به گزارش سینماپرس، تاریخ سینمای مستند با تاریخ سینما و پیدایش آن، همزمان است؛ از این رو می توان این سینما را یکی از مهمترین گونه های سینمایی در سراسر جهان برشمرد چرا که سینمای مستند بدون دخالت دیدگاه فیلمساز تنها به بازگویی حقایق می پردازد و از این رو می تواند تأثیرات مثبتی را در میان مخاطبان به وجود بیاورد. سینمای مستند بازتاب دهنده توجه و حساسیت شخص هنرمند است به یک پدیده واقعی و عینی؛ انگیزه اصلی ساخت فیلم مستند ایجاد تغییر است و ایجاد این تغییر اکثراً به واسطه عدم رضایت از شرایط حاکم به آن وضع یا موقعیت است.

سینمای مستند شاخه های زیادی از جمله: «مستند گزارشی»، «مستند پرتره»، «مستند واقع نگاری»، «مستند سیاحتی»، «مستند قوم نگاری»، «مستند تبلیغاتی»، «مستند علمی»، «مستند تاریخی»، «مستند معترض» و... دارد که هریک از آن ها مخاطبان خاص خود را دارند؛ اما متأسفانه به نظر می رسد طی سال های اخیر روند مستندسازی در سینمای کشور با مدیریت و هدایت مدیران مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به عنوان متولیان اصلی سینمای مستند، به گونه ای شده است که کمتر رضایت عمومی در آن دیده می شود.

در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان، در کنار بسیاری از ابزار هنری، از زبان مستند نیز برای پیشبرد اهداف استراتژیک جامعه استفاده می شود و این نکته ای است که مدیران سینمایی کشور ما در ادوار مختلف به ویژه طی سال های اخیر از آن غافل بوده اند و نتوانستند فیلمسازان و علاقمندان این عرصه هنری را به اهداف کلان فرهنگی کشور متمایل سازند. هر چند که مدیران در برخی اظهارات، این مسئولیت را از خود سلب نموده و بی میلی هنرمندان را موجب این کوتاهی می دانند.

در حالی که امروزه ما باید در کشورمان بنا به فرموده مقام معظم رهبری آثاری فرهنگی بصیرت افزا تولید کنیم، توجه همه جانبه به هجمه و جنگ نرم دشمنان داشته باشیم و نگذاریم فرهنگ کشورمان روز به روز دچار ولنگاری بیشتری شود، سینمای مستندمان امروزه سرشار از آثار نازل اجتماعی شده که بیشتر به مذاق غربی ها خوش می آید و تمامی این اتفاقات به دلیل آن است که افرادی اداره مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی را در دست گرفته اند که دغدغه ای برای پرداختن به مسائل استراتژیک و ارزشی در قالب سینمای مستند ندارند.

مستندسازان حوزه جنگ و مقاومت، مستندسازان بحران و مستندسازان استراتژیک امروزه بیکار و خانه نشین شده و گلایه های زیادی از مسئولان مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی دارند و قاطبه آن ها خواستار آن هستند تا باندبازی ها در این مرکز پایان یابد تا همه مستندسازان بتوانند به صورت یکسان کار و فعالیت داشته باشند.

در همین رابطه ۶ تن از مستندسازان مطرح کشور آقایان: رضا برجی، محمدرضا اجاقی، احمد جان میرزایی، محمدحسین جعفریان و شاهرخ کیوان نیا و خانم: خاطره حناچی با ما گفتگو کردند که ماحصل آن برای اطلاع بیشتر مخاطبان گرامی در ذیل نقل شده است.

برجی: آثار استراتژیک در سینمای مستند جایی ندارد/ آقایان مانع فعالیت فیلمسازان انقلابی می‌شوند!/ نظارتی بر عملکرد اشتباه مدیران نیست

