به گزارش سینماپرس، این روزها که ایام سالگرد بازگشت آزاده‌های هشت سال دفاع مقدس از عراق به ایران است، صحبت از فیلم‌های خاطره‌انگیز مرتبط با این عزیزان سرافراز میهن اسلامی می‌شود.

سینمای ایران از آن سال‌ها تا به کنون فیلم‌ها و سریال‌های متعددی را با این موضوع ساخته است. از "بوی پیراهن یوسف" ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا که مطرح‌ترین فیلم با موضوع آزادگان است گرفته تا "نفوذی" و "اخراجی‌ها "۳ که در انتهای دهه ۱۳۸۰ ساخته شده است. در سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ نیز سریالی با عنوان "دولت مخفی" به کارگردانی حسن برزیده در سیمای جمهوری اسلامی ایران ساخته شد.

بوی پیراهن یوسف

اما واقعیت تلخ این است که به زحمت سه فیلم درباره آزادگان در ۱۰ سال گذشته در سینمای ایران ساخته شده است. "شیار ۱۴۳" که از نظر روایت و تصویر بیشتر درباره مادر شهدا است و دیگری "آباجان" که بیشتر درباره مشکلات خانواده‌ای است که فرزندشان در اسارت است و نتوانست به عنوان فیلمی دفاع مقدسی جای خود را در میان مردم باز کند. تنها فیلمی که به‌طور روشن و شفاف درباره آزادگان است، فیلم پرافتخار "۲۳ نفر" ساخته مهدی جعفری است که توانست در بخش‌های مختلفی برنده و نامزد جشنواره فیلم فجر شود.

مهدی جعفری کارگردان فیلم ۲۳ نفر به‌همراه شهید حاج قاسم سلیمانی

"نبردی دیگر" دستمایه بیشتر فیلم‌های آزادگان است

عبدالله باکیده نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون ایران، که اولین اثر با موضوع اسرای ایران را ساخته یعنی "نبرد دیگر" ساخته است، توضیحات مهمی را درباره ساخت فیلم و سریال با موضوع آزادگان بیان کرد. اینکه چرا باید در یک دهه به زحمت دو سه فیلم درباره آزادگان ساخته شود و رسماً یک دولت بدون هیچ فیلمی درباره این قشر مهجور و مظلوم کشور باقی بماند.

باکیده ابتدای صحبتش با اشاره به اینکه سریال "نبردی دیگر" دستمایه عموم فیلم‌ها و سریال‌های اسرای جنگ بود بیان کرد که معتقدم اگرچه بزرگمردی به نام ابوترابی عنوان آزاده‌ها را برای این بچه‌ها انتخاب کرد اما گویا عنوان اسرا بیشتر به این بخش می‌خورد چون کسی یادی از آنان نمی‌کند و نگاهی به انان نمی‌اندازد.

عبدالله باکیده

وی با انتقاد از کم‌کاری سیما و سینما درباره رزمنده‌های جنگ ادامه داد: آنچه که آقای کاوری با عنوان نفوذی ساختند که کار خوب و قابل قبولی هم از آب درآمد، متکی به داستانی به نام "صلات ظهر" من بود که درباره آخرین اسیر ایرانی است که تحمل شکنجه‌های بسیار زیادی را می‌کند را اسامی را لو دهد. او آنقدر در زندان‌های عراق می‌ماند تا اینکه پیر می‌شود. حتی مرد بارانی نیز به استناد به همین داستان بود.

امروز فیلمسازان قدیمی دفاع مقدس کجای کار هستند؟ وقتی به آقای شورجه نگاه می‌کنم واقعاً خجالت‌زده می‌شوم که چنین کارگردان مهمی به این روز افتاده است. امثال آقای شورجه و دیگر کارگردانان دفاع مقدس برای این سینما زحمات بسیاری کشیدند اما به‌مرور فراموش شدند.

باکیده گفت: این سریال واقعاً یک نعمت بود؛ حداقل برای من که نگارشش را در ماه رمضان شروع کردم و در ۲۱ ماه مبارک تمام شد. در آن سریال سعی شده بود نقطه به نقطه، همه‌چیز مستند باشد. حتی اسامی داخل سریال مانند حاج رسول رستگاری که اسمش و حتی چهره‌اش مانند خود شخصیت حاج کاظم نجفی رستگار بود. البته نکته مهمی که آن زمان برای من مهم بود این بود که بازیگران چندان مشهور نباشند برای آنکه باورپذیرتر باشند. البته من برای بازی نقش حاج رسول با پرویز پرستویی صحبت‌هایی کرده بودم؛ همچنین با فرهاد اصلانی نیز صحبت کردم.

کارگردان "صلیب طلایی" و "پوتین" در واکنش به سؤال محبوبیت فراوان این سریال با وجود عدم شهرت بازیگرانش گفت: آنچه که اثرگذار بود فیلمنامه بود. در ساختار نگارش این کار، من از شیوه معمایی و پلیسی استفاده کردم که طبیعتاً برای مخاطب جذاب است. همه دنبال این هستند که بدانند چه کسی نفوذی است. البته خود مرحوم ابوترابی نیز نکات بسیار خوبی را به من برای ساخت این سریال گفتند که منجر به ساخت این اثر شد.

