سینماپرس - براحتی می‌توان حکم داد که صفت کتابخوان‌ترین مسؤول جمهوری اسلامی، بلاشک به رهبر انقلاب اسلامی بازخواهد گشت که همواره طیف‌های متفاوتی در عرصه فرهنگ و هنر به آن اقرار و از آن تمجید کرده‌اند. اما از سوی دیگر آثار برجسته‌ای از رهبر انقلاب به انتشار رسیده است که موضوعات متفاوتی را دربر می‌گیرد. اگرچه عمده این آثار در واقع شکل مکتوب شده سخنرانی‌های ایشان بوده است اما اهمیت محتوایی آنها باعث شده تا همواره برای صاحب‌نظران به عنوان اثری مرجع شناخته شود. در این میان کتاب «صلح امام حسن» از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ایشان در ۳۰ سالگی کتاب صلح‌الحسن شیخ راضی آل‌یاسین را به فارسی ترجمه می‌کنند و از آن روز به بعد این اثر به عنوان یکی از کتب مرجع در شناخت تحلیلی زندگی و زمانه  امام حسن‌مجتبی(ع) به کار می‌رود، تا جایی که قرارگرفتن این کتاب در صدر تیتراژ سریال مختارنامه نیز موجب شده است این کتاب برای مخاطبان عام نیز شناخته شده باشد. این اثر اما بناست بعد از سال‌ها توسط انتشارات انقلاب اسلامی با ویرایش جدید وارد بازار نشر شود. همین بهانه کافی است تا نگاهی داشته باشیم به این کتاب و دیگر آثاری که از رهبر انقلاب پیرامون تحلیل سیره معصومین منتشر شده است.

صلح‌الحسن، نسخه‌ ۱۳۹۷
کتاب صلح امام حسن(ع) در واقع ترجمه‌ای از کتاب «صلح‌الحسن» تألیف شیخ راضی آل‌یاسین، از علمای حوزه نجف بوده است که رهبر انقلاب در ۳۰ سالگی و در سال ۱۳۴۸ آن را ترجمه کرده‌اند. رهبر انقلاب در دوران مبارزات انقلابی خود همواره از راه‌های گوناگون در پی تبیین و تبلیغ انقلاب اسلامی بوده‌اند و در این میان یکی از موضوعاتی که مورد بحث و سؤال واقع شده بود، مقوله «صلح امام حسن (علیه‌السلام) » بود. از یک سو معاندان و مخالفان اسلام آن امام مجاهد را متهم به سازشکاری می‌کردند و از سوی دیگر جریانات به‌ظاهر مذهبی برای توجیه قعود و سکوت خود نسبت به جنایات استبداد طاغوت و چپاول استکبار و استعمار، به اشتباه بر نوع اقدام ایشان در برخورد با معاویه استناد می‌کردند. از جهت دیگر، برای برخی افراد، تفاوت رفتار امام حسن (علیه‌السلام) و امام حسین (علیه‌السلام) معلوم نبود که چرا یکی از این ۲ بزرگوار به صلح تن داد و دیگری در راه مبارزه سر داد؟ اینگونه بود که طرح کتابی با این موضوع در ذهن ایشان پرورانده می‌شود تا اینکه با متن عربی کتاب یادشده با نام عربی «صلح‌الحسن (علیه‌السلام) » تألیف عالم جلیل‌القدر «شیخ راضی آل‌یاسین» آشنا می‌شوند و اقدام به ترجمه این اثر می‌کنند.

