به گزارش سینماپرس، در روزهای پایانی دولت سیزدهم، خبرگزاری جمهوری اسلامی به سراغ محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رفت، پاسخ سوالاتی را که شاید در این سه سال از او پرسیده نشده بود، جویا شد؛ او از برنامه ۸۳ صفحه‌ای خود در شهریور سال ۱۴۰۰ زمانی که به مجلس شورای اسلامی برای رای اعتماد رفت تا آرزوهایی که برای حوزه فرهنگ و هنر داشت؛ سخن گفت از فیلم‌هایی که دوست داشت ساخته شود و آثاری که به دیدنشان علاقه بسیاری داشت. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.

قبل از این که وزیر شوید، وقتی به عنوان گزینه وزارت این وزارتخانه معرفی شدید، یک برنامه ۸۳ صفحه‌ای دادید که همان ابتدا با یک حاشیه‌هایی همراه شد و واکنش تند برخی از هنرمندان را به همراه داشت و برخی در فضای مجازی ضد شما بیانیه دادند، استنباط این است که عملکرد سه ساله شما تحت‌تاثیر یک گاردی بود که هنرمندان از همان ابتدا بابت آن برنامه گرفتند، در مورد این بیشتر توضیح دهید، فکر می‌کنید آیا واقعا تاثیری داشت؟ چون یک سری الفاظ تا حدودی تند در مورد خانه سینما و خانه موسیقی نوشته شده بود. اگر به عقب برمی‌گشتید دوباره همان برنامه را به آن شکل ارائه می‌کردید؟

رابطه مبتنی بر احترام و کرامت میان دولت و هنرمندان

آن برنامه دو بخش داشت؛ یکی، ترسیم وضعیت فعلی که بر اساس گزارش‌های رسمی نهادهای دولتی همان دوره ترسیم شده بود. یک بخش هم برنامه بود. این، آگاهانه یا ناآگاهانه بود که در ادامه قطعا با آگاهی همچنان بر آن مساله دمیده شد، این بود که گفتند مثلا ۷۷ درصد فیلم‌های جشنواره سال ۹۷ تصویر زن را این‌گونه نشان دادند. منبع این کجا بود؟ گزارش تحلیلی مرکز بررسی‌های ریاست جمهوری. فلان موضوع به این نحو است. فلان گزارش مربوط به وزارت فرهنگ آن دوره. ما که وضعیت موجود را با ابتدا مقایسه نمی‌کنیم. آن چیزی که برنامه ما بود هم در مورد این خانه‌ها (موسیقی و سینما)، نقد وضع موجود بود و در برنامه ما تعامل بود. در مورد خانه موسیقی آنجا می‌گوییم فلان اشکالات را دارد. برنامه من چیست؟ تعامل و همکاری. جالب است همان روز یکی از دوستان، جلسه‌ای گذاشت و یکی از مدیران خانه‌ها به اینجا آمد، بعد شنیدم و از قضا به من گفتند که خیلی خوب شده است. اگر مصاحبه‌ای کنید و همین را بگویید ما خودمان می‌گوییم سوء‌تفاهم بود و اعلام حمایت می‌کنیم. همان روزهای اول بود که از طرف مجلس رای اعتماد گرفتم. همین کار را هم کردم. مصاحبه‌ای هم دوستان ترتیب دادند اما کماکان با یک دور تند، دوباره همان حرف‌ها را گفتند و به هر حال تجربه‌ای بود.

رضایت ۷۸ درصدی از عملکرد وزارت فرهنگ

واقعا امروز وضعیت هنرمندان کشورمان، افرادی که هستند و با ما تعامل دارند، یک رابطه مبتنی بر احترام و کرامت وجود دارد. صندوق هنر ما نظرسنجی‌هایی دارد که بدون اسم در مقاطع مختلف انجام می‌دهد. طبق آخرین نظرسنجی، درصد رضایت وزارت فرهنگ در دوره ما، حدود ۷۷ تا ۷۸ درصد است. وقتی شما می‌گویید هنرمند، چند چهره در ذهنتان است، اما وقتی من می‌گویم هنرمند، یعنی تا آن شهرستان‌های دوردست را که در گمنامی کار می‌کنند هنرمند می‌دانم. با هر کسی که از دوستان مجموعه‌های هنری صحبت می‌کنیم، این تفاوت خودش را نشان می‌دهد. همان‌گونه که گاهی به فیلم‌های سینمایی می‌گوییم اکثرا از خیابان انقلاب به بالا را تصویر می‌کنند، بازتاب رسانه‌ای هم این است. مجموعه اتفاق‌ها، رویدادها و تحولاتی که رخ داده، کاملا گویای این است که یک تعامل و ارتباط خوب فی مابین وجود دارد.

در افکار عمومی، این‌گونه به نظر می‌رسد که تعامل هنرمندان با این دولت خوب نبود. در حالی که خود شما جزو افرادی بودید که تلاش زیادی می‌کردید تا هنرمندان با بدنه دولت نزدیک شوند. شاید یکی از دلایلی که بخشی از قاطبه هنرمندان و چهره‌ها ایراد می‌گرفتند این بود که ویترین اتفاق‌های وزارت ارشاد را فیلم فجر می‌دانند و این که ایراد می‌گرفتند و برخی از هنرمندان خیلی نزدیک به دولت و انقلابی هم در انتخاب دبیر جشنواره اشکالاتی می‌آوردند و می‌گفتند شاید حد ایشان نسبت به آن چیزی که سابقه جشنواره فیلم فجر دارد کمتر است. به نظر شما، اگر هنرمندی از بدنه نزدیک به خود هنرمندان برای دبیری جشنواره فیلم فجر انتخاب می‌شد؛ تنها ضعفی که ما در جشنواره این دو دوره آخر دیدیم؛ یک دوره‌ای که با سال ۱۴۰۱ بود و آن اتفاقات، اما سال ۱۴۰۲، شاید هنرمندان بیشتری با جشنواره همراهی می کردند. اگر یک دبیری از بدنه خودشان انتخاب می‌شد؛ نظرتان چیست؟ و این که باز دوباره خیلی بحث‌ها مطرح بود که آقای مجتبی امینی تحت فشارهایی به عنوان دبیر جشنواره انتخاب شده است.

