به گزارش سینماپرس به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، در ابتدای این جلسه که با حضور سازنده‌ی فیلم و کیوان کثیریان به عنوان منتقد مهمان برگزار شد، ناصر صفاریان دبیر جلسه‌های نمایش فیلم و مجری برنامه، مستند به نمایش درآمده را از جمله آثاری دانست که به‌دلیل انتخاب موضوع جذاب و جالب، از قابلیت جذب مخاطب و جلب توجه او برخوردار است.
صفاریان در ادامه از فیلم‌ساز دعوت کرد تا ضمن اشاره به نحوه‌ی ساخت فیلم و مراحل مختلف تولید آن، درباره‌ی واکنش تماشاگران و بازخوردهای احتمالی که نمایش‌های قبلی این فیلم در پی داشته توضیحاتی ارائه کند.
مهدی قربان‌پور با اشاره به اینکه مرحله‌ی ساخت این فیلم به ارائه‌ی طرح اولیه‌ی آن به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در سال ۱۳۸۹ بازمی‌گردد گفت: «تصویب این طرح حدود دو سال طول کشید و طبق آن قرار بود فیلمی درباره‌ی سه شخصیت مختلف ساخته شود که قرار بود آمادهی رفتن به سربازی باشند. »
قربان‌پور گفت: «طرح اولیه‌ی فیلم با همین محتوا به تصویب رسید اما در نهایت بنا به دلایلی با ساخته شدن چنین سوژه‌یی مخالفت شد و ما بعد از یازده جلسه تصویربرداری مجبور شدیم راش‌های ضبط شده را کنار گذاشته و کار را از ابتدا شروع کنیم. »
وی افزود: «با نوجه به اینکه کار تقریباً به نتیجه‌یی نسبی رسیده بود تصمیم گرفتم بر مبنای تحقیقاتی که انجام شده بود طرح تازه‌ای نوشته و فیلم دیگری بسازم. »
قربان‌پور تصریح کرد: «از آن‌جا که تا به حال فیلم تاریخی نساخته بودم با خودم فکر می‌کردم شاید تولید این نوع فیلم برایم چندان جذاب نباشد، اما کمی بعدتر به این نتیجه رسیدم که اتفاقاً موضوع سربازی رفتن می‌تواند سوژه‌ی جذابی باشد و در ضمن متوجه شدم دور و اطراف من پر از آدم‌هایی‌ست که نسبت به خدمت سربازی خود نوستالژی دارند و می‌توانند درباره‌ی آن دوران، خاطرات جذاب و جالبی تعریف کنند. »
قربان‌پور افزود: «وقتی به این نتیجه رسیدم که توان نسبی ساخت چنین فیلمی را دارم طرح تازه‌یی نوشتم که تصویب آن نیز چند ماه دیگر به درازا کشید. اما در نهایت این طرح توسط مدیران وقتِ مرکز گسترش به تصویب رسید و قرار شد فیلم درباره‌ی تاریخ خدمت سربازی در ایران و تشریح آن باشد. »
وی گفت: «به دلیل حساسیت‌هایی که درباره‌ی این موضوع وجود داشت قرار شد فیلم، تنها به محدوده‌ی سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۵۷ بپردازد؛ یعنی از سال اجباری شدن خدمت سربازی تا وقوع انقلاب اسلامی. »
قربان‌پور در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: «در حقیقت موضوع‌ها و سوژه‌های مرتبط با سربازی در سه دهه‌ی اخیر به قدری زیاد و متنوع است که درباره‌ی آن می‌توان یک فیلم جداگانه و مستقل دیگر ساخت. »
بخش بعدی این جلسه‌ی نقد و بررسی به صحبت‌های منتقد مهمان درباره‌ی فیلم اختصاص داشت. در این بخش کیوان کثیریان با اشاره به تاثیر کمال‌گرایی در پرداخت سینمای مستند گفت: «در فیلم «ما همه سربازیم» به سیر تاریخی و نقاط عطف شکل‌گیری و تاثیر ارتش در کشور پرداخته شده اما با توضیحاتی که توسط فیلم‌ساز ارائه شد به نظر می‌رسد این فیلم می‌تواند تکمیل‌کننده‌ی یک یا چند مستند دیگر باشد. فیلم‌هایی که بتواند جنبه‌های مختلف این موضوع را در مقاطع مختلف تاریخی بررسی کند. »
وی در ادامه با اشاره به لحن شوخ و شاداب گفتار متن و هم‌چنین پررنگ بودن وجه گفت‌وگو در مستند «ما همه سربازیم» گفت: «در این فیلم توازن میان گفت‌وگو و هم‌چنین روایت موضوع توسط گفتار متن رعایت نشده و چندان با هم متناسب نیست. ظاهراً به دلیل تصویرها و مواد خامی که در اختیار فیلم‌ساز بوده بخش‌های مربوط به اجرای انقلاب سفید و اختصاص بخشی از ارتش به سپاهی دانش و ترویج، با جزییات و مکث بیش‌تری مورد پرداخت قرار گرفته است؛ در حالی که چیزهای دیگری هم در زمینه‌ی ماهیت سربازی وجود دارد که جای پرداختن به آن‌ها در این فیلم خالی‌ست.
