حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی از نشر و گسترش مجاری انعکاس محتوا در فضای مجازی مانند VOD ها گفت و لزوم توجه و نظارت بر محتوای منتشر شده در این شبکه‌ها، این نماینده مجلس همچنین از عملکرد رسانه ملی انتقاد کرد. متن گفتگو را در ادامه می‌خوانید.

*محتوایی که در ویدیوهای اینترنتی گذاشته منتشر می‌شود اغلب فاقد پروانه نمایش هستند و اگر چند نمونه از این فیلمها را ببینید، متوجه محتوای متضاد با مفاهیم مورد پذیرش جامعه فعلی می‌شوید. قرار بر این بوده که IPTV ­ها را  صدا و سیما ساماندهی کند چون پخش زنده دارند و VOD را وزارت ارشاد، این نحوه نظارت چگونه است؟ و آیا مجلس به این مباحث ورود داشته یا خیر؟

اتفاقاً یکی از موارد بسیار حساسی که امروز دارد نشرِ آرامی در حوزۀ انحرافات و اشکالاتی در جامعه دارد از طریق VOD­ها است، من علیرغمِ تذکراتِ متعددی که دادم و پیگیری­های متعددی که کردم دیدم این موضوع خیلی بسامان نمی­شود به همین دلیل چند ماهی است که من این را تبدیل به طرح سوال کردم و به اشکالات موضوع کاملاً اِشراف دارم که هم از لحاظ نکات اخلاقی و هم از لحاظ نکات اجتماعی، سیاسی این اشکالات دارد توسعه پیدا می­کند؛ در کنار قضیه من یک نامه‌­ای را به دادستان کل دادم، آقای منتظری، که خواستم به صورت ویژه ورود پیدا کند چون امروز وظیفۀ ارشاد در ارتباط با این موضوع است و ارشاد به هر دلیلی در این موضوع دارد کوتاهی می­کند و ما طرح سوال کنیم که انشاءالله بتوانیم جلوی این کار را بگیریم اما از دادستان هم به صورت مدعی‌­العموم برای حفظ حریمِ معارف و اخلاق در جامعه ورودِ ویژه داشته باشد و این را هم داریم به صورت پیگیری خاص انجام می­دهیم الان دادستان به شعبۀ خاصی معرفی کرده و شعبۀ خاص در ارتباط با این موضوع دارد یکسری کارها را انجام می­دهد.

ما قرار شد به صورت موارد متعدد ارائه بکنیم البته نکتۀ اساسی این است که دادستان می­گوید ما باید به صورت موردی به آنها معرفی کنیم و تا آنها نسبت به آن موارد دستور بدهند تا جلوگیری بکنند اما انتظار ما بیش از این بود اینکه ما بخواهیم یکی یکی بنشینیم این حجمِ انبوهِ VOD­ها را کنترل کنیم و بعد گزارش تهیه کنیم و بدهیم و آنها فقط چنین کاری را داشته باشند، انتظار من بیشتر است و دنبال این هستیم که یک نشستی با آقای منتظری داشته باشیم و این است که باید ورود پیدا کنند، البته ورود و کنترلِ اصلی باید در وزارت ارشاد صورت بگیرد اما به هر صورت اگر وزارت ارشاد به هر دلیلی این کار را نکند ما موظف هستیم دستگاه قضایی را در ارتباط با این موضوع فعال کنیم که نظارتِ خودش را داشته باشد.

