به گزارش سینماپرس، هفته گذشته دبیرخانه سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر اعلام کرد که این رویداد  هنری از تاریخ پنجم تا  دوازدهم خرداد ۱۴۰۰ به دبیری محمدمهدی عسگرپور در تهران برگزار می‌شود.

بر اساس این خبر، جشنواره جهانی در این دوره  به شیوه ترکیبی  نمایش فیلم‌ها به شکل فیزیکی و برگزاری بازار فیلم به شکل مجازی برگزار خواهد شد.

در چارچوب مقررات منتشره، مدت ثبت‌نام فیلم‌های متقاضی شرکت در این رویداد سینمایی در درگاه اینترنتی جشنواره از ۲۷ بهمن تا ۲۵ اسفند ۱۳۹۹ قید شده است.

سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر قرار است در بخش‌های اصلی و جانبی برگزار شود و فیلم‌هایی که مراحل تولید را در سال های ۲۱-۲۰۲۰ میلادی به پایان برده باشند، امکان حضور در بخش‌های رقابتی اصلی شامل سینمای سعادت (مسابقه بین‌الملل) و جلوه‌گاه شرق (سینمای کشورهای آسیایی و اسلامی) را خواهند داشت.

جشنواره‌ای که دوبار به تعویق افتاد

این جشنواره قرار بود از ۲۸ فروردین تا پنجم اردیبهشت امسال  و قبل از آغاز ماه مبارک رمضان برگزار شود، اما شیوع ویروس کرونا باعث شد تا در نیمه دوم اسفندماه سال ۱۳۹۸ زمان برگزاری آن به نیمه دوم خرداد ماه ۱۳۹۹  موکول شود. با این حال به خاطر تداوم شیوع ویروس کرونا، اردیبهشت‌ماه امسال ستاد خبری جشنواره فیلم فجر رسماً از لغو برگزاری این جشنواره خبر داد. در آن زمان محمدمهدی عسگرپور با اشاره به این‌که بخش قابل‌توجهی از روند اجرایی جشنواره مثل انتخاب فیلم‌های بخش‌های مختلف انجام شده و امکان برگزاری نیمه‌مجازی این جشنواره وجود دارد، دلیل لغو برگزاری را مشکلات مربوط به حضور فیلمسازان و مهمانان خارجی دانست. او همچنین از انجام اقدامات لازم برای برگزاری این رویداد سینمایی در خرداد ۱۴۰۰ خبر داده بود.

کرونا، سینما و صف ماسک‌داران!

در همان زمان  اظهارنظرهایی هم مطرح شد مبنی براینکه با توجه به خسارت زیادی که تعطیلی سینماها از اسفندماه تاکنون به سالن‌ها، فیلم‌هایی که در نوبت اکران بودند و به طور کلی «سینما» وارد کرده، بعضی جشنواره‌های فیلم از جمله همین جشنواره جهانی فجر برگزار نشوند و سازمان سینمایی هزینه بر پایی آن را برای جبران خسارت‌ها و کمک به سینما صرف کند. این موضوع با واکنش تند عسگرپور همراه شد. او در یادداشتی با عنوان «کرونا، سینما و صف ماسک‌داران» گفت: انگار ناتوانی‌ها به حدی رسیده که حتماً باید در درون خانواده، یک چیزی فدای چیزی دیگر از همان خانواده شود.

دبیر سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر سرچشمه طرح این‌گونه پیشنهادات را به صاحبان عمده مجموعه‌های سینمایی  منتسب کرده بود. افرادی که که عملاً «چاقوهایشان را برای رویدادهایی تیز می‌کنند که با خودش و در حد بضاعتش نشان فرهنگی دارد و توانسته به مقدار قابل توجهی به بودجه‌های غیر از وزارت فرهنگ و ارشاد اتکا کند».

عسگرپور در ادامه نوشت: کمی کودکانه است اگر فکر کنیم با تعطیلی این جشنواره‌ها، حامیان مالی  آنها حاضرند پولشان را به آن بخش از سینما که دست کم رشد فرهنگی اولویت اولش نیست و معادلات مالی‌اش هم ترتیبات دیگری دارد بدهد.

جداسازی یا ادغام؛ همچنان مسئله این است!

