تولید سریال «بانوی سردار» درباره زندگی سردار بی‌بی‌مریم بختیاری رو به پایان است، سریالی که قهرمان واقعی دارد و زندگی‌اش وقف مبارزه با استبداد قاجار و پهلوی و همچنین مبارزه با هجوم دولت انگلیس به ایران بوده است. این سریال می‌تواند شروع خوبی برای پرداخت بیشتر به قهرمانان معاصر کشورمان باشد.
صداوسیما سال‌هاست که برای تولید سریال‌هایی با موضوع و محوریت تاریخ معاصر هزینه می‌کند. از سریال‌های بیگ‌پروداکشنی مانند «کلاه پهلوی» و «معمای شاه» گرفته تا مینی‌سریال‌هایی که در دهه فجر از تلویزیون پخش می‌شوند.
عشق‌های زمینی در مسیر انقلاب
سریال‌های دهه فجر اکثراً درام‌های عاشقانه‌ای هستند که حادثه آن در بطن انقلاب رخ می‌دهد و یک یا هر دو طرف این رابطه عاشقانه در انقلاب یا مبارزه است، یا بعدها به واسطه عشق زمینی‌اش به انقلاب می‌پیوندد!
مانند اتفاقی که برای عزت شاهی، مبارز سرشناس دوران انقلاب اسلامی، رخ داد و حسابی از دست سازندگان سریال زندگی‌اش، عصبانی شد. عزت شاهی با انتقاد از سریال‌های ساخته شده در تلویزیون درباره انقلاب اسلامی، می‌گوید: برخی سریال‌های تلویزیونی صرفاً جنبه سرگرمی دارند و خالی از تاریخ‌نگاری هستند. عزت شاهی درباره سریالی که قرار بود بر اساس خاطرات وی ساخته شود، می‌گوید: هشت قسمت فیلمنامه را خواندم و دیدم تنها چیزی که در آن مطرح نیست، مسائل انقلاب است. در این فیلمنامه نوشته بودند که من با خانمی در پارک و خانه تیمی و... قرار دارم و درگیر ماجراهای عاشقانه می‌شوم، به همین دلیل اعتراض کردم، گفتم این خاطرات من نیست، گفتند این ذهنیات شماست! گفتم در ذهنیات من این مزخرفات مطرح نیست! نهایتاً مدیر شبکه گفت ما اصلاً دوست داریم هر طور می‌خواهیم سریال را بسازیم! من هم گفتم هنوز زنده هستم و اگر بسازید، آن را تکذیب می‌کنم! درباره کتاب‌ها هم برخی از آنها دارای قهرمان‌‌سازی‌های الکی و بت‌سازی‌های آبکی است. مجموعه‌های داستانی مرتبط با انقلاب اسلامی در تلویزیون یک خط روایتی اصلی دارند و آن نشان دادن ظلم و فساد حکومت پهلوی و همچنین مبارزه مردمی علیه پهلوی تا رسیدن به پیروزی انقلاب اسلامی است. این مجموعه‌ها قرار است برای نسلی که در انقلاب حضور نداشته، روایتی از تاریخ معاصر داشته باشد. اقدامی که در صورت موفقیت می‌تواند جریان فرهنگی انقلاب اسلامی را تداوم بخشد و از گسست میان نسل‌ها جلوگیری کند اما در عمل چقدر این سریال‌سازی موفق بوده است؟
انقلاب در حد چند ساواکی
محمدحسین نیرومند، مدیر سابق انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس، به «کیهان» می‌گوید: «چرا برخی از مردم و جوانان ما تصور دقیقی از انقلاب اسلامی ندارند؟ چون عظمت این انقلاب را توسط رسانه در قالب‌های مختلف مطرح نکرده‌ایم. تعداد اندک سریال‌های ساخته شده درباره این موضوع نیز نتوانسته‌اند حتی بخشی از عظمت انقلاب اسلامی که تاریخ را متحول کرد به نمایش بگذارند. اشکال کار این است که اصولاً رسانه ملی ظاهراً متوجه عظمت انقلاب اسلامی نیست که اگر باشد به این انقلاب به گونه‌ای دیگر نگاه می‌کند. توجه داشته باشید که وقتی موضوعی مهم و بزرگ را در یک کار کوچک ارائه می‌دهیم، نتیجه‌اش کوچک جلوه یافتن آن موضوع است. وقتی موضوع سریال‌های تلویزیونی ما درباره انقلاب به یک ساواکی یا افسر بدجنس تقلیل پیدا می‌کند، یعنی تلویزیون قدر چنین موضوعی را نمی‌داند! »
