جشنواره فیلم فجر با سابقه سی و پنج ساله خود بعد از پیروزی انقلاب اسلامی خاطرات بی شماری را برای دوست داران سینما و فرهنگ ایرانی به وجود آورده است که حاصل حضور بزرگانی در جشنواره بوده که هنر و حضورشان اعتبار جشنواره را نیز بالا برده و خاطرات ارزشمندی را برای دنبال کنندگان سینمای ایران به ارمغان آورده است. بی شک اگر در جمع بازیگران سینمای ایران هنرمندانی باشند که بیشترین سهم را در به وجود آوردن این اعتبار و نوستالژی دلپذیر برای مخاطبان سینمای ایران داشته باشند، استاد علی نصیریان یکی از آن چهره ها است که حضورش در هر اثر سینمایی مایه مباهات آن فیلم و در کل سینمای ایران خواهد بود.

حال جشنواره فیلم فجر به عنوان ویترین سالانه فیلم های سینمایی ایران که در سال های بعد با مرور آن خاطراتی از آن زنده خواهد شد و با سپری شدن هر سال بر اعتبارش افزوده، قطعا می تواند بستری باشد تا از حضور این پیشکسوتان توانمند سینمای ایران بهره کافی را برده و بر اعتبار هر ساله اش بیافزاید و مخاطبان تشنه هنر را با فراهم آوردن بستری برای تماشای هنر ایشان آن هم در فضای رقابتی سالم سر ذوق آورد.

اما هنگامی که استراتژی های فرهنگی یک جشنواره بر ضد خود عمل کرده و دست آورد های خود را چه از لحاظ محتوایی و چه ساختاری زیر سؤال ببرد دیگر چه انتظاری می توان داشت که این میهمانی بزرگ سینمای ایران برای نسل ها و سال های بعدش خاطراتی خوش و دلپذیر را بسازد و فراتر از آن در عرصه فرهنگ ایرانی و انقلاب اسلامی نقش مؤثر خود را همانند گذشته ایفا کند.

متأسفانه در سال های اخیر جشنواره فیلم فجر راهی را در پیش گرفته است که بجای فرصت زایی و فراهم کردن بستر های فرهنگی در باب سینما، دست به فرصت سوزی می زند تا هر سال در پی اقدام خود بر مخالفان ومنتقدانش بیافزاید و مخاطبان و علاقمندان را بیش از پیش نا امید کند. چراکه به بهانه های مختلف و با دادن اختیار تام به هیأت های مختلف انتخاب و داوران دست به قلع و قمع برخی آثار می زنند که از دو جهت حضورشان در جشنواره می تواند سبب ارتقای سطح کیفی جشنواره و فیلم ها باشد.

یکی از لحاظ محتوا و مضمون که از مشکلات فزاینده جشنواره فجر در سال های اخیر بوده است و متأسفانه هر سال شاهد بیشتر شدن مضامین سخیف، ناهنجار، هجو، نا مأنوس و معاند با اخلاق و سبک زندگی ایرانی اسلامی هستیم. مضامینی که رمق حاضرین در جشنواره و در کل ماهیت فیلم فجر را گرفته است. این مضامین که به بهانه های متعددی نظیر آسیب شناسی اجتماعی، بازگویی معضلات اجتماعی و نمایش تلخی های زندگی مدرن به آن ها پرداخت می شود بیشترین سهم را از جشنواره انقلابی دارند که همچنان با گذشت سی و پنج سال از افتتاح آن نامش فجر مانده است اما تضاد میان فجر و تباهی در آن بیداد می کند.

و دیگر عنصری که می تواند سبب ارتقای سطح کیفی جشنواره و آثار باشد همانا ساختار اثر و توجه به هنرهای دیگر در فیلم است، فرصتی که از سوی برگزار کنندگان جشنواره گاهی با بی تدبیری و گاهی سماجت و لجبازی و بعضا از سر کج سلیقگی و عدم زیبایی شناسی در هنر سینما از دست می رود.

عدم ایجاد این امکان برای دیده شدن هنر هنرمندان اصیل و بزرگی که در فیلمی با مضمونی انقلابی و یا استراتژیک حضور داشته اند و از تمام ظرفیت هنری خود در متجلی ساختن یک نمایش تمام عیار از هنر انقلابی بهره برده اند بی شک ظلم در حق سینما نیز هست، اگر چه بیشترین ظلم را به هنر انقلاب متحمل می شود.

اینکه هنر سینما از جمعی ترین هنر هاست بر همگان مسجل است، هنری که از تجمیع هنرهای دیگر به نتیجه و ظهور می رسد، طراحی صحنه و لباس، موسیقی، بازیگری، فیلمبرداری و ... تنها بخشی از هنرهای مستقل هستند که در یک فیلم در خدمت داستان و مضمون اثر دیده می شوند، اما عدم انتخاب یک فیلم می تواند فرصت دیده شدن همه این هنرها را که درون فیلم به منصه ظهور می رسند از بین ببرد.

لذا هیأت انتخاب جشنواره اگر نگوییم با الویت مضمونی و محتوایی در انتخاب های خود دست به چینش، حذف و انتخاب آثار می زند، بی شک از لحاظ ساختاری و در نظر گرفتن معیار هنرهای دیگر که در خدمت فیلم هستند نیزبه این انتخاب ها بیاندیشد. چراکه در کنار متن و کارگردانی اثر، ه

نرهای بسیاری هستند که باید دیده شوند و فرصتی را می طلبند که با حضورشان در میان آثار حاضر در جشنواره، هم فرصت رقابت و جذابیت بیشتر در جشنواره را ایجاد کنند و هم همه مخاطبان سینما و جشنواره را که از طیف ها و صنف های مختلف سینما هستند راضی نگه دارند.
القصه اینکه امسال در جشنواره فجر سی و پنجم هیأت انتخاب به هر جهتی، چه ساختاری و چه محتوایی فیلم «امپراطور جهنم» را برکنار کرده باشد یکی از بزرگ ترین فرصت های جشنواره را برای خودش از میان برده است و نیز مخاطبین را از دیدن و لذت بردن هنرهای جمعی و فردی در یک فیلم محروم کرده است. هنرهایی که از آن میان می توان به طراحی صحنه و لباس، جلوه های ویژه بصری و بازی بی نظیر و مثال زدنی استاد علی نصیریان اشاره کرد.

همچنین باید اذعان داشت که عدم انتخاب این فیلم و در نظر نگرفتن بازی فوق العاده استاد علی نصیریان که تنها با این فیلم پس از چند سال در جشنواره فیلم فجر حاضر شده بود، این جشنواره در حق خود و علاقمندانش چه در امسال و چه در سال های آینده خیانت کرده است، چراکه فرصتی را که می توانست تبدیل به خاطره جمعی نسلی شود و نیز امکان تقدیر و تجلیل از هنر ارزشمند و تکرار نشدنی استاد نصیریان را احتمالا با نامزدی و جایزه بهترین بازیگری برای ایشان فراهم کند، از دست داد.

باید گفت با توجه به این نظریه که تنها محتوا و مضمون اثر نیز نمی تواند در رأی و تصمیم هیأت انتخاب به ظاهر هنر شناس و انقلابی جشنواره فیلم فجر مؤثر باشد، در حق بسیاری از هنرمندان و هنرهایشان در این فیلم و نیز بسیاری از مخاطبان هنر دوست و انقلابی اجهاف بزرگی شده است که دست کم امسال قابل جبران نیست، تا ببینیم فجر انقلاب کی می خواهد دوباره خاطره ساز شود و انقلاب را در رفتار و اندیشه خود سهیم سازد.

* جوان