همه جشنواره‌های فجر حاشیه دارند

همه جشنواره‌های فجر حاشیه دارند، از لحظه‌ای که دبیر انتخاب می‌شود تا داوران و بخش‌های مربوط به آرای هیات انتخاب و داوری وجود دارد. اینها جزو طبیعت کار جشنواره است. در همه این سال‌هایی که جشنواره را دنبال می کردیم، هیچ جشنواره ای را سراغ ندارم از این حاشیه‌ها فارغ باشد. آقای امینی هنرمندی شناخته شده است، فشارها هم ساخته و پرداخته دوستان است. یکی از امتیازهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دوره ما، این بود که تصمیمات در انتهای کار با مسئولیت کامل وزیر فرهنگ گرفته می‌شد، مجتبی امینی از دوستان ما و آقای محمد خزاعی است. با او تفاهم کرد و دبیر جشنواره شد. حالا این که سال ۱۴۰۱ که در آن شرایط تحریمی، آقای امینی با چه مشکلاتی شب و روز تلاش کردند جشنواره برگزار شد، در آن سال چند موضوع پیش آمد که تنش‌ها یک مقدار عیان شد، اما سال ۱۴۰۰ که فرد دیگری دبیر جشنواره بود. امسال هم فرد دیگر را انتخاب کرده بودیم. یعنی دبیر جشنواره امسال اوایل اردیبهشت حکم خورد. آقای امینی مرحوم سعید راد را که چندی پیش به رحمت خدا رفت، چند جلسه پیش من آوردند تا بتوانند کار جدید سینمایی بسازند که درگیر بیماری شدند یا خیلی از هنرمندان مشهور در بخش‌های مختلف. طبیعی است در هر صنفی، اختلاف و تفاوت دیدگاه وجود دارد. در سینما هم همین است. ما باید برآیند کار و فرآیندهای عمومی را بتوانیم تحلیل کنیم.

یعنی معتقدید که اگر غیر از آقای امینی یک بازیگر مطرح را برای دبیری جشنواره می‌گذاشتید، باز هم بحث‌ها و حاشیه‌ها بود؟

بود اما به شکل‌های دیگر. مثلا در انتخاب فرد. طبیعی است. مثل مسابقات ورزشی است. مسابقه فوتبال اگر سر داور با هم دعوایشان نشود، سر این که این بازیکن و تعویض بهتر بود دعوا می‌شود. اینها هم نباشد جذابیتی وجود ندارد. جشنواره است و جذابیت‌های آن به همین گفت و گوهاست. حالا ممکن است محور گفت و گوها در جایی دبیر، جایی هم نوع فیلم‌ها و در یک جای دیگر، نوع بازیگرها و نوع قضاوت باشد؛ این بحث‌ها به نظرم جا افتاده است.

در یکی از مصاحبه‌های اخیر خود اشاره کردید که در زمان ناآرامی‌ها سال ۱۴۰۱ جلسات متعددی با هنرمندان مختلف در تالار وحدت و جاهای مختلف گذاشتید برای این که توجیه کنید چه اتفاقاتی دارد می‌افتد که به خطا نیفتند. خیلی همراهی از دولت با این هنرمندان ندیدیم و بیشتر سکوت کردند. این سکوت را دستاورد می‌دانید؟

با یک فتنه فرهنگی روبه‌رو بودیم

ما با یک فتنه فرهنگی روبه‌رو بودیم که برخی چهره‌های فرهنگی، هنری در آن نقش‌آفرین بودند. البته القای ذهنی‌شان بالا بود... می‌گفتند ما می‌خواهیم به عنوان قهرمان وارد اجتماع شویم. اینها چنین توهماتی داشتند و به همین دلیل نظام تحلیلی را به هم ریخته بودند. دشمن قصد داشت از طریق حوزه فرهنگ و هنر فعالیت ها را در کشور زمین‌گیر کند. توقع ما از هنرمندان این است که در جایگاه خودشان نقش‌آفرینی کنند. در آن شرایط ما از تعطیلی و تهدید به تعطیلی به پررونق‌ترین دوره تاریخ فرهنگ و هنر رسیدید. نقش‌آفرینان آن، بازیگران و هنرمندان بودند. چه توقعی داشتید؟ توقع این بود که در اتفاقات ۱۴۰۳ که هنرمندان به یک نامزد نزدیک به دولت رای دهند؟ هنرمند همین که این دوره از انتخابات فضای سیاسی قاطی این چهره‌زدگی نشد خود امتیاز مهمی بود. ما آرامش را در فضای فرهنگی و هنری کشور داشتیم، التهابی ایجاد نشد با وجود این که خیلی ها تلاش کردند التهاب ایجاد کنند.

