در هجدهمین روز ماه مبارک رمضان به یکباره تغییرات گسترده‌ای در سازمان سینمایی رخ داد و ۲۰ حکم تغییر و ابقاء در معاونت‌های مختلف سازمان سینمایی صورت گرفت که برخی از آن‌ها با انتقاد مواجه است، زیرا عملکرد اجرایی قابل قبولی در کارنامه ندارند و در پست‌های کلیدی تنها به خاطر قرابت و نزدیکی به مشاوران رئیس سازمان سینمایی منصوب شدند.

وزیر ارشاد چگونه به وزارت رسید

برای تحلیل بهتر عملکرد رئیس سازمان سینمایی بهتر است کمی به عقب بازگردیم و به دوران انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بعد از علی جنتی رجوع کنیم. در مدتی که علی جنتی به صلاح‌دید رئیس‌جمهور از سمت خود منفک شد، سیدعباس صالحی معاون فرهنگی جنتی سرپرستی ارشاد را بر عهده گرفت تا رئیس‌جمهور با فراغ بال بتواند وزیر ارشاد را انتخاب کند. اما وزیر که پیش از این از مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد کسب نکرده بود با تعداد رأی کم و شاید بتوان گفت «ناپلئونی» این پست مهم و ارزنده را عهده‌دار شد.

نخستین خصوصیات بارز وزیر این است که بر خلاف جنتی با اهالی رسانه هیچ قرابتی ندارد و سؤالات اهالی رسانه را بدون پاسخ می‌گذارد و تنها دوربین‌های خبری برایش از اهمیت برخوردار هستند و جالب است که در همین دوره، اهالی رسانه مورد توهین افرادی که خود، آن‌ها را در حوزه‌های مختلف (هنر و ورزش) چهره کردند، قرار گرفتند. به نظر می‌رسد این بی‌اهمیت و بی‌اعتنایی وزیر ارشاد به اهالی هنر تسری یافت تا جایی که وزیر پس از انتخابات با اظهار نظری درباره هنرمندان این نوع رفتار را به اوج رساند و در نهایت با واکنش هنرمندان و عذرخواهی از اهالی هنر مواجه شد. 

دستاورد وزیر ارشاد

اما فراتر از این رفتارهای غیرحرفه‌ای، ببینم وزارت ارشاد در این دوره چند ماهه چه دستاوردی داشته است. وزیر در این دوره کارنامه ارزشمندی از خود به جای نگذاشت، او نه تنها فعالیت چندانی در حوزه‌های مختلف صورت نداد بلکه در همایش‌ها و فعالیت‌های فرهنگی از جمله اجرای کنسرت، تئاتر، نمایش فیلم، افتتاح گالری، همایش‌های فرهنگی و قرآنی و ... حاضر نشد مگر در مواردی که وزارت ارشاد متولی برگزاری آن بود. وزیر نه تنها کاری در این دوره انجام نداد بلکه کارهایی را که در دوره گذشته شروع شده بود معلق نگه داشت.

در دوره انتخابات اوج ناکارآمدی وزیر به چشم می‌خورد و بعد از انتخابات نیز با اظهار نظری که درباره هنرمندان رسانه‌ای کرد طوفانی به پاشد. شاید یکی از دلایل این رفتار، نزدیکی «حجت‌الله ایوبی» رئیس سابق سازمان سینمایی به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی هنرمندان حامی رئیس‌جمهور در دوران انتخابات بود. قرابت او به هنرمندان و رئیس جمهور و حضور گسترده هنرمندان در انتخابات این دوره، زنگ خطر را برای وزیر ارشاد به صدا درآورد. 

به هم ریختگی معادلات 

وزیر ارشاد احساس خطر کرد و یک رفتار اشتباه بعد از انتخابات باعث شد تا معادلات او کاملاً به هم بریزد. هنرمندان طوماری بلندبالا نوشته وآن را امضاء کردند و از رئیس جمهور خواستند تا وزیر دیگری را که نگاه امنیتی نداشته باشد، برای این پست مهم منصوب کند. صالحی امیری زمانی بیشتر نگران شد که در اولین نشست خبری رئیس جمهور، در پاسخ به سوال خبرنگار که آیا وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تغییر خواهد کرد یا خیر پاسخی داده نشد و حجت‌الاسلام روحانی هیچ دفاعی از وزیر خود نکرد.