ابوترابی دستم را روی قرآن گذاشت و قسمم داد که درباره او فیلم نسازم

وی در بخش دیگری درباره جایگاه و شخصیت مرحوم ابوترابی برای ایجاد آرامش میان آزادگان بیان کردند: آقای ابوترابی در میان آزاده‌ها نقش بسیار مهمی داشت. اگر بینش او نبود اتفاقات بسیار تلخی رخ می‌داد. امکان داشت که برخی از بچه‌ها خسته شوند و به سمت دشمن پناهنده شوند. چیزهایی که برای بچه‌ها ذلت می‌آورد. اما او به بچه‌ها دلگرمی می‌داد و مانع این اتفاق می‌شد. این مرد به همه‌چیز در دوران اسرات رسیدگی می‌کرد. شب‌ تحویل سال که همه در کنار خانواده خود قرار دارند، بچه‌ها در اردوگاه ناراحت و غمگین بودند. آقای ابوترابی برای اینکه بچه‌ها از حالت غمگین خارج شوند، شروع کردند به آواز خواندن کردند تا فضای غمگین بچه‌ها شکسته شود.

مرحوم حجت الاسلام علی اکبر ابوترابی

او درباره ساخت و تولید فیلم درباره ایشان گفت: متأسفم که حتی یک فیلم درباره ایشان ساخته نشده است. اینکه چرا من نساختم داستانی دارد. در زمان تولید سریال "نبردی دیگر"، این موضوع را به ایشان گفتم که درباره شما فیلم بسازم. یک قرآن کنار ما بود. او دست من را روی قرآن گذاشت و قسمم داد که درباره‌اش فیلم نسازم. این موضوع می‌تواند توسط دیگر فیلمسازان دنبال شود. اینکه چرا فیلم و سریال نزدیک به ۱۰ سال است درباره بچه‌های اسرا ساخته نشده است را باید مسئولین پاسخگو باشند. من وظیفه پیگیری فرهنگی را ندارم. من وظیفه تولید را دارم که ۷ سال برای ساخت یک سریال دوندگی کردم آخر سر هم گفتند که نمی‌شود و گویا خوشحال بودند از اینکه این موضوع لغو شد.

این سینماگر با انتقاد از فراموش‌ شدن کارگردانان قدیمی دفاع مقدس گفت: امروز این دوستان کجای کار هستند؟ وقتی به آقای شورجه نگاه می‌کنم واقعاً خجالت‌زده می‌شوم که چنین کارگردان مهمی به این روز افتاده است. امثال آقای شورجه و دیگر کارگردانان دفاع مقدس برای این سینما زحمات بسیاری کشیدند اما به‌مرور فراموش شدند. به‌نظرم برخی دوستان هستند که نمی‌خواهند کرامت و جایگاه این دوستان حفظ شود.

اگر فیلم‌ دفاع مقدسی درام خود را پیدا کند، تماشاگران از آن استقبال می‌کنند

باکیده در واکنش به این موضوع که آیا اینکه برخی گمان می‌کنند، ساخت فیلم درباره موضوعات قدیمی جذابیت ندارد، گفت: هیچ موضوعی در دنیا کهنه نمی‌شود. اگر خوب نگارش شود همیشه زنده و جاودان خواهد بود. در تاریخ سینما این موضوع ثابت شده است. سؤالم این است که جنگ‌های نورماندی در جنگ جهانی چه سالی افتاق افتاده و فیلم "نجات سرباز رایان" چه سالی ساخته شده است؟ اما فیلم بسیار جذاب و دیدنی است. پس اگر درام موضوع پیدا شود، تبدیل به فیلم موفقی می‌شود. اگر درام پیدا نشود، اثر جاوادن نمی‌شود. در این صورت نه تنها فیلم کهنه نمی‌شوند بلکه دیگران نیز می‌توانند موضوعاتی مشابه آن را پیدا کنند و بسازند و باز هم تماشاگر داشته باشد. نگاه کنید به فیلم‌هایی که با موضوعات دفاع مقدسی، دینی و ارزشی ساخته شده است. از اخراجی‌ها گرفته تا مارمولک و به وقت شام تا فیلم‌هایی که در جشنواره فیلم فجری که گذشت ساخته شد. ساختن فیلم‌هایی که برای گیشه و رونق سالن‌های سینما هم باشد اشکال ندارد. آنها هم بیننده خاص خودشان را دارند. مهم این است که فیلم‌های فرهنگی ما قوت بگیرد.

وی ادامه داد: آمریکا در طول جنگ‌ ویتنام جنایت‌های عظیمی کرد اما از آن قهرمانی مانند "رمبو" را بیرون آورد که هنوز نسخه‌های جدید آن ساخته می‌شود. اما خود ما در جنگ‌مان ۱۰۰ قهرمان داشتیم که هنوز درباره خیلی از آنها فیلم ساخته نشده است.

این فیلمساز در پایان گفت: راه چاره برون رفت از این وضعیت تلاش بیشتر مدیران فرهنگی ما است. باید تیزهوش باشند و کار را به دست‌ بگیرند. البته هنرمندان و فیلمسازان نیز باید با صبر و جدیت مسیر را دنبال کند. ما هم امیدواریم در این دولت اتفاقات خوبی رخ دهد. هیچ‌وقت نباید ناامید شد. ما به امید زنده‌ایم. توقعم واقعاً زیاد است. در گوشه‌وکنار این کشور حتی در دورافتاده‌ترین روستاها نیز شهدایی هستند که باید تصویر آنان به دنیا ارائه شود. باید مدیران به مسائل و مشکلات معطوف باشند و راه‌کاری جدیدی را برای بالا بردن تولیدات در زمینه دفاع مقدس ارائه کنند. "دیده‌بان" یک‌بار ساخته شد که اثر شاخص جنگی است. اما باید دیده‌بان‌های جدید را پیدا کنیم، نبردی دیگرهای جدید را پیدا کنیم. نباید زمان را از دست داد. سریالی که می‌توانستم ۷ سال قبل با ۱۸ میلیارد درباره دو شهید بود را بسازم، الان با چندین برابر آن باید ساخته شود.