به گزارش خبرنگار سینماپرس، برخلاف مستندهای اجتماعی که بیشترین حجم فیلم های ارسالی به جشنواره سینما حقیقت را تشکیل می دهند، مستندهایی با موضوع انقلاب و دفاع مقدس است که به تعداد انگشت شماری به جشنواره می رسند که شاید بتوان دلیل را خوب عمل نکردن سینمای ایران در این موضوع دانست.

بر پایه این گزارش، سینماپرس طی گفت و گویی با برخی از مستندسازانی که آثار دفاع مقدس آن ها به هفتمین دوره از جشنواره سینما حقیقت فرستاده شده و در این جشنواره شرکت کردند علت این نادیده گرفته شدن و جذابیت نداشتن فیلم های مستند انقلاب و دفاع مقدس در میان مخاطبان و البته مستندسازان را جویا شد.

کارگردان مستند « ملی بدون کارت»: موضوع جذابیت، ارتباط مستقیمی با ژانر ندارد!

محمد علی شعبانی که با مستند «ملی بدون کارت» در جشنواره حقیقت شرکت کرده است در این باره می گوید: موضوع جذابیت، ارتباط مستقیمی با ژانر ندارد به این معنا که می توان به بدیهی ترین موضوعات با پرداختن خوب، به یک فیلم جذاب رسید. نمونه های بسیاری در این زمینه وجود دارد چه در نمونه های سینمایی مانند آثار عبدالرضا کاهانی و یا حتی در ادبیات مانند نمایشنامه «در انتظار گودو»؛ ساموئل بکت که نویسنده آن با پرداختن به یک موضوع ساده کتاب را به جذابیت بالایی رسانده است. باز می توان به مستند «روایت فتح» شهیدآوینی اشاره کرد که در زمان خود مستند بسیار موفقی بوده است.

وی ادامه داد: بنابراین موضوع خیلی نمی تواند برای ما جذابیت ایجاد کند؛ البته این عقیده که خیلی ها به سمت ساخت مستندهای انقلاب و دفاع مقدس نمی روند از یک لحاظ درست است آن هم این است که مستندسازها یا بهتر است بگویم برنامه سازهایی که در این عرصه کار کردند بر اساس اصل رعایت نکردن جذابیت باعث شدند که این چنین قضاوت هایی در این موضوع هم به وجود آید.

این مستندساز صحبت های خود را اینگونه تشریح کرد: به این معنا که پرداخت های غلط و مواجه ریتم گونه با الماس ها، کمیت و نگاه بیرونی، آسیب هایی به این عرصه رسانده که مخاطب امروز سینما کم شده است. متاسفانه با تمام احترامی که برای همه قایلم اما باید بگویم ژانرها و گونه های قبلی، سینما را به یک سینمای مجیزگوی تبدیل کرده که این جای تاسف دارد.

شعبانی در ادامه افزود: پرداختن به موضوعاتی که چه در ستایش یک فیلم و چه در نکوهش آن باشد هر دو غلط است. یعنی مواجه ستایشی و نکوهشی اشتباه است، فکر می کنم درست ترین مواجه با سینما مواجه آینگی است و این که آن موضوع ستایش یا نکوهش شود وظیفه من کارگردان نیست بلکه وظیفه مخاطب است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: متاسفانه همانطور که می دانید با توجه به این جمله شریعتی که می گوید: «برای از بین بردن یک حقیقت خوب به آن حمله نکنید، بد از آن دفاع کنید» اما در این سال ها برنامه سازهای ما تا حدی از سر محبت کارهای ضعیف ساختند و اینقدر از این اتفاق بد دفاع کردند که باعث دلزدگی مخاطب از سینما شده است.

کارگردان مستند «حاج کاظم»: سینمای ایران در ژانر دفاع مقدس خوب عمل نکرده است

مسعود نجفی کارگردان مستند «حاج کاظم» نیز در رابطه با ساخت موضوعات انقلابی معتقد است که سینمای ایران خیلی در این زمینه موفق عمل نکرده است و در این باره می گوید: البته شاید آثار موفقی بوده؛ اما من ندیدم. معمولا در جشنواره هایی که در قسمت بندی ژانرها بخش انقلاب و دفاع مقدس نیز در یک مجموعه به نمایش درمی آیند را به شاخص، کم دیده ام.