این منتقد سینما با اشاره به استفاده از فیلم‌های مستند و تصویرهای کم‌تر دیده شده به‌عنوان یکی از ویژگی‌های اصلی «ما همه سربازیم» گفت: «در جامعه‌ی ما این تصور وجود دارد که تا زمانی که پسری به سربازی نرفته باشد مرد نمی‌شود، اما در فیلم به این مفهوم علاقه و توجهی نشده و در مقابل، نگاه تاریخی بر فیلم غلبه دارد. »
کثیریان هم‌چنین رفاقت‌های ریشه‌دار و دیرپا را از دیگر ویژگی‌های خدمت سربازی برشمرد و افزود: «این رفاقت‌ها در فرهنگ عامه، بخشی از هویت خدمت سربازی را تشکیل می‌دهد که ظاهراً در فیلم قصدی برای پرداختن به آن وجود نداشته است. »
بخش بعدی جلسه، شامل پاسخ مهدی قربان‌پور به پرسشی بود که از سوی مجری برنامه مطرح شد. ناصر صفاریان در این بخش ضمن اشاره به ترکیب ناهمگون گفت‌وگوشونده‌ها از سازنده‌ی فیلم درباره‌ی نحوه‌ی رسیدن به چنین ترکیبی پرسید. قربان‌پور در پاسخ گفت: «در کنار مردم عادی که احتمالاً بخشی از خاطرات زندگی‌شان با خدمت سربازی پیوند خورده چهره‌های سرشناسی نیز وجود دارند که حرف‌هایشان در این‌باره می‌تواند برای مردم عادی جذاب و جالب باشد؛ و آیت‌الله رفسنجانی از همین دسته آدم‌هاست. »
وی افزود: «در بخشی از فیلم به زمان اعزام طلبه‌ها به خدمت سربازی اشاره می‌شود و از آن‌جا که من یکی از کتاب‌های ایشان (درباره‌ی همین موضوع) را مطالعه کرده بودم، با خودم فکر کردم که گفت‌وگو با ایشان می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد. »
قربان‌پور در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «زمانی که فیلم آمادهی تحویل دادن شد مدیریت مرکز گسترش در حال تغییر و تحول بود؛ اما وقتی آقای طباطبایی‌نژاد متوجه شد چنین فیلمی ساخته شده کنجکاو شد آن را ببیند و اگر جسارت و همراهی ایشان نبود، سرنوشت فیلم و نمایش آن هم‌چنان در هاله‌یی از ابهام قرار داشت. »
وی در ادامه‌ی این بخش از جلسه گفت: «بخشی از مرحله‌ی تحقیقات این فیلم در زمان مواجهه با تصویرهای آرشیوی و فیلم‌خانه‌یی شکل گرفت. خانم طاهری رییس فیلم‌خانه‌ی ملی ایران با وجود سخت‌گیری‌هایی که در تبدیل کردن فیلم‌های موجود به نوار ویدئو داشت اجازه داد تصویرهای طولانی‌تری در اختیار من قرار گیرد تا بهتر بتوانم به نقش زنان در خدمت سربازی (در زمان پهلوی دوم) بپردازم. »
بخش پایانی جلسه‌ی نقد و بررسی روز گذشته به گفته‌های کیوان کثیریان درباره‌ی مستند به نمایش درآمده اختصاص داشت. منتقد مهمان جلسه گفت: «این فیلم ویژگی‌های مثبت فراوانی دارد که مهم‌ترین آن‌ها تصویرهای کم‌یاب و کم‌تر دیده شده از دوران‌های مختلف تاریخی‌ست. »
وی مستند «ما همه سربازیم» را «یک سند تاریخی خوب برای پرداختن به مقوله‌ی خدمت سربازی در ایران» دانست و افزود: «سازنده‌ی این فیلم تمام تلاش خود را به کار برده تا وقایع تاریخی موثر بر سربازی را تا حدی که لازم است تبیین کرده و در فیلم به نمایش بگذارد. »
کثیریان در پایان سخنان خود گفت: «با وجود تمام نکته‌هایی که به آن‌ها اشاره شد این فیلم به‌عنوان جلد اول از یک مجموعه‌ی تصویری چند جلدی قابل قبول به نظر می‌رسد. »
ارسال نظر