داریوش نصیری، بازیگر و کارگردان تئاتر، فارغ التحصیل رشته کارگردانی سینما و ارتباطات است. او به عنوان نویسنده، بازیگر، کارگردان و مدرس تئاتر فعالیت کرده و نمایشنامه‌ها و فیلمنامه‌های زیادی دارد که بسیاری از آنها در جشنواره‌های داخلی و خارجی برگزیده شدند.

آخرین اجرای نصیری، نمایش «نام من ایران» است که در سیزدهمین جشنواره تئاتر هایفست نیز حضور داشت. وی هم اکنون نمایش ««u-ture2» را برای اجرا در محوطه تئاتر شهر آماده کرده است. درباره اجرای این نمایش با نصیری به گفت‌وگو نشستیم:

*در ارتباط با محتوای نمایشتان که مرتبط با مفاهیم دینی هم هست، توضیح بفرمایید؟

من فتح باب صحبتم را با شعر مولانا (غزل ۴۴۱ ـ دیوان شمس) می‌کنم:

دی شیخ با چراغ گشت گرد شهر /کز دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست

گفتند یافت می نشود جسته‌ایم ما/ گفت آنکه یافت نشود، آنم آرزوست

شروع کار ما هم واقعا با همین شعر مولانا است. انسانی که آرزوی مولانا است چه انسانی است؟

نقطه عطف نمایش ما سال ۵۷ است. البته فضای آنارشیستی و ناهمگون پیش از آن هم بخشی از کار ما است که شبیه یک کمدی سیاه می‌شود و سپس فضای بعد از آن و دفاع مقدس، ایران در راه سازندگی و ایستادگی مردم ایران نیز مدنظر قرار گرفته است.

همه اینها با توجه به همین دو بیت مولانا، آیات قرآنی و اصل ۵ قانون اساسی راجع به ولایت پذیری، فرازی از زیارت عاشورا آنجا که می‌گوید «اللهم الرزقنی شفاعت الحسین یوم الورود» و سه نکته از صحبت‌های امام خمینی (از دامن زن مرد به معراج می‌رسد ـ نگذارید این انقلاب به دست نااهلان و نامحرمان بیافتد ـ ما تا آخر ایستاده ایم) اینها در حقیقت بحث محتوایی کار ما را شکل می‌گیرد.

*آموزه قرآنی این نمایش چیست؟

تأکید ما بحث حق الناس است. آنچه از حق الناس و پایمال شدن حق مردم تا بی قانونی پیش از انقلاب سال ۵۷ شاهد بودیم کار ما را در بخش‌هایی به فضای کمدی سیاه تبدیل کرده است.

تبلور آیات قرآنی و انسان مدنظر قرآن کریم از آیات سوره‌های بقره، حمد و مؤمنون استخراج شده است. اینکه انسان متعالی مدنظر خداوند چه انسانی است، انسانی که قرار است یک حرکت متعالی را در جامعه شروع کند، چه نوع انسانی است؟ شعر مولانا هم همین موارد را تأکید دارد. بنابراین انسان مدنظر ما از هابیل و قابیل شروع می‌شود تا به انسان‌های فعلی می‌رسد. 

در نمایش ما شیخی وجود دارد که در روز روشن با چراغ به دنبال انسان می‌شود. بنابراین در ظاهر نمایش قصه خاص خود را جلو می‌برد و خیلی هم مورد استقبال و توجه مخاطب قرار می‌گیرد اما در زیر متن همه این موارد یکه گفتم در آن رعایت شده است.

*پس می‌توان ژانر کار را دینی محسوب کرد؟

بهرحال هر اثری دو وجه دارد. یک ظاهر و دوم باطن. پیام ظاهری آگاهی است که اثر به ما می‌دهد و درونی نیز معرفت و شناخت است. به نظر من از هر زاویه‌ای می‌توان به یک اثر هنری نگاه کرد حتی اثری که به نظرمان نمی‌آید دینی است و می‌تواند دینی باشد. نمایش «u-ture2 هم خالی از این لطف نیست. در این نمایش علاوه بر آن‌که با مقوله و مفاهیم قرآنی بیش‌تر آشنا می‌شویم، مسائل و معضلات اجتماعی هم بررسی می‌شوند.