از تعطیلی و تهدید به تعطیلی به پررونق‌ترین دوره تاریخ فرهنگ و هنر رسیدید. نقش‌آفرینان آن، بازیگران و هنرمندان بودند

امروز، پرونده تعامل با چهره‌ها به راحتی قابل قضاوت است. نظام و دولت به یک فرآیند روشنی رسیدند. ما حداکثر همراهی را با هنرمندان داشتیم. تلاش کردیم با زبان عاطفه، با همراهی، همکاری و با هنرمندان خود در تعامل باشیم و امروز شما این بحث را می‌بینید. مسائل مختلف دیگر تن و بدن اصحاب فرهنگ و هنر نمی‌لرزد که اتفاقی می‌افتد که باز معیشت و زندگی ما به خطر می‌افتد. همان کاری که آن بار انجام دادند و فرهنگ و هنر را چند ماه در کشور تعطیل کردند و الان، الحمدالله فضای آرام برقرار است. برای اولین بار در تخت جمشید شبی ۴ تا ۵ هزار نفر آمدند و رفتند، موسیقی گوش دادند. این اولین بار بود که اتفاق افتاده بود. در مجموعه‌های مختلف تاریخی، میراثی با آرامش پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ کشور این روزها به نمایش درمی‌آید. فضای تئاتر، موسیقی، تجسمی، فضاهای کارهای بین‌المللی. پس اگر دماسنجی جز رونق و نشاط برای قضاوت در مورد فضای هنری نباشد، چه دماسنجی باید باشد؟

ساز و کار بررسی تخلفات انضباطی هنرمندان تصویب شد تا به محکمه احضار نشوند

در ایام انتخابات ریاست جمهوری، همین دوره برخی وزارت ارشاد را ضابط قضایی می‌دانستند که به آن اشاره هم شد، در این باره هم توضیح می‌دهید؟

برخی‌ها مدام دوست دارند که فضای منفی را القا کنند. ما آرامش را می‌بینیم و هنرمندان برجسته کشور در تعامل خوب با وزارت فرهنگ هستند. حرف‌های خود را با لایه‌های مختلف گفت و گو می‌کنند. اتاق من هم برای همه هنرمندان باز است. به عنوان نمونه با یکی از هنرمندان یک ساعت و ۴۰ دقیقه گفت و گو داشتم. اگر چه روزهای آخر کارمان است ولی گویی هیچ تغییری در برنامه‌های ما نبوده، کارهایمان عادی و بدون هیچ‌گونه فراز و نشیب غیرمتعارفی انجام می‌شود و به صورت معمولی صورت می‌گیرد و برنامه‌های مختلف فرهنگی و هنری در کشور با یک آهنگ مناسب در حال جریان است.

ساز و کارهایی تعبیه شده که اساسا دیگر هیچ هنرمندی برای مسائل خودش در هیچ محکمه قضایی حاضر نخواهد شد. ساز و کاری که رسیدگی به تخلفات اهالی فرهنگ و هنر در مجامع تخصصی وزارت فرهنگ با حضور نمایندگان اصناف انجام می‌شودبرخی بر اساس تجربیات شخصی‌شان قضاوت می‌ک k ند. زیرا به دلیل آنکه ضابط قضایی بودند، هنوز شبکه ذهنی‌شان درگیر است. دوستان بعد از این به وزارت ارشاد رفت و آمد کنند و می‌بینند در اینجا ساز و کارهایی تعبیه شده که اساسا دیگر هیچ هنرمندی برای مسائل خودش در هیچ محکمه قضایی حاضر نخواهد شد.

در دولت شهید رئیسی، ساز و کاری را تعبیه کردیم که رسیدگی به تخلفات انضباطی اهالی فرهنگ و هنر در مجامع تخصصی وزارت فرهنگ با حضور نمایندگان اصناف انجام می‌شود. این اتفاق مهمی است. ضوابط جدید سینما که به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و زمانی که می‌خواست ابلاغ شود با شهادت آقای رئیس جمهور همزمان شد و باقی ماند، امیدواریم به زودی ابلاغ شود، نگاه کنید می‌بینید که دیگر حرف‌های درگوشی و این که فلان جا، فلان حرف را زدند و همه جملات را با فعل‌های مجهول صحبت کنند، تمام شده است. چنین سیاستگذاری و ریل‌گذاری اساسا سابقه نداشته است. زمانی، هیات مدیره خانه سینما حرف‌های من را می‌شنوند. خانم برومند، آقای عسگرپور و آقای دهکردی و تمامی اعضا بودند و پرسیدند کی ابلاغ می‌شود؟ تصویب شده و آن را در برنامه هفتم هم گذاشتیم. یک حکم دائمی شده است. در برنامه هفتم، وزارت ارشاد هیات‌ها را ایجاد می‌کند و با حضور نمایندگان دستگاه‌های مختلف و خود اصناف تشکیل می‌شود و این هیات ها می‌گویند که فلان فعل هنرمند تخلف بوده یا خیر، با یک نظام روشن و نظام انضباطی مشخص بررسی می شود.