رضا برجی عکاس و مستندساز کشور همزمان با برگزاری جشنواره سینماحقیقت گفت: آثار استراتژیک در سینمای مستند جایی ندارند ما چند سالی است یا مرتباً با مستندهای مثلاً اجتماعی روبرو هستیم که تنها هدف شان سیاه نمایی از وضعیت جامعه و کشور است و یا مستندهایی که با پارادوکس عجیب اوضاع کشور را گل و بلبل نشان می دهد! در این میان جای آثار ارزشی بسیار خالی است و مضامین مهمی همچون: تکفیری ها، داعشی ها، اقتصاد مقاومتی، برجام و... جایی در میان تولیدات ندارد. مسئولان فرهنگی و سینمایی متأسفانه هیچ نگاه و توجهی به موضوعات ارزشی و استراتژیک ندارند؛ مدت ها است ما نه شاهد تولید آثار ارزشمند استراتژیک در سینمای مستند هستیم و نه هیچ تقدیر و قدردانی از پدیدآورندگان این آثار صورت می گیرد؛ مسئولان نه بودجه ای برای تولیدات ارزشمند اختصاص می دهند و نه هیچ نظارتی بر عملکرد اشتباه آن ها وجود دارد. آقایان مدیر و مسئول نباید مسائل کلان کشور را با دیدگاه های شخصی بنگرند؛ آن ها موظف هستند از مستندسازان سیاسی و فرهنگی حمایت کنند؛ ما مستندسازانی هستیم که دیدگاه داریم، تحلیل دارم، با دغدغه مستند می سازیم؛ مگر ما چند مستندساز بحران در کشورمان داریم که اینطور با بی مهری آقایان روبرو می شویم؟ نهایتاً تعداد ما به ۲۰ نفر می رسد اما همین تعداد اندک هم با کوته فکری و تنگ نظری برخی از مسئولان جایی برای حضور و فعالیت شان فراهم نیست.

اجاقی: مسئولان مرکز گسترش انرژی را از سینمای مستند گرفته اند و این نهاد را تبدیل به ویترینی شیک کرده اند

محمدرضا اجاقی کارگردان سینمای مستند همزمان با برگزاری جشنواره سینماحقیقت با انتقاد از وضعیت فعلی سینمای مستند گفت: مسئولان مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی انرژی را از سینمای مستند گرفته اند و این نهاد را تبدیل به ویترینی شیک کرده اند و تنها از نزدیکان و آشنایان خود حمایت می کنند و کسانی که جزو دار و دسته دوستان و آشنایان و نزدیکان شان نباشند نمی توانند فعالیتی در سینمای مستند داشته باشند. من موکداً عرض می کنم که آدم هایی که در دولت جدید اداره سینمای مستند را در دست خود گرفته اند تنها هدف شان این بوده که از سینمای مستند ویترینی شیک درست کنند، در واقع همه چیز در ظواهر خلاصه شده و هیچ کار اصولی در این مرکز انجام نمی شود این در حالی است که در همین مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی قبل از حضور مدیران فعلی انرژی و هیجان زیادی وجود داشت، استعدادها در آن شکوفا می شدند و خلاقیت های زیادی در آن به چشم می خورد اما امروزه همه چیز شکلی تشریفاتی به خود گرفته است. آقایان تنها نظام کاغذبازی را در مرکز باب کرده اند و با سخت گیری های بیش از حد خلاقیت و استعدادها را می خشکانند و به عده ای افراد که جزو نزدیکان شان هستند خیلی سر راست مرتباً «نه» می گویند و حمایتی از آن ها به عمل نمی آوردند.

جان‌میرزایی: سال‌ها است به دلیل باندبازی‌ها دور جشنواره‌ را خط کشیدم/ بی‌بصیرتی مسئولان باعث شده تا مخاطبان از دست بروند

 احمد جان میرزایی مستندساز مطرح کشور همزمان با برگزاری جشنواره سینماحقیقت با انتقاد شدید از وضعیت فعلی سینمای مستند گفت: سال ها است به دلیل باندبازی های رایج دور جشنواره ها را خط زده ام و به این جشنواره ها نمی روم چرا که این جشنواره ها بیش از هر چیز حاصل نوعی تفکر هستند که به واسطه برگزارکنندگان و هیأت های داوران شکل می گیرند و جهت جشنواره ها را به سمت و سویی می برند که خودشان می خواهند، سمت و سویی که شاید هیچ نفع فرهنگی و هنری در آن وجود نداشته باشد! متأسفانه ما بارها شاهد بوده ایم برخی از آثاری که از نظر فرهنگی و هنری هیچ جایگاه و شایستگی نداشته اند به دلیل جهت و جریان هایی که در سینما وجود دارد بسیار مطرح شده اند و از سوی دیگر آثار ارزنده به طور کلی نادیده گرفته شده و به آن ها هیچ توجهی صورت نگرفته است. متأسفانه هرچقدر جشنواره ها مهم و بزرگ تر بوده اند میزان باندبازی در آن ها بیشتر بوده است؛ جهت گیری های خاص گروهی و باندی سال ها است سینمای ما را احاطه کرده و متأسفانه شایسته سالاری در سینمای ما جایگاهی ندارد.