تفکیک بخش بین‌الملل جشنواره  فیلم فجر و برگزاری آن به صورت مجزا در قالب جشنواره جهانی فیلم فجر، از سال ۱۳۹۳ عملیاتی شد. به این ترتیب آثار خارجی جشنواره با فاصله‌ای دو ماهه در فروردین سال بعد در قالب بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر به نمایش در آمده و وارد عرصه رقابت شدند.

این روند از همان ابتدا مورد نقد بسیاری از سینماگران و منتقدان قرار  گرفت.  علاوه بر هزینه‌های مضاعف،  افت کیفی فیلم‌ها و کیفیت فیلمسازان  خارجی حاضر در جشنواره نیز از مهم‌ترین انتقاداتی است که به این روند جدید وارد شد. یکی دیگر از این انتقادات به روند اجرای جشنواره و محدودکردن برگزارکنندگان آن به  طیف خاصی از اهالی سینما بود که شائبه  مدیریت و اجرای محفلی جشنواره را تقویت می کرد.

یکی از تندترین این اظهارات، مجید مجیدی در گفتگو با  شماره نوروز ۹۹ ماهنامه  «اندیشه پویا» یکی از دلایل  ایجاد  فضای ناسالم سینمای امروز را  جداکردن بخش بین‌الملل از جشنواره فجر دانست که اصل فلسفه جشنواره فجر را زیر سوال برده است.

این کارگردان سینمای ایران گفته بود: «آن سال‌هایی که این جدایی صورت نگرفته بود، روسای جشنواره‌های مطرح خارجی موقع برگزاری جشنواره به ایران می‌آمدند و در کنار مخاطبان ایرانی، فیلم‌های ایرانی را می‌دیدند و برای جشنواره‌های خود گزینش می‌کردند. فیلم «بچه‌های آسمان» در جشنواره فجر بود که توسط نماینده جشنواره مونترال انتخاب شد و کم‌کم به سمت دیگر جشنواره‌ها رفت و بزرگ شد. آن زمان مدیر جشنواره ونیز خودش هر سال مهمان فجر بود و بادقت فیلمها را می‌دید و فیلم انتخاب می‌کرد».

کارگردان فیلم‌های  «رنگ خدا» و «بچه های آسمان» اظهار کرد: این چهره‌های درجه سه و چهاری که از توی کافه‌های اروپا پیدا می‌کنند و به بین‌الملل جداشده از فجر می‌آورند خیلی توفیر دارند با آن آدمهای درجه یکی که قبل از جدایی بین‌الملل، به جشنواره فجر می‌آمدند و فیلمهای ایرانی را می‌دیدند.

 بدعتی که همچنان ادامه دارد

این تنها  یک نمونه از انتقادات فراوانی بود که در طول سال‌های گذشته از  تفکیک بخش بین‌الملل جشنواره فجر مطرح شده است. از سوی دیگر  به نظر می‌رسد برگزاری سی  و نهمین  جشنواره فیلم فجر به صورت فیزیکی با  وجود نگرانی‌ها و  برخی حواشی کرونایی، از نگاه مدیران سازمان سینمایی موفقیت‌آمیز بوده است. به این ترتیب، متولیان جشنواره جهانی دلگرم از این موضوع  چند روز پس از برگزاری جشنواره فیلم فجر برگزاری بخش بین‌الملل این جشنواره به صورت ترکیب فیزیکی و مجازی در بهار سال آینده را قطعی اعلام کردند.

لغو جشنواره امسال فرصتی بود که در سایه آن متولیان فرهنگی و مدیران سازمان سینمایی با نگاهی منصفانه، علمی و فارغ از هیاهو، جشنواره جهانی فیلم  فجر را  با معیار کلی هزینه  فایده (مادی و  معنوی) مورد بازنگری و بررسی قرار دهند. روندی که البته نیازمند  بررسی تمام نقاط ضعف و قوت ۶ دوره قبلی به دور از هرگونه نگاه حاشیه‌ای بود  تا تصویری درست از دستاوردها و کمبودهای این رویداد فرهنگی رسید.

با این حال مدیران فرهنگی دولت دوازدهم در رویکردی محافظه‌کارانه ترجیح دادند تا این روند را در سال آخر دولت هم ادامه دهند و به ترکیب این بدعت سینمایی دست نزنند. حال باید تا نیمه خردادماه منتظر ماند و  دید که کیفیت برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر به چه صورت خواهد بود.

*آنا