عباس رافعی؛ کارگردان سینما درباره شهید آوینی به سینماپرس گفت: در طول این سالها دوستان و همراهان شهید آوینی کمتر درباره او صحبت کردند، من شاهد این ماجرا هستم کسانی درباره آوینی صحبت و مقاله نوشتند که شاید تنها یک یا دوبار او را دیده بودند، من این افتخار را داشتم که چندین سال با آقا مرتضی در حوزه هنری، مجله سوره و دفتر مطالعات دینی همکاری کردم.

وی افزود: شهید آوینی در حوزه هنری پایه گذار دفتر مطالعات دینی بود و در مجله سوره کمتر کسی می داند که ایشان علاوه بر اینکه در مجله مطلب می نوشتند با اسم مستعار «فرهاد گلزار» در مجله سوره نقد فیلم می نوشتند، چرا که اگر در مجله سوره از اسم خودش استفاده می کرد همه مطالب با عنوان آوینی منتشر می شد.

کارگردان «راز مینا» خاطرنشان کرد: برخی ها از اینکه شهید آوینی برای برخی فیلم ها می نوشت تعجب می کردند رفتار او در این زمینه کاملا مغایر با منتقدین امروز است که نوشتن و حتی دیدن برخی فیلم ها را عیب می دانند ولی آقا مرتضی تمام فیلم های سینمای ایران را می دید و درباره هریک از آنها حرف داشت، من شاهد بودم بسیاری از دوستان نزد آقا مرتضی می آمدند و می گفتند که "راستی فرهاد گلزار هم خوب می نویسد" و مرتضی تنها در مقابل این صحبت ها لبخند می زد.

وی درباره مهم ترین نقد شهید آوینی، گفت: نقدهایی که آقا مرتضی برای فیلم های عباس کیارستمی می نوشت مهم ترین نقدها بود و در آن نوشته ها نشانه شناسی های جالبی شهید آوینی نسبت به آثار او داشت، در مقابل مسعود فراستی در مجله سوره سینما به شدت سینمای کیارستمی را نقد می کرد ولی آوینی سعی می کرد با فیلم های کیارستمی منصفانه رفتار کند.

کارگردان «پروانه‌ای در باد» یادآور شد: «شهید آوینی» توسط بسیاری از دوستانش مصادره شد و سعی کردند فقط در حوزه های دینی او را محدود کند، آقا مرتضی معتقد بود که فیلمی مثل «خانه دوست کجاست» می تواند دینی باشد چرا که درباره فداکاری آموزه اخلاقی و ایثاراست.

رافعی با بیان اینکه روایت فتح منبع خوبی برای جلوگیری از تحریف دفاع مقدس است، گفت: کارهای شهید آوینی درباره دفاع مقدس بدون واسطه تصویری از جنگ داشت و معتقد بود که سینما حجابی است که ممکن است روح دفاع مقدس به واسطه حجاب منتقل نشود، به همین دلیل تکنیک را خیلی غریزی در فیلم هایش به کار برد و تصمیم می گرفت کمتر فیلمهایش را مونتاژ کند و از تکنیک نمای بلند بیشتر استفاده می کرد.

وی یادآور شد: اگر فیلم های روایت فتح را ببینیم در برخی صحنه تصویر محو می شود یا فیلمبردار به زمین می افتد اما می بینیم که وقتی یک کاست فیلمبرداری می کرد تصمیم می گرفت تا همان را پخش کند، بعد ها من کتاب آندره بازن را خواندم که در آن درباره تکنیک نمای بلند نوشته بود که من از آقا مرتضی پرسیدم که این کتاب را خوانده بودی؟ که در پاسخ گفت "این حرفی که آندره بازن گفته را ما انجام دادیم".

کارگردان «آفتاب بر همه یکسان می تابد» با بیان اینکه آوینی تکنیک‌ها را به صورت غریزی کشف می کرد، گفت: اکنون فیلمسازان در آثارشان سعی می کنند که با صدای بلند بگویند که ما داریم فیلم می سازیم و از زوایه های عجیب تصویر می گیرند در حالی که تکنیک مرتضی آوینی این بود که مخاطب در صحنه حضور دارد، مرتضی آوینی بی واسطه با مخاطب ارتباط برقرار می کرد، این درسی از او بود که کمتر به آن توجه شد.

وی ادامه داد: اکنون در آثار تلاش نمی شود که روح قهرمانان و پایداری دفاع مقدس منتقل شود و بیشتر تصمیم گرفته می شوند که موقعیت ایجاد کنند چرا که موقعیت آفرینی با شخصیت آفرینی تفاوت زیادی دارد، تماشاگر به سینما می‌رود تا شخصیت ببیند که الگو بگیرد به همین دلیل در تاریخ سینمای جهان فیلمهایی که یک شحصیت داشتند و نام شخصیت را حمل می کردند بیشتر با آنها ارتباط برقرار کردیم.

کارگردان «کیمیا و خاک» یادآور شد: ما شخصیت های بزرگی در دفاع مقدس داشتیم که اگر جنگ انجام نمی‌شد، این شخصیت ها در تاریخ اجتماعی ما می توانستند نقش های ویژه‌ای را عهده دار شوند مثل شهید باکری و چمران که می توانستند در تاریخ اجتماعی ایران تغییر ایجاد کنند، همچنان که ما در تاریخ گذشته مان چنین شخصیت هایی داریم که در زمینه ادبیات و ریاضیات توانستند یک اتفاقات مهمی را رقم بزنند.

وی تصریح کرد: مرتضی آوینی شخصیتی بود که همیشه خودش می گفت که "من از یک راه طی شده آمدم"، از آنجاییکه آوینی در دانشکده هنرهای زیبا رشته معماری را خوانده بود و در این دانشکده همه هنرها را پی گیری کرده بود اما بعد از انقلاب همه هنرها را کنار می گذارد، مرتضی آوینی در برابر بحث های روشنفکری عصر خودش حیران نمی شد، مرتضی آوینی به دلیل آموزه های اخلاقی ودینی که داشت حکیم بود و تلاش می کرد با در نظر گرفتن آموزه های دینی برای دنیای امروز راهکاری را بیاندیشد.

رافعی یادآور شد: وقتی آقا مرتضی هدیه‌ایی مثل کتاب به من اهدا می کرد برایم می نوشت که "عباس جز برای خدا کاری مکن" یعنی هرکاری انجام می دهید در وهله اول خدا را در نظر بگیرید، یادم می آید روزی که قصد داشت به ماموریت جنگ برود میزش شلوغ بود و چند ورق کاغذ برداشت روی میز چسب زد که وقتی برمی گردد با برداشتن این کاغذ همه چیز برای ادامه مسیر کاری‌اش آماده باشد.

کارگردان «آزاد راه» در پاسخ به اینکه کدام نظریه آوینی می تواند امروز راهگشا باشد، گفت: نظریه‌ شهید آوینی درباره این بود که فقط به تکنیک سینما و فیلم خوش ساخت تکنیکی اکتفا نکنیم و فیلمی بسازیم در جهت حداکثر تاثیر روی مخاطب و حتی اگر به ما بگویند که به لحاظ قانون سینما این کار اشتباه است، دوم اینکه در حین تولید و نمایش جز برای خدا و خدمت به خلق فکر دیگری نداشته باشیم و برای جایزه و ثروت مندی کار نکنیم، اگر به این موضوعات توجه کنیم می بینیم که کسانی به بهانه دفاع مقدس برای جایزه و ثروت اندوزی این روزها مشغول ساخت فیلم هستند و در دو جبهه‌اش ما مثال داریم.