از اینجا وزیر شروع به فعالیت جدیدی کرد، او سعی کرد در حوزه‌های مختلف تغییرات ایجاد کند تا خود را در نظر رئیس‌جمهور و مجلس فعال نشان دهد. او در حوزه کتاب برای این که بتواند دل ناشران را به دست آورد، واسپاری برگزاری نمایشگاه کتاب را به بخش خصوصی در اولویت قرارداد.

در حوزه سینما ضرب‌الاجل دو ماهه به رئیس سازمان سینمایی داد که در این فرصت وضعیت فیلم‌های توقیفی مشخص شود. صالحی امیری در اختتامیه بیست و پنجمین نمایشگاه قرآن هم تاکید کرد: «یکی از سیاست‌هایی که در مجلس شورای اسلامی به نمایندگان اعلام کردم واگذاری امور تصدی‌گری و اجرایی حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نهادهای مردمی و فرهنگی است.»

با این تغییراتی که روند فعالیت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قابل مشاهده است، این مهم احساس می‌شود که وزیر نگران است و احساس می‌کند اگر در میان وزرای دولت دوازدهم نامش در مجلس مطرح شود این بار نتواند نظر نمایندگان مجلس را جلب کند و در پست وزارت باقی بماند. 

تغییرات برای التیام دردهای سینما

حوزه سینما به دلیل مخاطب گسترده و عام‌تر بیش از دیگر هنرها مورد توجه مردم است و به همین دلیل هنرمندان این عرصه بیش از پیش شناخته شده هستند. وزیر ارشاد به این مهم توجه کرده و در این حوزه بیش از گذشته فعالیت کرد و تغییرات در این حوزه به یکباره رخ نمود. به همین منظور، ۲۰ حکم در این حوزه توسط رئیس سازمان سینمایی که احتمال ماندنش در سمت ریاست سازمان سینمایی چندان قطعی نیست، ارائه شد.

این رویکرد و تصمیم‌گیری نشان از این دارد که به هنرمندان و مردم نشان دهند که تغییرات گسترده در این حوزه انجام شده و شاهد تحول در این حوزه خواهیم بود، غافل از اینکه معاونت‌هایی که از اهمیت خاصی برخوردار هستند مسئولین کارآمدی در این دوره ندارند. اما گذشته از تحلیل معاونین رئیس سازمان سینمایی که در این مجال نمی‌گنجد، به این نکته مهم می‌رسیم که وزیر خواسته تا در این حوزه بیش از پیش تغییرات صورت گیرد تا مسکنی برای التیام دردهای هنرمندان سینما باشند.

اگر وزیر در این دولت ماندگار شود که تغییرات می‌تواند کارآمدی وزیر را نشان دهد اگر وزیر در دولت دوازهم نماند طبعاً رئیس سازمان سینمایی نیز تغییر خواهد کرد اما هر فردی در این پست قرار گیرد، نمی‌تواند به یکباره افرادی را که رئیس سازمان سینمایی به‌آن‌ها حکم داده است، تغییر دهد. پس وزیر یا رئیس سازمان سینمایی بعدی در مقابل عمل انجام شده قرار می‌گیرد و خواسته یا ناخواسته آنگونه عمل می‌کند که محمدمهدی حیدریان رئیس سازمان سینمایی خواسته است. 

این روند در حوزه‌های دیگر هم رخ می‌دهد تا چه وزیر بماند و چه نماند، ساختار تغییر نکند و سیاست حوزه‌ها آنگونه تعریف شود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی فعلی خواسته است. این نوع تغییرات در حوزه ارشاد به یکباره نشان از این مهم دارد که وزیر یا رئیس سازمان سینمایی هرکسی که باشد وزیر بعدی را مقابل یک عمل انجام شده قرار دهد و سیاست‌های تجربه شده دهه شصت را در سینما دنبال کنند؛ سیاستی که سینمای ایران را به سینمای گلخانه‌ای بدل کرد و مشکلاتی که همه به آن واقف هستیم.

به یاد بیاوریم پیش‌بینی خسرو نقیبی منتقد سینما را در برنامه هفت که گفت: ما یک دوره مدیریت ایشان را دیدیم، آن دوره آمدند تا فضا را بسته‌تر کنند تا از آن گشایش سیاسی بگذریم. و فکر می‌کنیم در فرصت باقیمانده نیز شاهد تنگ‌شدن بیشتر فضا باشیم! و بنظرم «شبکه نمایش خانگی» محل اصلی فعالیت سینماگران خواهد شد.

* فارس