منیژه حکمت «جاده قدیم» را بعد از یک دهه غیبتش در سینمای ایران ساخته است، اما این فیلم نه پیشرفتی در کارنامه خانم کارگردان محسوب می‌شود و نه فیلمی قابل دفاع است.

حکمت در «جاده قدیم» تم تکراری مردهای بی‌منطق و متجاوز را نشان می‌دهد، هرچند که خودش می‌گوید مردهای فیلم‌هایش را دوست دارد ـ که اگر دوست نداشت معلوم نبود چه هیولایی از مردها در فیلمش تصویر کند! ـ اما مسلم این است که مردها از سه نسل پیر، میانسال و جوان، هر سه نگاهی تحقیرآمیز همراه با تعصب به زن دارند.

آخرین ساخته خانم حکمت ارکان لازم برای سیاهنمایی را دارد؛ از تجاوز و سقط جنین گرفته تا وام‌های بی حساب و کتاب بانکی، مناقشات سیاسی و اعدام‌های دهه ۶۰.

او مسائل مربوط به برجام را به صورت نچسبی به فیلم چسبانده است، از سوی دیگر در لفافه و خیلی نامحسوس یادی از اعدام‌های دهه ۶۰ می‌کند و از زبان مادربزرگ خانواده چنین بیان می‌شود: «اون روزها همه دور هم بودیم... هنوز خونوادمون داغون نشده بود». هر چند که کارگردان این سخن را به صورت شفاف و با صدای بلند در بیرون از فیلم بیان کرده که «۴۰ سال است روح، روان و جسم ما زخمی است! » و اعلام می‌کند هنوز دلبسته ایام قدیم است و منتقد نظام کنونی!

«جاده قدیم» در روایتگری و باورپذیر کردن موضوع ناموفق است و نماهای زجرآور از وحشت و تنهایی شخصیت اول داستان هم کمکی به این وضعیت نمی‌کند.

حتی نمی‌توان باور کرد در تهران شلوغ شب عید ـ که کارگردان بارها نماهایی از ترافیک قفل‌شده را تصویر می‌کند ـ نقش اول داستان هنگام دور شدن راننده از مسیر اصلی، فرصت پیاده شدن از خودرو را نداشته است.

البته این فیلم را می‌توان نمونه موفقی در تبلیغ محصولات سرمایه‌گذاران دانست، از تبلیغ شیر گرفته تا تاکسی‌های اینترنتی و واردکننده خودرو و بانک خصوصی و ... هر چند که کارگردان مدعی است این نماها اتفاقی در فیلم قرار گرفته و همگی هنگام اکران حذف می‌شوند!

پایان‌بندی «جاده قدیم» معترض به تجاوزگری مردان است، اما در عین حال به مردان توصیه می‌کند اگر همسرتان مورد تجاوز قرار گرفت، به او زمان بدهید با این موضوع کنار بیاید.

* محمد کلهر