وی با اشاره به خبر خوبی که قرار است برای سینمای دفاع مقدس رخ دهد، بیان کرد: خبر خوبی درباره سینمای دفاع مقدس شنیده ام که انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس قصد دارد تمرکز بیشتری بر روی این حوزه داشته باشد و آن را در سینما جدی‌تر بگیرد. حتی قصد دارد یک سری از کارهای انقلابی و دفاع مقدسی را به کارگردانان این حوزه سفارش دهد و برای ساخت آن ها هزینه کند.

این مستندساز ضمن بیان این که آثار سفارشی، آن محبوبیتی را که باید داشته باشند، ندارند، افزود: به هر حال این حوزه ها  موضوعاتی نیستند که شخص به سراغ آن برود اما در نهایت تولید چنین آثاری به یک بانی و متولی احتیاج دارد.

در حاشیه این گفت و گو از کارگردان مستند «حاج کاظم» درباره حاشیه های فراوانی که برای این مستند به وجود آمده بود، پرسیدم و وی گفت: حواشی زیادی که این مستند داشت به علت موضوعاتی بود که فیلم نباید مطرح می کرد اما گفت و این به کام مسئولین بنیاد شهید آن دوره که طرف حساب این کار بودند خوش نیامد.

کارگردان مستند «روایت مریم»: مردم ایران از جنگ خاطره خوبی ندارند و به تبع آن مایل نیستند درباره آن چیزی ببینند

زهرا مشتاق کارگردان مستند «روایت مریم» که عضو شورای مرکزی انجمن منتقدان نیز هست، درباره موفق عمل کردن سینمای انقلاب و دفاع مقدس مانند کارگردان های دیگر بر این باور است که سینمای ایران در این زمینه موفق نبوده است و می گوید: در این زمینه دو نکته وجود دارد؛ یکی آثار کمی و دیگری آثار کیفی است؛ اما ما در این زمینه کیفی موفق عمل نکرده ایم.

وی افزود: با اینکه به کرات در شبکه های تلویزیونی از جنگ برنامه های متعددی از مصاحبه گرفته تا مستند پخش می شود اما نکته اینجاست که مخاطب تا چه اندازه این وقایع را نگاه می کند؟! واقعیت این است که اغلب آثاری که در این موضوع منتشر شده اند آثار کمی بودند و نه کیفی یعنی تنها در حد آماردهی و اطلاع رسانی هستند و تا جایی از جنگ می گویند که ویترین آن را پر کنند.

این مستندساز با بیان اینکه آثار کیفی، معدود و محدوداند، یادآور شد: مردم ما جنگ را دوست ندارند، از جنگ خاطره خوبی ندارند و به تبع آن مایل نیستند درباره آن چیزی ببینند؛ اما فیلم های کیفی مانند آثار محمدعلی فارسی که از بهترین مستندسازان حوزه جنگ است را نمی توان نادیده گرفت حتی اگر به لحاظ فکری هم، گرایش متفاوتی با آن داشته باشیم، باز هم آن ها را نگاه می کنیم به این خاطر  که به شکل درست و اصولی به جنگ پرداخته، نه کلیشه ای و شعاری. برای همین این آثار محدود هستند.

عضو شورای مرکزی انجمن منتقدان در پاسخ به این سوال که چرا اغلب منتقدان به سمت فیلمسازی می روند؟، گفت: این درست نیست که بگوییم منتقدان به این سمت کشیده می شوند و مستند می سازند. نکته این است که کسانی که به جریان سینما و فیلم در هر گونه مستند، بلند، داستانی و نیمه بلند علاقه مند می شوند خیلی از آن ها به نوعی از نوشتن و خواندن آغاز کردند مانند سیروس الوند و یا احمد امینی که قبل از این که کارگردان باشند منتقد بوده اند.

تهیه کننده مستند «خبرنگار جنگی» ادامه داد: این افراد ابتدا در این حوزه راجع به فیلم های مورد علاقه و یا حتی فیلم هایی که به هر دلیل آن ها را دوست نداشتند نقد می نوشتند و منتقد بودند و بعد از آن وارد کار فیلمسازی شده اند. نمی توان گفت که مطبوعات سکوی پرتابی برای کسانی که در این عرصه می نویسند، بوده است.

مشتاق در پایان خاطرنشان کرد: افرادی که در حوزه مطبوعات می نوشتند و به این فعالیت علاقه مند بودند، چند سالی را نوشتند و انگار که مسیر برای آن ها فراهم شده باشد و به واسطه اینکه آدم های دیگری در این عرصه آن ها را  می شناختند و خودشان هم احساس توانایی و قوت می کردند به فیلمسازی پرداخته اند.