به گزارش خبرنگار تلویزیون سینماپرس در ابتدا، این شبکه ها از سوی ایرانیان مهاجر در لُس آنجلس راه اندازی شدند تا با ارائه برنامه هایی سرگرم کننده و مُلهم و از رقص و آواز، مخاطبانی را برای خود دست و پا کنند. بعدها مخالفان سیاسی جمهوری اسلامی ایران نیز به این جمع پیوستند و به لطف حضور چهره هایی همچون «هخا» در این فضای رسانه ای جدید، بینندگان شبکه های ماهواره ای لحظاتی شاد و مفرح را با شنیدن ایده های تخیلی این افراد سپری کردند!

از سال 1388 به بعد، شکل راه اندازی شبکه های ماهواره ای تفاوتی جدی پیدا کرد و با راه اندازی شبکه ای خبری از جنس «بی بی سی فارسی»، فضای حاکم بر شبکه های ماهواره ای فارسی زبان تغییر کرد و مخاطب این شبکه ها، با محصول جدیدی مواجه شد که در ظاهر تلاش می کرد خود را شبکه ای مستقل و خبری نشان دهد اما در باطن، اهداف مختلفی را دنبال می کرد و با ارائه «خبر واقعی» در کنار « تحلیل دلخواه خود»، مطالب مورد نظر را به مخاطب خود القاء می کرد.

دزدانی که با چراغ می آیند!

در سال های اخیر شکل دیگری از این شبکه ها راه اندازی شده که نمونه بارز و مثال زدنی آن «شبکه من و تو» است. شبکه ای که برآیند تجارب قبلی در این زمینه است و اینبار به جای آنکه ظاهری سیاسی به خود بگیرد، با انتخاب پوشش «سرگرمی» تلاش می کند تا محتوای خود را از این طریق به مخاطبان منتقل نماید و به جای موارد سیاسی، نکته مهم و استراتژی «سبک زندگی» را هدف قرار داده است.

سرگرمی موضوعی است که در مخاطب ایرانی واکنش منفی ایجاد نمی کند و پرداختن به این مقوله حساسیت زا نیست اما بررسی فعالیت این شبکه ها یاد آور آن ضرب المثل معروف است که «چو دزدی با چراغ آید، گزیده تر برد کالا».

شبکه مذکور در رعایت این سیاست نیز با دقت و ظرافت خاصی عمل می کند و همین مساله نگرانی درخصوص تبعات فعالیت چنین شبکه ای از یک طرف و ضرورت برنامه ریزی برای مقابله ایجابی با فعالیت چنین شبکه هایی را بیش از پیش ضروری می نماید.

شبکه مذکور در دو سال اخیر تلاش کرده تا با تولید و پخش برنامه هایی که پُشت صحنه تولیدات و حتی زندگی شخصی دست اندرکارانش را به نمایش می گذارد، حسی صمیمی در مخاطب ایجاد کند و با ایجاد علقه و علاقه در مخاطب نسبت به عناصر و عوامل برنامه سازی اش، محتوای مورد نظر خود به سهولت به مخاطب تزریق کند. برگزاری دو دوره برنامه «بفرمایید شام» با حضور دست اندرکاران و عوامل این شبکه، یکی از این تمهیدات بود که هم نوروز 91 و هم در نوروز 92 اتفاق افتاد اما آنچه که بهانه نگارش این مطلب است، چند حرکت زیرکانه این شبکه در ماههای اخیر و هفته گذشته است که جای تامل جدی و فراوان دارد.

آکادمی و برنده اش

مسابقه آکادمی موسیقی این شبکه امسال یک زن باحجاب را به عنوان برنده انتخاب کرد. زنی که با وجود ضعف های فراوان در نحوه اجرای موسیقی و حتی لحن و قدرت کلام، به شکلی معجزه آسا برگزیده و به عنوان برنده معرفی شد. ارمیا در حالی به عنوان شرکت کننده در این مسابقه پذیرفته شد که از همان ابتدا حضور وی در این رقابت ـ به عنوان زنی با حجاب ـ سبب شد طیف متنوعی از مخاطبان ایرانی، بیننده این برنامه شده و با نگرانی و علاقه، سرنوشت این شرکت کننده را دنبال کنند. این زن با حجاب که چهره مظلوم و آرامش سمپاتی فراوانی در مخاطب نسبت به او ایجاد می کرد، طی هفته های گذشته در کنار ترکیب و گروهی متفاوت از مردان و زنان فارسی زبان حاضر شد و در رقابتی به ظاهر هنری! شرکت نمود تا صلاحیت ها و توانایی های هنری خود را به اثبات برساند. نتیجه حضور وی در این رقابت و کسب عنوان برتر، چند نکته قابل توجه را به ذهن هر بیننده ای متبادر می کند:

1 ـ بخش عمده ای از مخاطبان چنین برنامه ای و افرادی که در رای گیری شرکت می کنند، افراد مومن و مذهبی جامعه ایرانی ها و فارسی زبان ها هستند که به یک دختر محجبه رای داده اند و علت پیروزی «ارمیا» در مقابل دیگر رقبا می تواند این مساله باشد. به نظر می رسد دست اندرکاران این شبکه از چنین برداشتی به شدت استقبال می کنند.

2 ـ رعایت حجاب امری شخصی است و ارتباطی با علائق یک فرد همچون خوانندگی که در دین اسلام درخصوص آن احکام صریحی وجود دارد؛ ندارد.

3 ـ دین اسلام و ملزومات آن همچون رعایت حجاب نوعی مُد است که فرد می تواند در عین پایبندی به آن، به مظاهر تمدن امروزی نیز بپردازد. بر همین اساس فرد می تواند با چنین پوششی در مسابقه ای که اختلاط زیادی میان زن و مرد در آن وجود دارد، در آن مشروبات الکلی سرو می شود و اساسا محیطی سالم نیست؛ حضور داشته باشد و نه او مزاحم دیگران شود و نه افراد دیگری کاری به کار او داشته باشند. این همزیستی مسالمت آمیز که در پَس آن نوعی سکولاریسم مذهبی نیز وجود دارد، به شدت مورد پسند جامعه غرب است و همواره به عنوان نسخه جایگزین اسلام ناب محمدی، ترویج می شود. در چنین شکلی از مسلمانی، جنبه های سیاسی و اعتراضی دین اسلام فراموش می شود و با توسل به این مدل،حتی در مراسمی مانند «حج» ضرورت «برائت از مشرکین» نیز زیر سوال رفته، مخالفت با اشغالگری کمرنگ شده و صرفا تلاش می شود تا به جای جنبه های عمومی و اجتماعی دین، جنبه های فردی آن مورد تاکید قرار گیرد.

بعید نیست شبکه من و تو با این الگو سازی، در آینده ای نزدیک بهره برداری فراوانی از این سرمایه معنوی! خود نماید و در برنامه های مختلف «ارمیا» را به عنوان الگوی زن موفق و محجبه ایرانی معرفی کند. تصور کنید اگر این فرد در آینده آلبوم موسیقی منتشر کند، کنسرت دهد و در فعالیت های عمومی حضور یابد، چه بهره برداری هایی می توان از آن انجام داد. این نکته را هم در نظر بگیرید که اگر این فرد در آینده ای نزدیک اعلام کند به این نتیجه رسیده که حجاب مساله ای زائد است و بی حجاب شود، این نکته چه تاثیری در ذهن مخاطبان و علاقمندان او خواهد داشت و از این مساله چه بهره برداری هایی خواهد شد.

نکته قابل تامل دیگر این است که برنامه مذکور هر سال با بازخوانی و اجرای ترانه های لُس آنجلسی، نقشی تعیین کننده و پُر رنگ در زنده نگه داشتن این موسیقی سطحی و ضعیف ایفاء می کند و هر سال به جای آنکه خواننده خوب تولید کنند، بدل های دسته چندم خوانندگان لُس آنجلسی را تولید و استعدادهای ناب جوان های ایرانی را به سمت بیراهه هدایت می کند. چنین فرایندی حتی با واقعیت موجود فضای موسیقی غیر رسمی ـ که در آن موسیقی موسوم به رَپ اولویت دارد ـ نیز کاملا متفاوت است.

