به گزارش سینماپرس،   ساخت فیلم در ایران دارای قوانین مشخصی است و فیلمسازان ایرانی و خارجی که تمایل به ساخت فیلم در محدوده سرزمینی ایران دارند باید این مقررات را رعایت کنند، اما آنچه در عمل دیده می‌شود این است که بخشی از سینماگران ایرانی و تعدادی از فیلمسازان خارجی به دلیل راحت بودن دور زدن قانون و وزارت ارشاد، به راحتی و با استفاده از عوامل ایرانی فیلم می‌سازند و آن را پخش می‌کنند.

در جدیدترین نمونه از این دور زدن قانون، ابوالحسن داوودی از حضور غیرقانونی نتفلیکس در ایران خبر داد. داوودی که مهمان برنامه «شهر فرنگ» شبکه خبر سیما بود، مدعی شد نتفلیکس در ایران دارد فیلم می‌سازد و در پاسخ به مجری برنامه که درباره چگونگی حضور غول سریال‌سازی جهان در ایران پرسید، این فیلمساز از ساخت فیلم به وسیله دوربین‌های پیشرفته موبایل گفت، اما در نهایت خواستار این شد که برخوردی با این کار نشود!

فیلمسازی زیرزمینی اسرائیلی‌ها

اگرچه داوودی درباره پروژه‌ای که نتفلیکس در ایران دارد توضیحات بیشتری ارائه نکرد و تنها مرجع این مدعی شخص وی است، ولی می‌توان با مشاهده اتفاقاتی که اخیراً در سینمای ایران رخ داده است، این ادعا را محتمل دانست.

سال گذشته فیلم سینمایی‌ای با نام «اپراتور» (مأمور مخفی) ساخته مشترک آلمان و اسرائیل در فستیوال فیلم برلین رونمایی شد؛ فیلمی که داستان آن بر اساس کتاب خاطرات یک جاسوس بازنشسته اسرائیلی ساخته شده است؛ کتابی با نام «معلم انگلیسی» که به کارگردانی «یوال آدلر» ساخته شد و موضوع آن حضور یک مأمور مخفی اسرائیلی در تهران بود که تلاش می‌کرد به اطلاعات هسته‌ای ایران دست پیدا کند. این زن در عملیات جاسوسی با مهندس ایرانی یکی از شرکت‌های مرتبط با فناوری هسته‌ای ارتباط عاطفی برقرار می‌کند. استفاده از لوکیشن شهر صوفیه در پایتخت بلغارستان، به عنوان تهران و تمایز آشکار جغرافیای دو شهر، باعث اعتراض‌هایی شد. نکته مهم درباره فیلم «مأمور مخفی»، فیلمبرداری بخش‌هایی از فیلم در تهران بود. گفته شد که کارگردان فیلم از طریق ارتباط موبایلی با عواملی در ایران، به صورت آنلاین و از راه دور آن را کارگردانی کرده است. این مسئله باعث شد تا موضوع همکاری عوامل ایرانی با اسرائیلی‌ها به بحثی امنیتی در ایران تبدیل شود. «اپراتور» فیلم متوسطی در ژانر پلیسی و امنیتی است که حضورش در جشنواره برلین نیز افتخاری برای آن به همراه نداشت، اگرچه پخش‌کننده‌های فیلم در امریکای شمالی و اروپا رایت این فیلم را خریداری کردند تا در سطح وسیعی اکران شود، بعدها نیز ادعاهایی درباره بازداشت همکاران ایرانی این پروژه سینمایی اسرائیلی از سوی نهادهای امنیتی مطرح شد.

نمونه‌های داخلی فیلمسازی بی‌مجوز!

داوودی مدعی شده نتفلیکس در ایران با دوربین موبایل در حال فیلمسازی است.

فیلمسازی با دوربین‌های باکیفیت گوشی‌های موبایل در بین فیلمسازان مطرح جهانی طرفدار پیدا کرده است. اولین فیلم سینمایی مطرحی که با استفاده از دوربین موبایل ساخته شد در سال ۲۰۱۱ بود. در آن سال یک فیلمساز ایرانی به نام هومن خلیلی فیلمی با گوشی موبایل نوکیا ۸ N ساخت. بعد از آن بود که جعفر پناهی که در دادگاه به محرومیت از فیلمسازی محکوم شده بود، یک فیلم سینمایی کامل را با موبایلش ساخت و اسم آن را «این فیلم نیست» گذاشت. پناهی این فیلم غیرقانونی را در چندین جشنواره خارجی به نمایش گذاشت و اتفاقاً با آن جایزه هم گرفت!

«استیون سودربرگ» فیلم «Unsane» را با استفاده از دوربین گوشی اپل ساخته است. سودربرگ از فیلمبرداری با آیفون ابراز رضایت می‌کند و آن را یک روش جدید فیلمبرداری می‌داند که می‌تواند شکاف میان ایده تا اجرای آن را کاهش دهد. راحتی کار با موبایل باعث شده که نه تنها ساخت فیلم با آن گسترش پیدا کند بلکه دور زدن مقررات را به راحتی آب خوردن کرده؛ همان کاری که گویا نتفلیکس در ایران به دنبال آن است!

«نتفلیکس» دوربین به دست!

نتفلیکس، در ایران فعالیت رسمی ندارد، اما ایرانی‌ها می‌توانند با خرید حق اشتراک به این سامانه متصل شوند. نتفلیکس برای اینکه مشتریان خود را از سراسر دنیا جذب کند، اقدام به تولید مجموعه‌های مشترک با کشورهای مختلف می‌کند، از جمله چند پروژه سریال‌سازی مشترک با کشور ترکیه که باعث شده سالانه چند میلیون دلار حق اشتراک را از مردم ترکیه دریافت کند و تا به حال چند بار در مقابل درخواست‌های ترکیه برای ممیزی آثار مربوط به این کشور با دولت ترکیه همکاری داشته است. اما داستان حضور غیرقانونی در ایران و ساخت فیلم زیرزمینی داستانی است که نمی‌توان در آن صرفاً ردپای فعالیت اقتصادی و کسب درآمد از طریق فروش بیشتر حق اشتراک را دید.

سینمای ایران پیش از این بارها از طریق فیلم‌هایی که به صورت غیرقانونی ساخته شده ضربه دیده است. فیلمسازانی که می‌دانستند از راه‌های قانونی به آن‌ها اجازه ساخت چنین فیلم‌هایی داده نمی‌شود، از ناآگاهی نهادهای نظارتی سوءاستفاده کرده و فیلم‌هایی ساخته‌اند که به خاطر نوع نمایش شرایط اجتماعی و سیاسی داخل ایران به آن‌ها «سیاه‌نما» گفته می‌شود. حضور دوربین نتفلیکس در ایران بدون طی تشریفات قانونی نیز مصداق همین موضوع خواهد بود و باید دید نهادهای نظارتی و امنیتی درباره ادعای این فعالیت چه برخوردی خواهند داشت و سرنوشت همکاران داخلی این پروژه مانند مشارکت‌کنندگان ایرانی در ساخت فیلم ضدایرانی «اپراتور» خواهد شد یا خیر!

*جوان