سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر با برگزاری اختتامیه آن پنجشنبه ۲۱ بهمن ماه تمام شد، اما این جشنواره در شرایطی به کار خود پایان داد که از منظر رویداد ها و اتفاقاتی که از آغاز تا پایان آن به وقوع پیوست، می توان آن را یک جشنواره استثنایی نامید. بررسی دقیق و موشکافانه رویدادها و دلایل و مسببات آن زمانی فراخ را می طلبد و در این نگاشته نمی توان به آن به صورت دقیق و موشکافانه پرداخت، ولی می توان با یادآوری و بررسی برخی از رویدادهای مدیریتی سازمان سینمایی تدبیر و امید، به بازخوانی آن چه بر این جشنواره گذشته است، پرداخت.

کمی به عقب بازگردیم؛ در سال ۱۳۹۴ به یکباره و با صدور حکم دبیری جشنواره فیلم فجر، بخش بین الملل مهمترین جشنواره سینمایی ایران از آن حذف گردید و این بخش با تغییر نام از جشنواره فیلم فجر به جشنواره بین المللی سینمای ایران به ابتدای سال بعد تغییر زمان داد. اتفاقی که جشنواره فیلم فجر را از بین المللی بودن خارج نمود و اعتبار آن را با چالشی جدی مواجه ساخت. اعتراضات گسترده صورت گرفته در آن زمان باعث شد نام فجر به جشنواره دوم باز گردد و در واقع جشنواره فیلم فجر دوشقه گردد. در اینجا بنا نداریم دوباره به تحلیل و بررسی شکاف های ایجاد شده در این جشنواره مهم به خاطر این تصمیم و آسیب های فراوان آن بپردازیم، اما این اولین ضربه اساسی بود که مدیریت کارنابلد سینما بر پیکره جشنواره فیلم فجر وارد ساخت.

سال ۱۳۹۵ آخرین سال مدیریت سینمای کشور در دولت تدبیر و امید بود و می بایست کل کارنامه خود را در این جشنواره به نمایش می گذاشت، امری که برای سال آخر یک دولت ضروری به نظر می رسد، ولی مدیریتی که توشه مناسب برای این اتفاق ندارد چگونه می تواند در این زمینه موثر عمل کند؟

این همان پرسشی است که در بررسی پاسخ آن می توانید به بررسی اتفاقات حول و هوش جشنواره ۳۵ فجر بپردازید.

اولین اتفاق در انتخاب آثار راه یافته به جشنواره نمود یافت. انتخاب هایی که خیلی مهم می نمود. برای همین هر اثری که می توانست خدشه جدی بر پیکره جشنواره وارد نماید حذف شد. این خدشه چه از جنس ضدارزشی بودن باشد و چه از جنس مخالفت با سیاستهای دولت یازدهم!

در همین میان بود که تعدادی از فیلم های مطرح با فیلمسازان نامدار که از حمایتهای مدیریت سینما هم بهره برده بودند از جشنواره حذف شد. تولیداتی که از جشنواره به عنوان تابلوی اعلانات یک سال سینمای ایران حذف شدند ولی آیا این آثار اکران هم نخواهند شد!؟ تلاش مدیران دولتی در پاستوریزه سازی جشنواره در این مرحله کامل مشهود است که احتمالا همین امر به صورت گزارش درون سازمانی به وزیر جدید ارشاد ارایه گردید. صالحی امیری هم در دیدار با آیت الله مکارم همین مطلب را بیان نمود و گفت: اجازه ندادیم ۱۰ فیلمی که مضمون نامناسب و ضد ارزشی و فمنیستی داشتند به جشنواره راه یابند.

اما از قضا قرار نبود این حرف زده شود و باعث شد به سرعت رئیس سازمان سینمایی و دبیر جشنواره حرف وزیر را پس گیرند.

در دومین اتفاق اسامی داوران جشنواره اعلام شد، ترکیب داوران تعجب برانگیز بود. افرادی که بعضا با سینما فاصله گرفته بودند و احتمالا دغدغه هایشان نیز به مرور زمان تغییر یافته بود. بحث دوتابعیت بودن برخی داورها نیز درگوشی بیان شد ولی رسانه ای نشد. همه منتظر بودند که پیش داوری نکنند!