فیلم‌هایی که ما پخش کردیم، عمدتا اگر بازیگری هم داشت که دچار خطا شده بود، این قانون را در سینما آوردم که هیچ وقت قبل از این نبود. اولین بار، فیلم گشت ارشاد که می‌خواست پخش شود، یکی از بازیگران خانم آن به خارج از کشور رفته بود

آیا در ۴۵ سال گذشته تاریخ فرهنگ و هنر این کشور؟ نه. آیا از قبل انقلاب و از دوره‌ای که هنرهای جدید آمده و ضوابط اداری حاکم شده، چنین آزادی و نگاه متعالی به حوزه هنر وجود داشته است؟ چقدر می‌شنیدیم که فلان هنرمند می‌گفت «خبر نداشتم و در فرودگاه گفتند ممنوع الخروج هستی». فلان هنرمند گفته «رفتم قرارداد بستم و کار را شروع کردم و گفتند ممنوع‌الکار هستی». در کارهایی که این دوره انجام دادیم، فیلم‌هایی که ما پخش کردیم، عمدتا اگر بازیگری هم داشت که دچار خطا شده بود، این قانون را در سینما آوردم که هیچ وقت قبل از این نبود. اولین بار، فیلم گشت ارشاد که می‌خواست پخش شود، یکی از بازیگران خانم آن به خارج از کشور رفته بود و حضور او در این فیلم محل اشکال بود. نهادهای مختلف هم همین حرف را می‌زدند. این ربطی ندارد که یک فیلم چند میلیارد هزینه داشته، یک گروه متکثر پشت آن بودند، آن موقع هم که فیلم در حال ضبط بود، بازیگر مشکلی نداشته است. این کار درست نیست. من این قانون را در حوزه نمایش کشور حاکم کردم و شما شاهد بودید که بعد از فتنه، بازیگری همزمان در تلویزیون و خارج از کشور علیه جمهوری اسلامی حرف می‌زد و فیلم او در حال پخش بود. چه زمانی این اتفاق افتاده و کدام محفل فرهنگی و هنری این را برجسته کرد؟ نبود. ما انجام دادیم و ضوابط را ما روشن و دقیق و ریل‌گذاری و قانونمنداری کردیم و احترام و تکریمی که در این دوره به بازیگران و هنرمندان و اهالی فرهنگ شده در هیچ دوره‌ای سابقه نداشته است. در اینجا دوستانی که هستند چون نگاه فرهنگی و هنری و بنا این است که به اصحاب فرهنگ و هنر احترام گذاشته شود، وضعیت به گونه‌ای پیش رفته که شاهد آن هستید؟

این قانون چه زمانی ابلاغ و اجرایی می‌شود و این که شامل بازیگرانی که در گذشته حکمی گرفته‌اند و ممنوع الکار شده‌اند می شود و می توانند به اینجا بیایند؟

عرف قانون این است و اگر مشتمل بر رافت و سهل‌گیری باشد، عطف به ماسبق می‌شود و این یک قاعده حقوقی است و اگر محتمل و یا دربرگیرنده سختی باشد عطف به ماسبق نمی‌شود و این طبیعی است. در گیر و داری که قرار بود ابلاغ شود، همزمان با شهادت آیت الله رئیسی شد و معاون اول هم گفتند برخی از ابلاغ‌های مهم در دوره استقرار رئیس جمهوری جدید اتفاق بیفتد. در احکام برنامه هفتم این را آورده‌ایم و تقدیم می‌کنیم.

یکی از مطالبات همیشگی هنرمندان بویژه در سینما وجود داشته این بود که نظارت‌ها را پسینی کنیم. اکنون نظارت‌های در ساخت فیلم پیشینی است. این که اخیرا هم از سوی رئیس جمهوری منتخب به برخی از هنرمندان داده شده که اگر می‌شود این اقدام را انجام دهید. در این چند روزه هم خبری شنیدیم که ۳۰ تا ۴۰ فیلم بدون مجوز در حال ساخت هستند. آیا حذف پروانه ساخت اساسا باعث جلوگیری از این اتفاق نمی‌شود یا نه اصلا امکان این که هر نظارت پیشینی را از سینما برداریم وجود ندارد؟

این بحثی است که باید در جای خود به آن دقیقا پرداخته شود. در همین آیین‌نامه جدید که اشاره کردم و ضوابط جدید، یکی از گشایش‌ها همین است. برای مجموعه‌های معتبر تولیدی این را پیش بینی کردیم که به تدریج الزام پرونده ساخت را برداریم. مثلا مجموعه اوج، نمایش خانگی‌هایی که ممکن است فیلم سینمایی هم بسازند، نه الان که ممکن است بعدها شکل گیرد و مجموعه‌های معتبر از این دست؛ همین الان در حوزه نمایش خانگی نیامده است. آنها هم می‌توانند سینمایی تولید کنند و کم کم شاهد آن هستیم، اما این که حتما حذف شود از قضا، «پروانه ساخت» کمک می‌کند که تعامل شکل بگیرد و مجموعه‌هایی که ساخته می‌شود، دچار مشکل نشوند.

۳۰ تا ۴۰ فیلم را مطرح می‌کنند که تصمیم‌گیران را دچار وحشت کنند

اینها، فیلم‌هایی هستند که مجوز ساخت نگرفته‌اند. عدد فیلم‌ها، این‌قدرها نیست و در مورد آن اغراق می‌کنند. کل فیلم‌ها شاید دو، سه فیلم باشد. در مورد برخی از این آثار که نهادهای مرتبط با سازمان سینمایی مطلع می‌شوند، می‌بینند که مجوز ندارند و از ادامه کارشان جلوگیری می‌شود. ۳۰ تا ۴۰ فیلم را مطرح می‌کنند که تصمیم‌گیران را دچار وحشت کنند. دو، سه فیلم ساخته شده بود، آن هم به دلیل این‌که مکشوفه بودند. تصویر کسی که کشف حجاب کند، طبق قوانین جمهوری اسلامی نمی‌تواند پخش شود. چند روز پیش که با آقای پزشکیان (رئیس جمهور) صحبت می‌کردم، در مورد این موضوع حرف زدیم. به ایشان گفتم، من نباشم فرد دیگر مسئولیت دارد. مگر می‌توانیم به قانون جمهوری اسلامی، بی‌اعتنایی و بی‌احترامی کنیم؟ طبیعی است. دوره ما، دوره شفافی در حرف‌زدن‌ها بود. فیلمی که بازیگر آن کشف حجاب کرده باشد، مجوز نمایش نخواهد گرفت.