سعید مستغاثی منتقد سینما و تلویزیون نیز در گفت‌وگو با همین روزنامه تأکید می‌کند: در بیشتر سریال‌ها یک عده مبارز و در مقابل آنها یک سری ساواکی و افسر رژیم شاه را می‌بینیم اما مشکل این است که اغلب مبارزان در سریال‌های ما هویتی ندارند. به بیان صریح‌تر، در غالب سریال‌هایی که با موضوع انقلاب ساخته شده است هویت حقیقی انقلاب اسلامی دیده نمی‌شود. یعنی در کمتر سریالی ما می‌بینیم که انقلاب اسلامی با رهبری امام خمینی(ره) و هدایت روحانیت مبارز و حضور گسترده مردم به نمایش دربیاید؛ به جای چنین واقعیتی، این سریال‌ها به نمایش گروهک‌هایی جدا از مردم و با مشی چریکی و تفکر چپ تقلیل پیدا کرده است. سریال‌هایی که برای نسل امروز روشنگر و آگاهی‌بخش باشند و شبهاتی که راجع به رضاشاه و محمدرضاشاه مطرح می‌شود را پاسخ دهند، ساخته نمی‌شود. به طور خیلی دست و پاشکسته فقط سریال «معمای شاه» ساخته شد که آن‌هم سریال دراماتیک به معنای واقعی نبود، بلکه درواقع فتوتاریخ بود. »
نقطه کمرنگ انقلاب در سریال‌ها
تلویزیون علاقه وافری به نمایش مبارزات چریکی با حکومت پهلوی دارد. مبارزاتی که پایه و اساس آنها در سریال‌های تلویزیونی اغلب گروه‌های چپ هستند و اعتقادی نیز به اصول و مبانی اسلام ندارند اما در طول سریال از این چهره‌های کمونیست، غالباً قهرمانانی ساخته می‌شود که برای نجات خلق خود را آماج گلوله‌های ساواکی‌ها می‌کنند. متأسفانه نقص‌های سریال‌های تاریخی صرفاً به بیان الکن تاریخ انقلاب منحصر نمی‌شود و گاهی سریال‌سازهای تلویزیونی پا را از این موضوع فراتر گذاشته و به سمت تحریف تاریخ پیش می‌روند. ضعف شدید سواد تاریخی در سریال‌سازی تلویزیونی تا آنجا پیش رفته که محمدرضا ورزی کارگردانی که صرفاً کارهای تاریخی می‌سازد نیز از نقد و نظر کارشناسان تاریخ در امان نمانده و ضعف‌های آشکار سریال‌هایش داد منتقدان را درآورده است. دکتر محمدصادق کوشکی معتقد است ورزی فقط تاریخ را تحریف می‌کند. وی درباره سریال معمای شاه که پرحرف و حدیث‌ترین سریال تاریخ معاصر تلویزیون به شمار می‌رود، گفته است: سریال پرهزینه «معمای شاه» که در مورد پیروزی انقلاب اسلامی توسط آقای ورزی ساخته شده، تحریف‌ها و نواقصی داشت و انقلاب اسلامی را در حد یک حرکت ملی‌گرایانه و دارای گرایشات روشنفکری نشان داده است و برخلاف تأکیدات و تصریحات حضرت امام که انقلاب اسلامی را محصول حرکت پابرهنه‌ها و مستضعفین می‌دانستند، قهرمان سریال معمای شاه یک خانواده ثروتمند و اشرافی است.
شخصیت‌های واقعی مغفول مانده
اگر از مورد تحریف تاریخ زندگی عزت‌الله شاهی، صرف‌نظر شود، بسیاری از چهره‌های تاریخ انقلاب اسلامی هستند که زندگی پرتلاطم آنها می‌تواند دستمایه ساخت سریال‌های تلویزیونی باشد. صداوسیما به تازگی ساخت سریال «بانوی سردار» را با موضوع زندگی و مبارزات سردار بی‌بی‌مریم بختیاری، آغاز کرده است. این بانوی مبارز در دوره مشروطیت جزو پرچمداران مبارزه با استبداد قاجار بوده و بعد از آن در طول جنگ جهانی اول با انگلیسی‌های متجاوز می‌جنگد، سپس در مقابل ظلم رضاخانی می‌ایستد. تنها پرداختن به زندگی این بانو می‌تواند دستمایه ساخت چندین اثر فاخر تلویزیونی باشد، اما صداوسیما به جای آنکه در طول سال‌های گذشته توجه خود را معطوف به زندگی قهرمانان ملی کند، بودجه‌های محدود سریال‌سازی را در اختیار فیلمنامه‌هایی قرار داده است که صرفاً حوادث آنها برداشتی آزاد از انقلاب است و سندیت تاریخی ندارد. مرتضی میرباقری معاون سیما اعلام کرد به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۷ سریال با محوریت انقلاب ساخته خواهد شد. اگرچه درباره اینکه این سریال‌ها چه بازه زمانی ساخته می‌شوند و چه موضوعاتی دارند اطلاع‌رسانی نشده است، ولی می‌شود امیدوار بود به اینکه مانند پروژه «بانوی سردار»، نگاه صداوسیما به جای آنکه به سمت درام‌های عاشقانه و دم‌دستی معطوف باشد، متوجه ساخت سریال‌هایی در ژانر بیوگرافیک بر اساس زندگی قهرمانان معاصر کشورمان شود. افرادی که نقش تعیین‌کننده‌ای در پیروزی انقلاب اسلامی داشته‌اند.
ارسال نظر