رهبر انقلاب در مقدمه این کتاب آورده‌اند: «پیش از اینکه به ترجمه این کتاب بپردازم، مدت‌ها در فکر تهیه نوشته‌ای در تحلیل موضوع صلح امام حسن بودم و حتی پاره‌ای یادداشت‌های لازم نیز گرد آورده بودم ولی سپس امتیازات فراوان این کتاب مرا از فکر نخستین بازداشت و به ترجمه این اثر ارزشمند وادار کرد... مگر که جامعه فارسی‌زبان نیز چون من از مطالعه آن بهره گیرد و هم برای نخستین بار درباره این موضوع بسی بااهمیت، کتابی از همه رو جامع، در معرض افکار جویندگان و محققان قرار گیرد. این جانب نیز با فراهم آمدن چنین اثری یکی از آرزوهای دیرین خود را برآورده می‌یابم و جبهه سپاس و شکر بر آستان لطف و توفیق پروردگار می‌سایم. » تحلیل صلح امام مجتبی(علیه‌السلام)، معرفی شخصیت ایشان، موقعیت سیاسی حضرت پیش از بیعت، زمان بیعت و کوفه در روزهای بیعت، شرح و تبیین انگیزه‌های صلح، مقایسه میان شرایط امام حسن (علیه‌السلام) و زمینه‌ها و مقدمات قیام امام حسین(علیه‌السلام) و... از جمله موضوعاتی است که در این کتاب بدان پرداخته می‌شود. اما چاپ جدید این اثر توسط انتشارات انقلاب اسلامی بناست راهی بازار نشر شود که تفاوت‌های قابل توجهی با نسخه‌های پیشین دارد. در این کتاب مواردی همچون استفاده از نقطه نظرات معظم‌له در موارد مورد سوال، تحقیقات گسترده بر منابع کتاب و افزودن بیش از ۱۰۰ پانوشت ارجاعی، مراجعه به متون اولیه و منابع اصلی تاریخی و روایی، نمایه‌های متعدد و مطابقت متن با دستخط‌های معظم‌له بر این کتاب افزوده شده است.
 

از جاودانه تاریخ تا پیشوای صادق
تاکنون آثار متنوع و گسترده‌ای از رهبر انقلاب به انتشار رسیده است که بخش زیادی از آنها شکل مکتوب‌شده سخنرانی‌های ایشان است. در این میان، تبیین و بیان حکمت سیره اهل بیت از جمله مسائل مهمی است که ایشان در طول تاریخ به آن توجه داشته‌اند و همواره تبیین حکمت‌آمیز از زندگی اهل بیت پای ثابت سخنرانی‌های ایشان بوده است. پیش از این نیز آثار زیادی از ایشان در این زمینه منتشر شده است که بیش از همه کتاب  «انسان ۲۵۰ ساله» در صدر توجه مخاطبان قرار گرفته است. از دیگر کتاب‌های رهبر انقلاب پیرامون این موضوع می‌توان به  کتاب « جاودانه تاریخ» اشاره کرد که اخیرا به چاپ رسیده است. این اثر  در ۲۶  فصل با توجه به تبیین ابعاد متعدد شخصیت حضرت علی (علیه‌السلام) در بیانات مقام معظم رهبری تنظیم شده است. موضوعاتی نظیر شرح احادیثی که از زبان پیامبراکرم، امام مجتبی و امام صادق (علیهم‌صلوات‌الله) در توصیف امام علی(علیه‌السلام) وارد شده، جامعیت و توازن شخصیتی حضرت و بیان ویژگی‌های متمایز ایشان و همچنین بیان رابطه عاشقانه حضرت با صدیقه طاهره(س) بخشی از این کتاب را تشکیل می‌دهند. کتاب «دو امام مجاهد» مشتمل بر ۶ گفتار از آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله‌العالی) است که در سال‌های ۵۱ و ۵۲ ایراد شده است.