دوره فرهنگ و هنر دولت سیزدهم، دوره شفافی در حرف‌زدن‌ها بود. فیلمی که بازیگر آن کشف حجاب کرده باشد، مجوز نمایش نخواهد گرفت

فیلمی اخیرا به همین‌ منوال عمل کرده و قسمت‌هایی فیلمبرداری شده بود که آن را به خارج از کشور فرستاده بودند. در چند فیلم در خارج از کشور ممکن است بازیگر ایرانی باشد و حتی عوامل تهیه آنها ایرانی باشند، اما اساسا در داخل کشور امکان ساخت ندارند. مگر اینکه زیرزمینی ساخته شود که در حد محدود و کمتر از انگشتان یک دست است. فیلمی اخیرا همین گونه، تکه به تکه فیلمبرداری و به خارج از کشور ارسال شده بود. در چند پروژه در خارج از کشور بازیگر ایرانی باشد و حتی عوامل تهیه آن ایرانی باشند، اما در داخال اساسا امکان ساخت ندارد مگر زیرزمینی ساخته شد که در حد خیلی محدود چند تایی بودند.

یکی از دستاوردهای خوب دوره شما که جزو آمال و آرزوهای سینما بوده این بود که کاخ جشنواره‌ای داشته باشند و این اتفاق آغاز شد و اکنون بحث بر سر این است که دولت جدید این طرح را ادامه‌ می دهد؟

یک برنامه‌ای را به آقای پزشکیان رئیس جمهوری که شامل کارهای اولویت دار آینده است، ارائه کردم؛ که اگر صلاح دانستند انجام بدهند، گفتم ما می‌خواستم اینها را انجام دهیم؛ یکی که از طرح‌ها جزو اولین‌هایش است بحث آسمانه هنر است. آسمانه کلمه فارسی است که بجای برج استفاده می‌شود. ما گروه معماری آن را تشکیل دادیم. زمین را کاملا اختیار کردیم. هزار میلیارد کم داشتیم اراضی و اماکنی که دادیم، سازمان برنامه و ما و فروشنده با هم قرارداد سه جانبه در بهمن ماه بستیم. همه کارهایش صورت گرفته است و اکنون در بررسی‌های کارشناسی برای تبادل اسناد است. پیش بینی ما این بود که شهریور ماه اعلام فراخوان ان انجام شود و بهمن ماه کلنگ اجرایی آن بخورد و ظرف چهار سال قبل از ۵۰ سالگی انقلاب اسامی در اختیار قرار بگیرد. ۱۱۷ هزار مترمربع هم تراکم دارد. همه چیز آن هم روشن است؛ امیدوارم این کار اتفاق بیفتد. منابع خرید آن موجود است؛ برای ساخت آن هم پیش‌بینی و مشارکت دیده شده است. این مجموعه مستغلاتی دارد و برای دولت چهاردهم به راحتی قابل جمع است، اگر اینها هم نباشد چنین مجموعه‌ای در تهران در گذر هنر این شهر که حوالی آن موزه هنرهای معاصر قرار دارد، ساخته می‌شود. بنا داشتیم با حضور شهید رئیسی این کار را انجام دهیم. همه کارهای آن هم انجام شده بود و بنای ما این بود که قبل از ۵۰ سالگی انقلاب اسلامی، جشنواره ۱۴۰۷ آنجا باشد. ما که نمی دانستیم در اواخر دولت هستیم و فکر می کردیم دولت آیت الله رئیسی هم مانده است، یک دوره چهار ساله دیگر هم دولت مردمی خدمت کند، فکر می کردیم می توانیم انجام دهیم، تعهدی برای دیگران ایجاد نکرده بودیم. این حرف را هم امروز نمی‌زنیم همان اولین بار که اعلام رسمی کردم در جشنواره فیلم فجر، صحبت های پایانی‌ام بود. گفتم قبل از ۵۰ سالگی، ان‌شاالله مجموعه جدید خانه جشنواره های ایران، یک مجموعه مستقل موسیقی، تئاتر، رسانه‌ای، سینمایی با همه امکانات ساخته خواهد شد.

در حوزه سینما واقعا چه حسرتی برای شما باقی ماند که می‌خواستید انجام بدهید و تا الان نشده؟

دوست داشتم بعد از این که تغییر ریل خوبی اتفاق افتاد با حمایت‌هایی که داشتیم به سمت فیلم های با احیای هویت ایرانی اسلامی برویم. خیلی این را دوست داشتم امسال شاهد فیلم‌های با کیفیت بالاتری باشم؛ همین الان، فارابی دو فیلم فاخر را به اتمام رسانده و به جشنواره امسال می‌رساند. بخش هایی از این کار را دیدم و خیلی لذت بردم. یکی در رابطه با شهید صیاد شیرازی و دیگری درباره شهید علی هاشمی بود که با سازمان اوج به صورت مشارکتی ساخته شده است. دوست داشتم ۱۵۰ پلاتو سراسر کشور را خودم افتتاح کنم. کتابخانه بزرگ اراک که بزرگترین کتابخانه منطقه با ۱۸ هزار مترمربع است و کارهای آن بسیار خوب انجام شده بود، جزو آرزوهایم بود دوست داشتم خودم افتتاح کنم. دوست داشتم ۲۰۰ کتابخانه سیار را برای مناطق محروم عازم کنیم، اما حالا هر فردو مقامی که این کارها را انجام دهد من از راه دور دستش را می بوسم و برایشان آرزوی موفقیت می کنم.