هرچند ممکن است خواننده این مطلب اعلام کند نظرسنجی های این برنامه کاملا رسمی و معتبر است و انتخاب ارمیا «انتخابی مردمی» است اما کافی است به یک نمونه مشابه که در همین شبکه اتفاق افتاد دقت شود که طی آن و در رای گیری برای انتخاب 100 ترانه برتر فارسی، در انتها از 100 ترانه برتر، 15 ترانه متعلق به کارشناس برنامه آکادمی بود و در میان 10 ترانه اول نیز، دو ترانه این خواننده حضور داشت و انتخاب 100 ترانه بیش از آنکه انتخاب صد ترانه از میان ترانه های عامیانه باشد، به فستیوالی برای قدردانی و بزرگداشت این خواننده پیش از انقلاب تبدیل شد!

توهین به مسوولان کشور

نکته قابل تامل در رفتارهای این شبکه، توهین و استهزاء رییس جمهور کشورمان لحظاتی پس از سال تحویل بود که از این شبکه اتفاق افتاد و به شکلی زننده و اغراق آمیز، پیام نوروزی رییس جمهور به سخره گرفته شد. البته از این شبکه نمی توان توقع رعایت ادب و متانت داشت اما طرح نکات موهوم و توهین آمیز آن هم لحظاتی پس از سال تحویل و در قالب یک عروسک، نه امری اتفاقی بلکه اقدامی کاملا برنامه ریزی شده و هوشمندانه است که در طول حداقل یک سال گذشته و از طریق پخش برنامه موهن «دکتر کُپی» بارها و بارها تکرار شده و طی آن مسوولان طراز اول کشور و حتی چهره های روحانی حاضر در شبکه های تلویزیونی ایران، بارها به شکلی ناجوانمردانه مورد استهزاء و تمسخر این شبکه قرار گرفته اند. فاجعه بار تر آنجاست که در سری جدید مسابقه «بفرمایید شام» این شبکه که با حضور 4 کارمند زن این شبکه برگزار می شود؛ وقتی «خانم گزارشگر» که یکی از شرکت کنندگان است، با این سوال همکارانش مواجه می شود که چرا از شخص اول جمهوری اسلامی ایران تاکنون مصاحبه ای پخش نشده، با وقاحت اعلام می کند که مصاحبه جالبی پیدا نکرده اند و اگر در آینده نزدیک مصاحبه مناسبی پیدا کنند، حتما به این موضوع هم خواهند پرداخت.

هرچند چنین شبکه هایی فاقد اعتبار رسمی هستند اما قرار نیست ملت ایران نسبت به هر توهینی سکوت کنند و قطعا اگر دست اندرکاران چنین شبکه هایی به خود اجازه چنین جسارتی را دهند، با واکنشی غیر منتظره و مردمی مواجه خواهند شد که برای همیشه آن ها را از فعالیت تلویزیونی پشیمان خواهد کرد.

سیاست، سرگرمی جدید شبکه های ماهواره ای

این روزها برنامه های شبکه سرگرم کننده «من و تو» رنگ و بویی کاملا سیاسی پیدا کرده است و حتی مجریانش در برنامه هایی به ظاهر سرگرم کننده هم ابایی از به کار گیری لحنی کاملا سیاسی و توهین آمیز ندارند. در میان شبکه های ماهواره ای، شبکه هایی حضور دارند که به دشمنان قسم خورده انقلاب تعلق دارند و موضع آنها کاملا مشخص است اما شبکه ای که تلاش می کند خود را شبکه ای علمی و سرگرم کننده معرفی کند، این روزها گوی سبقت را از آن شبکه ها نیز ربوده و ببه نظر می رسد در این مورد خاص، اقدامی دیپلماتیک ضرورت دارد و مسوولان صدا و سیما به همان شکل که نسبت به پخش برنامه ای توهین آمیز از شبکه ای ترکیه ای اقدام کردند، باید نسبت به رفتار این شبکه نیز موضع گیری کرده و اعتراض خود را از مراجع رسمی و قانونی نسبت به فعالیت های مخرب چنین شبکه ای اعلام و با پی گیری حقوقی، مانع از گستاخی این رسانه های بی هویت به مقدسات مردم ایران شوند.

انتهای پیام/ م. ف ـ ب. ب