 نحوۀ ارائه خدمات در جامعه تغییر می‌کند اما مسئولیت­ها نه

*نیاز به بررسیِ خیلی متمرکزی هم ندارد، یک VOD­­ای را باز کنید کاملاً مشخص است این فیلم مجوز ندارد و پر از صحنه‌های غیراخلاقی است که دارد پخش می­شود آیا برای این قانون درنظر گرفته شده است؟ نحوه ورود وزارت ارشاد در برخورد با متخلفان چیست؟ و آیا خلاء قانونی داریم؟

ممکن است امروز نحوۀ ارائه خدمات در جامعۀ ما تغییر کند اما مسئولیت­ها که تغییر نمی­کند و از بین نمی­رود، ممکن است ما امروز با تکنولوژی­های جدید خدماتِ جدیدی را ارائه بکنیم امروز دارد خدمات به صورت VOD ارائه می­شود معنایش این نیست که ما باید بنشینیم یک قانون جدید در ارتباط با این موضوع بنویسیم، نه وزارت ارشاد در ارتباط با حوزۀ پخشِ محتواهای سینمایی مکلف است، فیلم مکلف است، آن چیزی که دارد پخشِ زنده می­شود صدا و سیما باید پاسخگو باشد و آن چیزی که پخش زنده ندارد طبیعتاً باید وزارت ارشاد نسبت به آن پاسخگو باشد، یعنی همانطوری که در ارتباط با پخشِ سینماهای خانگی ویدیوها، ویدیوکلیپ­ها نظارت می­کرد و در مقابل این قضایا باید پاسخگو می­بود امروز در ارتباط با این موضوع وزارت ارشاد از لحاظ قانونی روشن است هیچ ابهامی در ارتباط با این موضوع نیست که وزارت ارشاد بخواهد شانه خالی بکند اما آن چیزی که وجود دارد به نظر من یک ولنگاری در این موضوع وجود دارد که دارد به آن بی­‌توجهی می­‌شود و یکسری افراد دارند از این بی­‌توجهی سوءاستفاده می­کنند، من تذکر دادم، نامه هم نوشتم و امیدوارم زودتر این موضوع حل و فصل شود.

*جدای از فیلم­هایی که منتشر می­‌شود برخی VOD ها خودشان اقدام به تولید محتوا می­‌کنند، که در تولید این کلیپها برای دیده شدن دست به اقداماتی می‌زنند که حتی ممکن است جان یک شخص را در معرض خطر قرار بدهد. در عرصه فیلمسازی می‌بینیم اول یه پروانه ساخت و بعدا یک پروانه نمایش صادر می‌شود اما برای تولید و انتشار این ویدیو کلیپها چنین اتفاقی نمی‌افتد.

اینطور نیست که بتوانند بدون نظارت تولید محتوا بکنند، قوانینِ ما می­گوید محتوای تولیدشده که به صورت پخشِ عمومی است نیاز به نظارت دارد، یک زمانی من در فضای خصوصی خودم یک محتوایی را برای خودم تولید می­کنم به شما به صورت خصوصی منتقل می­کنم کسی نمی­تواند در اینجا دخالت کند، حریم خصوصی افراد است، مثلاً در مجالس عروسی و مجالسِ خانوادگی یک چیزی داریم که بین خودمان است کسی نمی­تواند دخالت کند و حریم خصوصی است بی غیر از آنها، حریمِ عمومی می­شود یعنی امکانِ دسترسی برای آحادِ مردم وجود داشته باشد این حریم عمومی است حالا کلیپ باشد، زمانش ۵ دقیقه باشد فیلم کوتاه باشد، فیلم بلند باشد، سریال باشد محتوا هر چه باشد فرقی نمی­کند، اینطوری نیست که یک کلیپی که من درست کردم ولو مثلاً ۱۰ ثانیه، کسی نباید روی این ۱۰ ثانیه نظارت کند، پخش عمومی می­شود یعنی اثرِ عمومی دارد و برای مخاطبین بازتابِ عمومی دارد، هیچ کدام نمی­شود.