دوست داشتم درباره شهید آبشناسان فیلم می ساختیم

اگر بخواهید یک فیلم سفارش دهید ساخته شود دوست داشتید چه سوژه ای داشته باشد؟

در مورد یکی دو شخصیت خیلی دوست داشتم فیلم ساخته شود؛ مهمترین آن در مورد شهید حسن آبشناسان بود. ایشان معروف به ببر کوهستان بود. مردم در تهران یک بزرگراه به اسم ایشان می‌شناسند اما یک شخصیت و یک قهرمان ارتشی ماست و فکر کنم اگر ساخته شود، یکی دیگر هم در رابطه با شهید عالی مقام، شهید محسن وزوایی است که چند روز پیش به آقای مجید زین‌العابدین (مدیرعامل بنیاد فارابی) تماس گرفتم و گفتم مخصوصا عملیات «بازی دراز» که کار معرکه‌ای است.

بهترین فیلمی که در دوره سه ساله وزارت شما ساخته شد، چه فیلمی بود؟

فیلم های زیادی ساخته شد. من خودم، آپاراتچی را خیلی دوست داشتم با وجود این که خیلی ساده بود و بچه های فیلم اولی بودند. داستانش خیلی پیچیده نبود اما به دلم نشست؛ باغ کیانوش هم این گونه بود. این هم داستان جذابی داشت. قلب رقه و بقیه موارد بود. کارهای خوب زیاد بود. بدون قرار قبلی فیلم آقای بهروز شعیبی در جشنواره ۱۴۰۰ در رابطه با امام رضا (ع) هم خیلی خوب بود؛ هر سال چند کار خیلی خوب داشتیم و سینمای ایران اتفاق مهمی که افتاد سال گذشته بیش از ۱۱ فیلم اولی داشتیم. همین تربیت نسل جدید اتفاق افتاد و این مایه خیلی خوشحالی است.

محوطه‌سازی تئاتر شهر تا سه ماه آینده افتتاح می‌شود

سامان‌دهی حریم تئاتر شهر در چه مرحله‌ای است؟ برخی به دلایل سیاسی مخالف این ماجرا هستند و آیا الزام آور است در دولت بعدی انجام شود؟

حریم تئاتر شهر را اهالی تئاتر مشخصا آقای رضا کیانیان از ما پیگیری می‌کردند؛ مطالبه تئاتری‌ها بود؛ سال گذشته، کلنگ آن را زدیم. تا دو، سه ماه آینده آماده است و گفتم با سرعت بیشتری کار کنند و تا سه ماه آینده افتتاح می‌شود. کاملا، کار قوی و متناسب با الگوی معماری تئاتر شهر است. هفت، هشت ماه طراحی آن طول کشیده که بتوانند برای همیشه از آن استفاده کنند. خیلی مخالفتی ندیدم جز برخی محافل رسانه ای. فرد شاخصی که مخالفت داشته باشد ندیدم. شاید چیزهایی شنیده باشید، مقداری نگرانی بود اما راجع به کاری بود که توسط شهرداری تهران انجام می‌شد.

برای بازگشت هنرمندان به کشور، شعار نمی دادیم، عملکردمان بود

معین... ساز و کار برگشت چه بود؟ آیا فراخوانی داده بودید؟

ما شعار نمی‌دادیم. عملکردمان بود. سال ۱۴۰۰، هنرمندی که ۴۰ سال در کشور حق بازی نداشت و خارج از کشور بود آمد و برنامه اش را اجرا کرد و بدون هیچ مشکلی دو ماه تئاتر در کشور اجرا کرد. اما من و دولت، شو اف به این معنا نبودیم که از آن استفاده رسانه ای کنیم. آقای عباس قادری و جواد یساری... مگر در این چهل و چند سال در کشور اجرایی داشتند؟ این سیاست اعلامی و اعمالی ما بود. هر ایرانی می‌تواند به کشور بیاید و اگر می‌خواهد اجرایی داشته باشد طبق قوانین. سوالی بود که در مورد یک نفر پرسیدند و ما این را بر اساس اعتقادمان انجام داده بودیم.

یکی از دستاوردهای مهم وزارت فرهنگ، سند ملی موسیقی بود. این سندی که ابلاغ شده ضمانت اجرایی دارد؟

ضمانت اجرایی سند موسیقی خود را در قضیه اصفهان (کنسرت علیرضا قربانی) نشان داد. هیچ کسی، هیچ دستگاه و مجموعه‌ای جز وزارت فرهنگ حق تصمیم گیری در مورد اجراهای صحنه ای ندارد. آن را اجرا کردیم. همان روز در نامه وزارت کشور به استانداری ها استناد به سند ملی موسیقی بود با این که یک روز از ابلاغ آن گذشته بود.