نمایش ما رویکردهای روانشناسی و جامعه‌شناسی دارد. قوانین شهروندی در آن حاکم است، مسوولیت‌های اجتماعی که هر انسان نسبت به انسان دیگر دارد، ارتباطات انسانی که هر انسان در تقابل با دیگران و خودش و جهان هستی دارد، همه در بضاعت خود مطرح و بررسی می‌شوند. 

*این نمایش را در راهپیمایی ۲۲ بهمن هم اجرا کردید؟

بله با حضور پرشور مردم، اتفاق خوبی هم برایمان رقم خورد و بخش‌هایی از کار را در راهپیمایی اجرا کردیم و خوشبختانه استقبال خوبی هم از آن شد.

*به لحاظ اجرایی از چه شیوه‌ای استفاده کردید؟

به جهت اجرایی ما از سیستم فاصله گذاری برشت استفاده می‌کنیم و در کنار این شخصی که با چراغ به دنبال انسان‌ها می‌گردد نیز ما سه گروه از دانشجوها را داریم که اینها با وسایل ابتدایی دم دستی در خیابان مثل پیت حلبی روغن استفاده و روی آن می‌زنند و مردم را برای نمایش دعوت می‌کنند، این فاصله گذاری تا انتهای کار وجود دارد.

*جناب نصیری گروه نمایشی این کار چه کسانی هستند و چطور انتخاب شدند؟

برای اجرای این نمایش من با چهل نفر از دانشجویانم کار را شروع کردم، اینها پروژه کلاسی ترم قبلشان در کلاس نمایش خیابانی را می‌گذراندند که اکنون هم به جشنواره فجر راه پیدا کرده است. دو سال قبل هم من با ۲۵ نفر از دانشجویانم در زمینه آیات قرآنی کاری را انجام دادیم.

برای اجرای بهتر این نمایش من از مسئولان جشنواره درخواست کردم که کار ما را انتهای جشنواره بگذارند چرا که ما از ابتدای دی ماه هر روز نزدیک به سه ساعت تمرین داشتیم تا کار را به خوبی به جشنواره برسانیم. حال قرار است اجرای ما پنج شنبه و جمعه (دوم و سوم اسفند ماه) ساعت ۱۶ در محوطه تئاتر شهر باشد.

*نمایش دکور ویژه‌ای دارد؟

خیر، ما از وسایل ابتدایی در خیابان مثل پیت حلبی ، شمشیرهای چوبی حتی در بخش دفاع مقدس پارچه قرمز رنگ کف خیابان استفاده کردیم. بنابراین از کمترین امکانات بیشترین محتوا را به مخاطب می‌رسانیم که شاید در ظاهر و صورت این پیام ساده بیاید اما در متن اصلی محتوا و مسائل گفته شده، خیلی مهم هستند.

 چندی پیش هم یک بازبینی برای ناحیه مقاومت بسیج ابوذر از سپاه استان تهران رفتیم تا آنها هم در این کار با ما مشارکت داشته باشند، علاوه بر این مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری نیز با ما مشارکت دارند. زمانی که اینها کار ما را دیدند خودشان مفاهیمی که منتقل می‌شود را به چشم دیدند و کار را ارزنده دانستند.

*بخش پایانی نمایش به چه صورت است؟

در بخش پایانی نمایش آدمیزاد محاکمه می‌شود، اینجا مشخص می‌شود که انسان خاطی نه قوانین الهی و نه قوانین انسان برای انسان را رعایت می‌کند و علت هرج و مرج دنیای فعلی هم همین است که انسان‌ها نه قوانین خداوند و نه قوانین خود را رعایت می‌کنند.

*بعد از جشنواره، نمایش به اجرای عمومی می‌رسد؟

ان‌شاءالله. با کمک  اداره کل هنرهای نمایشی حوزه هنری،کوروش زارعی و توحید معصومی مقدمات اولیه کار مهیا می‌شود.