وزیر ارتباطات قبلی در مورد محتوای فضای مجازی شانه خالی کرد

ما آمدیم اینجا خط­کش گذاشتیم پخش زنده به عهدۀ صدا و سیماست و باید از صدا و سیما مطالبه کرد که چرا چنین محتوایی پخش شد؟ پخش غیرزنده برعهدۀ وزارت ارشاد است، وزیر ارتباطات هم در ارتباط با این موضوع شانه خالی کرد و آقای واعظی که امروز مسئول دفتر رئیس­‌جمهور است که زمانی وزیر ارتباطات بود گفت این موضوع اصلاً به ما هیچ ارتباطی ندارد، محتوا مربوط به وزارت ارشاد است؛ پس بنابراین وزیر ارشاد باید در ارتباط با این موضوع پاسخ بدهد و ما هیچ رودربایستی­ای در ارتباط با این موضوع نداریم.

*الان این پاسخگویی اتفاق افتاده است؟

ما داریم این کارها را انجام می­دهیم در اینکه این پاسخ­ها داده شود ما قانع شدیم این بحثی است، من چون قانع نشدم و این انحراف را در VOD دیدیم دارم این موضوع را مطرح می­کنم، در ارتباط با موضوع کلیپ و غیره البته من مستقلاً سوالی را مطرح نکردم و خودش مساله‌­ای است در ارتباط با این موضوع.

* مشمول آن هم می­شود؟

بله مشمول آن هم می­شود اینها همه VOD است، در ارتباط با این مساله من امیدوارم به نتیجه برسیم یعنی تمام تلاشم این است که این موضوع به جایی برسد.

نظارت بر صدا و سیما استطلاعی است نه استصوابی؛ این نوع نظارت همراه با ضعف است

* بحث IPTV چطور؟ یعنی مجوزIPTV آنقدر سخت شده که کسی به سمت آن حرکت نمی­کند.

این موضوع یک بحثی است در ارتباط با تعیین­ تکلیفی که شده است قانون اساسی ما بحث صوت و تصویر را نه رادیو و تلویزیون، امروز ما چیزی به نام رادیو و تلویزیون نداریم آن چیزی که هست پخش صوت و تصویر را به عهدۀ صدا و سیما قرار داده است اگر این باشد حتی محتواهایی که به غیر از IPTV ها تمامی محتواها ولو غیر از پخش زنده هم به عهدۀ صدا و سیما می­شود و ما باید روی این موضوع یک تجدیدنظری داشته باشیم، نظر ما این است که ما بین پخش زنده و پخش غیرزنده تفکیک قائل شویم بخش غیرزنده را ارشاد عهده‌­دار شود و پخش زنده را هم صدا و سیما عهده­‌دار شود؛ امروز چون در این موضوع خلاء قانونی وجود دارد یک مقداری شانه خالی کردن است و یک مقداری هم مجلس نمی­تواند نظارتی بر صدا و سیما داشته باشد، صدا و سیما می­گوید چیزی که من پاسخ می­دهد یک نظارتِ استطلاعی است نسبت به شورای ۶ نفره، فقط می­آید گزارشی می­دهد که در گذشته چه اتفاقی افتاد که این خودش ضعف است.

برخی افراد در شورای ۶ نفره نظارت بر صدا و سیما به دنبال اهداف قوه‌ی خود هستند

من در صدا و سیما مشکل می­بینم. اگر صدا و سیما می­خواهد این ماموریتِ بزرگ را بپذیرد، نظارت صدا و سیما باید نظارتِ استصوابی باشد و برداشت من این است که در قانون اساسی نظارت نظارتِ استصوابی است یعنی باید شورای ۶ نفره در جهت تامینِ خواسته‌­های رهبری، چون رئیس صدا و سیما را رهبر انتخاب می­کند هر سه قوه هم هر کدام دو نفر آنجا می­فرستند اینطور نیستند که نمایندگیِ قوای خودشان را بکنند که امروز بعضی­ها این را پیگیر هستند که دو نفری که مثلاً از یک دستگاه  می­‌آیند فقط نگاه می­کند برنامه‌­هایی که پخش شده کدام برنامه پرش فلان دستگاه را گرفته و گفته چرا این کار را کردی؟ اصلاً این نیست ماهیت و روح شورای ۶ نفره در جهت تامینِ آن جایگاهی است که رئیس آن را رهبری انتخاب می­کند، اینها باید نگاه بکنند آن مسیری که رهبری ریل­گذاری کرده و خواسته‌­ای که رهبری دارد، آیا رئیس صدا و سیما انجام می­دهد یا نمی­دهد؟