ابلاغ سند معماری

سند ملی معماری هم به تازگی ابلاغ شد. بر اساس این سند، برای اولین بار برگزاری جشنواره فجر معماری آمده است. اولین بار الزام تایید پیوست فرهنگی همه پروژه‌های مهم ساختمانی، عمرانی و شهری توسط وزارت فرهنگ الزام شده است؛ اینها موفقیت های بزرگی است. ساختار آن را در معاونت هنری ایجاد می کنیم. سند هنرهای نمایشی را آماده ابلاغ داریم و به شورای عالی فرستادیم و طبق آن بنیاد ملی تئاتر ایران تاسیس خواهد شد. سند هنرهای تجسمی در شورای هنر در مرحله پایانی است. تا روز آخر بنا دارم تمام اسناد به فراموشی سپرده شده و اقدامات مغفول را تا لحظه ای که حکم من به عنوان وزیر اعتبار دارد انجام دهم. اینها ریل‌گذاری‌های مهمی است. در شورای عالی موضوع تاسیس خانه چاپ ایران در دستور کار قرار دارد. جشنواره فیروزه را برای هنرهای تجسمی راه انداختیم. بیش از ۱۲ استان و شهر داوطلب شهر صنایع خلاق فرهنگی هستند. یک دوره پررونق در حوزه فرهنگ و هنر در اختیار اهالی آن است. امید است همه هنرمندان فرصت بهره مندی بیشتر از این اتفاقات را داشته باشند.

سند هنرهای تجسمی در شورای هنر در مرحله پایانی است. تا روز آخر بنا دارم تمام اسناد به فراموشی سپرده شده و اقدامات مغفول را تا لحظه ای که حکمم به عنوان وزیر اعتبار دارد انجام دهم

تکلیف موسیقی رپ چه می‌شود؟

موسیقی رپ را به شورای تخصصی موسیقی سپردم. امسال در این زمینه امید است تعیین تکلیف نهایی شود. کار کارشناسی در حال انجام است. در یک مدت محدود با جمع بندی نظرات کارشناسی و اساتید انجام شود. در این بین اساتید موسیقی به شدت مخالف موسیقی پاپ هستند. با خوانندگان پاپ جلسه داشتم. خیلی محل انتقاد اساتید موسیقی شده بود. برای اولین بار تالار وحدت را به خوانندگان سنتی اختصاص دادیم. عملا اساتیدی که سال‌ها اجرا نداشتند با حمایت بنیاد رودکی دارند کارهایشان را انجام می دهند.

یکی از نقدها به وزارت فرهنگ در مورد حج، اوقاف و ...سند راهبردی نمایشگاه قرآن بی نتیجه مانده، پایتخت های قرآنی و صحیفه سجادیه...

اسم صندوق هنر را به صندوق هنر و فعالان قرآن و عترت تغییر دادیم

در حوزه فعالیت های قرآنی اتفاقات خوبی بود. اسم صندوق هنر را به صندوق هنر و فعالان قرآن و عترت تغییر دادیم و ۱۵ هزار فعال قرآنی عضو صندوق هستند و همه مزایایی که به هنرمندان حوزه های مختلف می دهیم به اهالی قرآن هم می دهیم. اخیرا به خادمان قرآنی درجه یک هنری دادیم که مزایای زیادی دارد. طرح بشری را شروع کردیم و به همه استان های کشور رفتند. بیش از ۱۶ هزار مربی قرآنی تربیت شد. بنیاد یاسین در شورای عالی ترویج قرآنی آماده تصویب است. در آستانه ماه رمضان از مناجات خوان‌ها درجه یک تهران تجلیل کردیم. از شیخ حسین انصاریان و دیگر شخصیت های این حوزه تجلیل کردیم. در زمینه حج بعد از ۹ سال عمره را از سر گرفتیم. سند راهبردی نمایشگاه قرآن در دولت و کمیسیون بررسی شد. جمع بندی دولت این بود که با توجه به راه اندازی مجدد شورای ترویج قرآن که قوی تر از گذشته اولین جلسه خود را با حضور رئیس جمهوری آغاز کرد در شورای عالی به تصویب برسد که در نوبت تصویب است.

نمایشگاه قرآن ... تکلیف لایحه آن نامعلوم است... مشکل کجاست؟ آیا در تشکیلات وزارتخانه است یا خیر؟

دائمی شدن دبیرخانه نمایشگاه قرآن در دوره مردمی اتفاق افتاد. بعد از آن بلافاصله نمایشگاه کتاب را داشتیم و فردای نمایشگاه کتاب آن اتفاق تلخ برای رئیس جمهوری اتفاق افتاد. به شدت برنامه‌های ما دچار آسیب شدند. به عنوان وزارت فرهنگ وارد فضای تغییر دولت شدیم. برنامه های مختلفی در این حوزه داشتیم. اما زودتر به اتمام رسید.

از مسکن هنرمندان چه خبر؟ ساخت مسکن هنرمندان ... بعد از رفتن شما همچنان پابرجاست؟

بیش از ۱۰۵۰ واحد برای هنرمندان در منطقه پرند در حال ساخت است. کارها خوب جلو می رود. خیلی امیدوار بودیم کلید تعدادی از اینها را قبل از پایان دولت تقدیم صاحبان آنها کنیم. در همه نقاط مختلف احصا می کنیم و انجام می شود. صندوق هنر بیش از ۵ هزار متقاضی دارد.

اکسپو آثار هنری راه اندازی می‌شود

خریداری آثار هنری از هنرمندان تجسمی ... عملی نشده و فقط یک خبر بوده ...

کمیسیون فرهنگی دولت خریداری آثار هنری از هنرمندان تجسمی تصویب کرد و در دولت آمد، سهم دولت، می خواستیم الزامی بیاوریم چون مخالف قانون بود مصوبه دولت را کمیسیون تطبیق مقررات مجلس از آن اشکال گرفت. در شورای عالی انقلاب فرهنگی، بازار هنر را برای حمایت از هنرمندان تجسمی تصویب کردیم که امسال آغاز می‌شود و یکی از کارهای ما در این اکسپو خرید آثار هنری توسط مجموعه های مختلف حاکمیتی و غیر حاکمیتی است.

