این مسئله طی چند دهه اخیر منجر به نوعی سوداگری در سینما شده و دست عده‌ای را برای استفاده از رانت در سینما باز گذاشته است؛ افرادی که اولویت اصلی آنها صرفاً سینما نیست و در وهله اول برای بهره بردن از وام‌های چندصد میلیونی که قرار نیست هیچ وقت بازپس داده شود فیلمساز شده‌اند. علیرضا تابش در تازه‌ترین گفت‌وگوی خود تصریح کرده: اتفاقی که در دو سال گذشته رخ داده و باعث رنجش برخی دوستان تهیه‌کننده در سینما شده، این است که اگر فیلمنامه‌ای را تأیید کردیم و قرار شد از آن پروژه سینمایی حمایت کنیم تهیه‌کننده محترم حتماً باید در کمیسیون تسهیلات بنیاد در یک فضای محترمانه و کارشناسی بدهی‌های قبلی‌اش را تسویه کند. از وی سؤال می‌شود که: شما می‌دانید فارابی در دوره‌های مختلف وام‌هایی اعطا کرده که سازندگان آثار هیچ‌گاه آن را برنگردانده‌اند و در برخی دوره‌های مدیریتی همین مسئله باعث شده بود حیاط خلوتی سلیقه‌ای و پرسود برای برخی در فارابی به وجود بیاید. این صاف کردن بدهی‌ها قرار است تا چه مقطع زمانی به عقب برگردد و تا چه اندازه در زمینه تسویه حساب کردن‌ها مُصر هستید؟ پاسخ مدیرعامل فارابی به این سؤال این است که: الان بیشتر به تهیه‌کننده‌هایی برمی‌گردد که فیلمنامه‌های‌شان در شورای فارابی پذیرفته شده و احتمالاً سه سال قبل شاید هم ۱۰ سال قبل با فارابی کار کرده‌اند و احتمالاً در مسیر کار با بنیاد بدهی باقی گذاشته‌اند. ما صادقانه و شفاف از آنها دعوت می‌کنیم تا اعلام کنیم اگر می‌خواهند از حمایت مجدد فارابی برخوردار شوند، شرط مهم این است که ابتدا تکلیف بدهی‌های گذشته خودشان را مشخص کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا تا به حال کسی با فارابی تسویه کرده، می‌گوید: بله. فیلمی در دوره بنده ساخته شده که فروش بسیار خوبی کرده و مبلغ چک تضمینی که به اندازه رقم وام به تهیه‌کننده داده بودیم ولو وام کم یا متوسط برگردانده شده به خزانه فارابی. نمی‌گویم این عددها آنقدر است که بتواند با بودجه سالانه برابری کند ولی جامعه سینمایی متوجه شده در تعامل با فارابی این شفافیت اتفاق افتاده است. همانطور که گفتم برخی دوستان سینمایی حتی از بنده و مدیران زیرمجموعه ما دلخور هم شده‌اند ولی ما سعی کردیم این مسیر را جلو ببریم، مسیر سختی است ولی مصر هستیم طبق وظایفی که بر عهده من و هیئت عامل بنیاد فارابی هست تا جایی که در توان ما و تهیه‌کننده‌های محترم است، تکلیف بدهی‌های قبلی افراد را روشن کنیم و بعد وارد فاز جدید حمایت از پروژه‌ها شویم.
  
خیال راحت از سوددهی و تمرکز نکردن روی گیشه
ساخت فیلم یک دهه پیش و زمانی که سینما هنوز برای فیلمبرداری محتاج وارد کردن مواد پرهزینه‌ای از خارج از کشور بود بسیار بیش از آن چیزی که در حال حاضر باید هزینه کنند، برای فیلمسازان آب می‌خورد و جالب است که با پشت سر گذاشتن آن دوران و طی شدن تقریباً یک دهه از آن هنوز مبلغی که از سوی بنیاد فارابی به سینماگران به عنوان وام پرداخت می‌شود به همان اندازه سابق است و گفته می‌شود که بخش عمده‌ای از این مبلغ اصلاً در سینما هزینه نمی‌شود و مستقیم به جیب عوامل اصلی می‌رود و جالب است که فارابی هیچ فشاری برای بازپس‌گیری وام‌ها نشان نمی‌دهد و این پروسه بیمار سال‌هاست که جیب عده‌ای از سینماگران را پر کرده است و همچنان از مواهب آن استفاده می‌کنند. برای مثال به تازگی نرگس آبیار در برنامه تلویزیونی سینما۲ به طور مشخص به این مسئله اشاره کرد که فارابی اعلام کرده چون از فیلم نفس به کارگردانی او خوشش آمده، قصد بازپس‌گیری وام خود را ندارد.
  
آثاری که برای مردم ساخته نمی‌شود
تأثیر این چرخه معیوب بر سینمای ایران تبدیل به انحرافی اساسی شده است، به این شکل که سینماگران نگرانی برای بازپرداخت وام ندارند و بنابراین آثار خود را برای مردم نمی‌سازند و نگاه اصلی آنان به گیشه نیست. این مسئله به عنوان مثال در نوع گرایش فیلمسازی کارگردانی چون نرگس آبیار به خوبی مشهود است، چراکه این فیلمساز پس از ساخت فیلم شیار ۱۴۳ که مبتنی بر قواعد سینمای کلاسیک و عامه‌پسند تولید شده و در گیشه موفق عمل کرده بود در فیلم بعدی خود با فراغ بال دست به تجربه‌گرایی زده و بدون ترس از قهر تماشاگر فیلمی مخاطب خاص ساخته است. تأثیر عوامل اقتصادی بر رویکردهای راهبردی سینمای ایران مسئله‌ای است که همواره از چشم مدیران سینمایی مغفول مانده است.