 یعنی روسای سه قوه در جهتِ تامین خواسته­‌های رهبری بر رئیس صدا و سیما باید نظارت استصوابی را داشته باشند، اینطور باید باشد منتها مسیری که تاکنون رفته چیزِ دیگری است، نظارت استطلاعی است، صدا و سیما کارِ خودش را می­کند به کسی هم پاسخ نمی­دهد، امروز صدا و سیما به هیچ کسی پاسخ نمی­دهد حتی مراجع بالا سری خود، به همین دلیل هم است موارد متعدد و گزارشاتی که به ما رسیده که رهبری نسبت به بسیاری از برنامه­‌ها و محتواهای صدا و سیما اعتراض داشتند  و آن اصلاح صورت نگرفته ولو ممکن است مقطعی یک اصلاحی را انجام دادند باز دوباره برگشت کردند و همان کار را دوباره انجام دادند.

امروز رهبری هم از صدا و سیما راضی نیست، نشان می­دهد رئیس صدا و سیما از این خلاءِ تفسیری که شده دارد سوءاستفاده می­کند نه نظارت رهبری را می­پذیرد، لذا رهبری فقط می­گوید من رئیس صدا و سیما را نصب می­کنم اما هیچ کدام از برنامه­‌هایش در هماهنگی با ما نیست از آن طرف شورای نظارت خودشان را شورای نظارتِ خودشان می­دانند یعنی فقط مجلس نگاه می­کند می­گوید فلان برنامه به مجلس برخورد، چرا این برنامه را پخش کردید؟ چون نظارت آنها نظارت­های استطلاعی است، بعد از اینکه محتوا روی آنتن رفت این کار را می­­کنند این چه نظارتی است!؟ ما برنامه را پخش کردیم حالا شما می­خواهید چه کنید؟ ما هیچ کاری نمی­توانیم بکنیم روغن ریخته است دیگر! ما باید نظارت­مان را استصوابی بکنیم نه نظارت استطلایی برای خودمان که الان نگرانی­‌هایی که ایجاد می­شود می­گویند اگر دولت و مجلس از یک جنس بودند و یک جریان سیاسی خاص این را حاکم شدند پس بنابراین اینها صدا و سیما را هم به سمت خودشان می­برند نه اتفاقاً اینها حق ندارند این کار را بکنند، آن چیزی که اینها نظارت می­کنند نظارت در جهت تامین خواسته­‌های رهبری است، شورای نگهبان چه می­کند؟ شورای نگهبان و بسیاری از شوراهایی که خبرگان آنها از طرف رهبری انتخاب می­شود اینها دارند رهبری را نمایندگی می­کنند.

بخش سیاسی و خبر صدا و سیما قابل دفاع است

امروز آن ۶ نفر باید سیاست­های ابلاغیِ رهبری را در صدا و سیما نمایندگی بکنند، اینها متاسفانه نیست و نتیجه‌­اش هم همین فضای وَلوشویی است که در صدا و سیما وجود دارد. من صدا و سیما را پر از اِشکال می­بینم و این را صریحاً بیاورید که صدا و سیما پر از اِشکال است البته چیزی که ما از صدا و سیما دفاع می­کنیم بخش سیاسی صدا و سیما و بخش خبر صدا و سیما را کنار می­گذاریم من از این بخش حمایت می­کنم اما باقی بخش­های صدا و سیما که دارد خودش را زیر چترِ خبر و بخش سیاسی صدا و سیما پنهان می­کند اصلاً قابل دفاع نیست و لذا منشاء این همه اتفاقاتی که در حوزۀ سبک زندگی مردم اتفاق افتاده است، صدا و سیماست.

*تسنیم