جعفریان: تولید مستند در حوزه مقاومت و استراتژیک تا مدینه فاضله فاصله بسیاری دارد/ با دغدغه شخصی کار می‌کنیم و حمایتی نمی‌شویم

محمدحسین جعفریان مستندساز جنگ و روزنامه نگار همزمان با برگزاری جشنواره سینماحقیقت با انتقاد از وضعیت فعلی سینمای مستند گفت: تولید آثار مستند در حوزه جنگ، مقاومت و مسائل استراتژیک تا مدینه فاضله فاصله بسیاری دارد و هرچند که از نظر کیفی و کمی تولید این آثار نسبت به دهه های گذشته کمی بیشتر شده اما هنوز به نقطه ای که شایسته است نرسیده و این اتفاق ناشی از کم کاری مسئولان این حوزه است. متأسفانه وضعیت ما به گونه ای است که حتی شرکت های بیمه ما را برای سفرمان بیمه نمی کنند؛ کسانی که به افغانستان و سوریه و... می روند هیچ سرنوشت شان معلوم نیست. بنده خودم به عنوان یک مجروح در خیلی از حوزه ها نمی دانم با چه کسی طرف هستم! این حوزه مستندسازی سخت ترین حوزه است و کسانی که در آن کار می کنند جان و مال و زندگی و سلامتی شان را پای آن می گذارند و روا نیست که اینطور با بی مهری مواجه شوند.

کیوان نیا: مدیران از مستندسازانی حمایت می کنند که از نظر حزبی و سیاسی با آن ها هم سلیقه باشند/ نشانی از آرمان ها و اهداف و دغدغه مندی های نظام دیده نمی شود

شاهرخ کیوان نیا مستندساز همزمان با برگزاری جشنواره سینماحقیقت با انتقاد شدید از وضعیت فعلی سینمای مستند گفت: مدیران تنها از مستندسازانی حمایت می کنند که از نظر حزبی و سیاسی با آن ها هم سلیقه هستند، آقایان به پیشینه و سابقه مستندسازان توجهی ندارند و اگر فردی باب میل و سلیقه شان نباشد او را بایکوت می کنند و تنها با کسانی که دوستی و رفاقت دارند و جزو دایره معتمدین شان هستند مراوده دارند و برای آن ها شرایط کار فراهم می آورند. تا زمانی که آقایان به شیرهای نفت وصل هستند و سفره های چرب برایشان پهن است وضعیت همین گونه خواهد بود؛ معلوم است که آقایان دغدغه ای برای رفع این بحران ها ندارند چرا که آن ها خواسته و نیازهای شان تأمین شده است؛ چه دلیلی دارد که آقایان بیایند و برای اعتلای سینمای مستند چاره اندیشی کنند؟ آن ها برایشان همین نگاه سخیفی که به حوزه فرهنگ و هنر دارند کافی است و با این نگاهی که به حوزه فرهنگی دارند ما نباید انتظار تغییرات اساسی و ماهوی داشته باشیم.

حناچی: تمرکز مرکز گسترش بر روی سوژه ها و افرادی خاص بزرگترین معضل امروز فیلمسازان مستند است

خاطره حناچی مستندساز همزمان با برگزاری جشنواره سینماحقیقت گفت: عدم ریسک پذیری تهیه کنندگان حرفه ای برای تولید آثار مستند اجتماعی، بی توجهی تلویزیون به مستندهای اجتماعی و تمرکز مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بر روی سوژه ها و افرادی خاص بزرگترین معضل امروز فیلمسازان مستند است. بزرگترین مشکل مستندسازان به خصوص مستندسازان حوزه اجتماعی این است که تهیه کنندگان حرفه ای سینمای مستند راضی به تولید آثار مستند اجتماعی نیستند چرا که این موضوعات مورد پذیرش بسیاری نهادها و... نیست و آن ها ورود به این مقوله را برای خود ریسک تلقی می کنند؛ از سوی دیگر شبکه مستند تلویزیون جایگاهی برای فیلم های مستند اجتماعی در نظر نمی گیرد و فقط مستندهایی خاص بر اساس سیاست های از پیش تعیین شده خود را نمایش می دهد و همین امر باعث می شود تا مستندسازان اجتماعی یک پتانسیل مهم که تلویزیون است را از دست بدهند. این در حالی است که باید فضا به سمتی پیش برود تا برای همه آثار سینمای مستند در هر حوزه و با هر رویکردی به صورت مساوی و عادلانه امکان نمایش فراهم شود نه اینکه تنها از برخی مستندهای خاص و یا افراد خاص حمایت صورت گیرد.