افتتاحیه جشنواره برگزار گردید. رئیس سازمان سینمایی در سخنانی شعف انگیز از جشنواره ۳۵ گفت و هیجان زده جشنواره را جشنواره امید نامید. گویی جناب رئیس با عدم حضور آثار مساله دار در جشنواره دوپینگ کرده بود و با پنهان سازی غل و غش ها زیر فرش، حالا تمیزی خانه را فریاد می زد.

هر روز که از اکران فیلم های جشنواره می گذشت، امیدها برای یافتن امید وعده داده شده کم رنگتر می شد و آثار پاستوریزه شده جشنواره هم نمی توانست کمکی کند. از مرگ و فلاکت و بدبختی و قبرستان و سیاهی و هرچه دلتان بخواهد در جشنواره پیدا بود اما امان از امید! اگر چند فیلم قابل اعتنای جشنواره همانند ماجرای نیمروز و ویلایی ها نبودند که دیگر هیچ!

اما امان از اعلام نامزدهای سیمرغ! این خبر بدجوری جشنواره را تکان داد! نامزدهایی که ترکیبشان نشان از محافظه کاری، تخصص پایین، سهل انگاری، عدم توجه لازم به تمامی فیلم ها و ... بود. ترکیبی که در نگاه بسیاری تبدیل شد به بدترین داوری در طول ۳۵ دوره برگزاری جشنواره! شاید برای اولین بار همه و با نگرش های مختلف به داوری ها معترض بودند! اتفاقی که در انصراف تعداد قابل توجه نامزدها از داوری در جشنواره بیشتر رخ نمود. بحث دوتابعیت بودن داورها نیز پررنگ شد تا جایی که وزیر را به عکس العمل وا داشت و گفت کمیته ای برای بررسی داوری ها تشکیل خواهد شد! حرفی که دیری نپایید رئیس سازمان سینمایی آن را پس گرفت و جور دیگری بیان کرد!

همه چیز موکول شد به صبح پنجشنبه که داوران و مسئولان دور هم نشستند تا ببینند چطور می توانند همه چیز را ماست مالی کرد! تدبیر کردند تا جوایز را طوری توزیع کنند که حرفی برای گفتن باقی نماند! کاری که فرآیند پاستوریزه کردن جشنواره را از انتخاب آثار تا اهدای جوایز تکمیل می کرد.

همه آنچه رخ داد و نتایج نهایی هیچ کدام دردی را دوا نخواهد کرد. اتفاقاتی که باعث شد جشنواره ۳۵، جشنواره ای ناامید کننده باشد با هیچ تدبیر دیگری قابل درمان نیست. واقعا مهم نیست جوایز جشنواره به چه کسانی رسیده و یا جوایزی خلق الساعه برای چه فضاسازی هایی ابداع شده است، مهم نیست آنان که آمدند و جوایز را گرفتند چه گفته اند، مهم نیست رئیس سازمان سینمایی روزهای پایانی خود بر مسند مسئولیت را می گذراند یا نه! مهم نیست دبیر جشنواره سال بعد چه کسی خواهد بود! و...؛ آنچه اهمیت دارد این است که اعتبار جشنواره فیلم فجر تحت مدیریت سازمان سینمایی دولت تدبیر و امید به کجا رسیده، که حتی طرفداران دولت هم نمی توانند از آن دفاع کنند و این امر چگونه جبران خواهد شد!؟

کاش حجت الله ایوبی رئیس پنجاه ساله سینمای کشور، برای رد کردن بحران پنجاه سالگی، مسندی دیگر را بر می گزید و به قصد خدمت پای بر عرصه پیچیده سینما نمی گذاشت که چه بسا هرکس دیگری با اندک سواد سینمایی، بر این مسند نشسته بود، امروز اعتبار مهمترین جشنواره سینمایی کشور به چالش کشیده نمی شد.