صادرکننده عمده کاغذ در منطقه خواهیم شد

تولید کاغذ و خودکفایی در این حوزه... چه اقداماتی شد؛ چه دستاوردهایی داشتید؟

تولید کاغذ داخلی را از چهار هزار تن شروع کردیم. الان ظرفیت ۸۵ هزار تن داریم. ۵۰ هزار تن در کارخانه زاگرس فارس بود. مشکل برق داشت که با وزیر نیرو و معاونان مرتبط صحبت کردیم. برق وصل شده و به زودی این هم وارد مدار تولید خواهد شد، تولید کاغذ فکر می کنم تحول بزرگی برای صنعت نشر است. مسائل محیط زیست آن هم رفع شده است؛ مجموعه استان خوزستان هم یک سال و نیم دیگر افتتاح می‌شود، بالای ۲۲۵ هزار تن تولید کاغذ خواهیم داشت و به یک صادرکننده عمده کاغذ در منطقه تبدیل خواهیم شد.

مهمترین اقدام های دولت در شهرستان ها در حوزه فرهنگی، چطور؟

در کمتر از سه سال به ۲۳۰ شهرستان مختلف کشور رفتم. در این سفرها در مرکز استان کمتر می‌ماندم. برخی مواقع به سراغ هنرمندی در مزرعه‌اش رفتیم. آوازخوانی که پدر شهید بود. بزرگترین و زیباترین مجموعه هنری کشور که در یزد افتتاح شد آخرین افتتاحیه ما در دولت آیت الله رئیسی بود. به نام شهید آیت الله رئیسی هم نامگذاری کردیم.

افزایش چندین برابری بودجه وزارت فرهنگ

در مورد بودجه وزارت فرهنگ و این که افزایش در دولت های بعدی ادامه خواهد داشت؟

نمی توانم افزایش را پیش‌بینی کنم. بودجه اقتصاد کتاب ۲۵۰ میلیارد تومان بود، بودجه وزارت ارشاد برای مدیریت حوزه کتاب ۸۰ میلیارد تومان بود. ۱۴۰۰ که دولت را تحویل گرفتم اقتصاد کتاب حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان بود وزارت ارشاد ۳۰ میلیارد اعتبار داشت. وقتی تحویل گرفتیم بودجه وزارتخانه ۱۲۰۰ میلیارد تومان بودجه اصلی داشت و امسال این رقم به حود ۲۰ هزار میلیارد تومان رسید. بخش مهمی از مشارکت‌ها را جلب کردیم. وزارت خانه های مهمی در حوزه فیلم کمک کردند. مهمترین خدمات را برای ساخت فیلم ها داشتند. نگاهم این بود که مجموعه‌های اقتصادی فعال در حوزه صنعت سینما سرمایه گذاری کنند که نتیجه اش این شد که سال گذشته ۱۷ فیلم مشارکتی را ساخت و سالی که ما تحویل گرفتیم دو فیلم مشارکتی بود و امسال وضعیت بهتر خواهد شد. با این دست فرمان، ما همه کارها را کردیم و دبیر جشنواره فجر از ۵ ماه پیش مشخص است.

اجرای بند ه تبصره ۹ سال ۱۴۰۲ اتفاق خیلی خوبی بود و یک نقدینگی به همه استان‌ها و شهرستان‌ها بعضا تا ۱۰ تا ۲۰ برابر داده شد، انجمن های هنری و موسسات فرهنگی و هنری و می خواهیم ادامه پیدا کند. به دوستان دولت جدید هم گفتم. هر کاری که خارج از دولت از دستمان بر می‌آید، خدمت به مردم توفیق الهی است، دریغ نمی کنم. تفاوت‌های نگاه داریم، اما در جایی که خدمت به مردم و اهالی فرهنگ، هنر و رسانه با جان و دل در خدمت خواهیم بود.

بعد از وزارت، به دانشگاه برمی‌گردم

بعد از وزارت فرهنگ کجا تشریف می برید؟

حدود به ۱۵ سال است عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران هستم و تدریس می کنم. خیلی هم دلتنگ هستم خیلی زودتر در کنار دانشجویان قرار بگیرم. در این سه سال وزارت هر نیم سال یک کلاس حداقل داشتم و ارتباطم با دانشجویان برقرار بود.

نقلی از وزیر درباره شهید رئیسی

ارتباط صمیمی با شهید رئیسی داشتید؟ در مورد سه سال همکاری با رئیس جمهوری شهید می گویید؟

رابطه من با شهید رئیسی رابطه یک آدم کوچک با یک بزرگتر، یک شاگرد و استادش بود. لحظه لحظه حضور کنار ایشان برای ما درس آموزی داشت. در دسترس بودند. بسیار نسبت به حوزه فرهنگ و هنر حس گرمی داشتند و بارها شاید جلسات متعددی می‌گفتند که چرا هر هفته برنامه نمی‌گذارید؟ این تعاملات بود و پشتییبانی، حمایت، مدیریت و اراده این شخصیت بزرگ بود که این اتفاقات خوب را در حوزه مدیریت کشور به ویژه فرهنگ و هنر رقم زد و هر چه پیشرفت و خیر و برکت بود حاصل کار و تدبیر ایشان بود و ما یک مجری بودیم و اگر اشکالی در جایی بود به نحوه اجرایی ما برمی‌گشت. از روح بلند این شهید برای خودم، همکارانم و شما آرزوی عاقبت به خیری دارم.