طهماسب صلح جو منتقد و کارشناس درباره فیلم های اجتماعی که در طول سال تولید و آماده می‌شود و در نهایت برخی در جشنواره فیلم فجر رونمایی می‌شوند گفت: وقتی یک فیلم با اقبال مواجه می شود مشخص است که مخاطب چه نوع آثاری را می‌پسندد و نیاز خودش را در فیلم می‌بیند.   وقتی مخاطب فیلم را مورد اعتناء قرار نمی‌دهد و فیلم فروش خوبی ندارد این بدین معنا است که نیاز خود را در فیلم  ندیده است. معادله علمی و  در عین حال ساده است که براساس آن ارزش‌های فیلم را شناسایی کنیم.

کارکرد فیلم‌های اجتماعی برای سازنده راه رفتن روی فرش قرمز 

وی ادامه داد: بسیاری از فیلم‌هایی که ژست اجتماعی می‌گیرند انگیزه‌اشان از ساخت فیلم مشخص است. تعداد زیادی  از این فیلم‌ها به این جهت ساخته می‌شود که  سازنده اش سودای نمایش فیلم در فستیوال‌های خارجی دارد و این مهم که فیلم در فستیوالی پذیرفته شود و سازنده هم روی فرش قرمز راه برود و هوایی عوض کند! فیلم‌ها این موارد را نشان می دهند، راز پنهانی نیست که من بگویم یا دیگری بخواهد کشف کند. اکثر فیلم‌های اجتماعی چنین سرنوشتی دارد.  

ساخت فیلم برای پسند جشنواره‌ها مسیر سینمای اجتماعی را تغییر داد

صلح‌جو در ادامه تاکید کرد: یک زمانی سینمای اجتماعی نقش مهمی ایفا می کرد و نقش آگاهی دادن به جامعه داشت. ساختن فیلم اجتماعی جسارت می‌خواست. سینمای اجتماعی از ابتدا که پایه گذاری شده  و شکل گرفته نگاهش انتقادی بود و به عبارت بهتر  سینمای انتقادی اجتماعی است. جنبه  انتقادی سینمای اجتماعی ارزشمند است. در سال های دهه ۵۰ فیلم های اجتماعی این کار کرد را داشت زیرا مردم به رسانه ها دسترسی نداشتند و از مسایل اجتماعی و بحران های پشت پرده جامعه بی خبر بودند. تا دهه ۶۰ و ۷۰ هم فیلم‌های بسیار خوبی ساخته می شدند اما فیلم‌های اجتماعی  راه به فستیوال جهانی باز کردند و  هدف سازندگان تغییر کردو نسل دیگری از فیلمسازان برایشان نگاه و اندیشه اجتماعی اهمیت نداشت، مهم این بود که فیلم را به گونه‌ای  بسازند که کن و برلین و کارلو ویواری بپسندند و این سینمای اجتماعی ما را به  بیراهه برد.  

وی در پاسخ به این سوال که چرا فیلم‌های اجتماعی به دغدغه‌ها  و مشکلات مردم در جامعه از جمله مفاسد اقتصادی و ربا نمی‌پردازند گفت: در هر جامعه ای قرار باشد سینما کارکرد اطلاع رسانی داشته باشد و مسایل بحران های اجتماعی را به اطلاع مردم برساند، کار ارزشمندی نکرده است  در روزگاری که ما زندگی می کنیم، انواع رسانه های مختلف صبح تا شب اطلاع می دهند. اگر قرار باشد  سینمای اجتماعی تنها اطلاع سانی کند ارزش پیدا نمی کند. به عقیده من باید فیلمساز در بیان موضوعات جسور باشد و فیلم ها به مسایلی بپردازند که در دسترس عموم نیست. دوم اینکه شرایط اجتماعی را تحلیل کنند، تحلیل با  اطلاع رسانی متفاوت است. اول باید علت یابی کنند و بعد تحلیل داشته باشند.   ریشه یابی و علت رفتارهای ناهنجار اجتماعی را بررسی کنند در این نوع آثار کند و کاو ارزش می‌یابد.  

تماشاگر از روشنفکر جلوتر است

صلح جو در پاسخ به این سوال که با توجه به فروش فیلم‌های کمدی، نیاز مخاطب به آثاری کمدی است گفت: باید دید  جامعه چه چیزی کم دارد که مخاطب  کمبودش را با فیلم کمدی جبران کند. به عقیده من تماشاگر در یک فیلم کمدی چیزی را می بیند و گوشه هایی از زندگی خودش را می بیند که شاید  روشنفکری که می گوید این کمدی مبتذل است قدرت درکش را ندارد و تماشاگر از  روشنفکر جلوتر است. نمی توانیم بگوییم مردم احمق هستند فیلم های کمدی را می بینند. اکثر آنها تحصیلکرده هستند. برخی ها می گویند این فیلم ها مبتذل هستند این سوال مطرح می شود که مردم چرا می بینند مردم  قدرت درک ابتذال را ندارند؟

*فارس