این کتاب به سخنرانی‌های رهبر انقلاب در سنین حدود ۳۳ سالگی اختصاص یافته است که پیرامون حضرت امام حسن و امام حسین نکات ماندگاری را مطرح فرمودند. شرح نظریه «انسان ۲۵۰ ساله» در سخنرانی حسینیه ارشاد،   «تحلیل قیام حسینی» در سخنرانی مسجد کرامت مشهد بحث «سیره مبارزاتی امامان معصوم (علیهم‌السلام) » در هیات انصارالحسین (علیه‌السلام) تهران از جمله گفتارهایی است که در این کتاب آمده است. «آفتاب در مصاف» دیگر کتاب مقام معظم رهبری است که با محوریت نهضت عاشورا منتشر شده است. این کتاب در واقع مجموعه‌ای از رهنمودهای ارزشمند رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) در موضوع درس‌های عاشورا است که به دور از هرگونه دخل و تصرف در کلام مقام معظم رهبری منتشر شده است. این اثر به عنوان کتابی مرجع، مشتمل بر تمام بیانات رهبری است که از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۹۰ درباره امام حسین(ع) بیان شده‌اند.   کتاب «پیشوای صادق» نیز از جمله سخنرانی‌های مکتوب مقام معظم رهبری بین سال‌های ۱۳۵۰-۱۳۴۵ است پیرامون  تحلیل ‏زندگانی امام صادق (ع) و رهبری سیاسی ایشان در مبارزات دوران خود که پس از انقلاب با همکاری واحد ایدئولوژی روزنامه جمهوری اسلامی تنظیم و منتشر شد. اگرچه تعداد آثار مکتوب از مقام معظم رهبری بسیار فراوان بوده است، با این وجود به نظر می‌رسد برای  تبیین اندیشه‌های ایشان در زمینه سیره اهل بیت همچنان کارهای فراوانی باید صورت پذیرد، چرا که بسیاری از آثار منتشر شده از تجدید چاپ بازمانده‌اند و بسیاری نیز هنوز به کتابت نرسیده‌اند.
 

وجه مشترک از انسانی ۲۵۰ ساله
اگر چه رهبر انقلاب در طول این سال‌ها همواره به ابعاد مختلف زندگانی معصومین علیهم‌السلام توجه داشته‌اند اما در همه آنها وجوه مشترکی یافت می‌شود که می‌توان از آن به عنوان چارچوب نظری رهبر انقلاب به زندگانی معصومین یاد کرد. کتاب «انسان ۲۵۰ ساله» در واقع شرح نظریه رهبر انقلاب به همین نام است که به‌واسطه جمع‌آوری سخنرانی‌های تحلیلی ایشان پیرامون حیات اهل بیت علیهم‌السلام منتشر شده است. ایشان در این باره با اشاره به نگاه خود به حیات ائمه معصومین بیان داشتند: «این فکر برای بنده در سال ۱۳۵۰ و در دوران محنت‌بار یک امتحان و ابتلای دشوار پیدا شد. اگرچه قبل از آن به ائمه علیهم‌السلام به صورت مبارزان بزرگی که در راه اعتلای کلمه توحید و استقرار حکومت الهی فداکاری می‌کردند، توجه داشتم اما نکته‌ای که در آن برهه ناگهان برای من روشن شد، این بود که زندگی این بزرگواران به‌رغم تفاوت ظاهری در مجموع یک حرکت مستمر و طولانی است که از سال دهم، یازدهم هجرت شروع می‌شود و ۲۵۰ سال ادامه پیدا می‌کند و به سال ۲۶۰ - که سال شروع غیبت صغرا است - در زندگی ائمه علیهم‌السلام خاتمه پیدا می‌کند. »

آنچه به نظر می‌رسد در طول این سال‌ها رهبرانقلاب همواره در تبیین زندگی معصومین به آن توجه داشته‌اند نخست شخصیت و رویکرد و جهت واحد آنهاست که تنها در تاکتیک‌ها و مواضع آن هم به تناسب زمانه از دورانی به دوران دیگر تفاوت داشته است. از سوی دیگر، زندگی ائمه همواره با جهت‌گیری سیاسی همراه بوده و فقط به مبارزه علمی و اعتقادی و کلامی بسنده نکرده بودند. ائمه همچنین بعد از وفات رسول خدا تا سال ۲۶۰ هجری همواره به دنبال تشکیل حکومت اسلامی بودند. این رویکرد رهبر انقلاب که در آثار و سخنرانی‌های ایشان مشهود است ارتباط واضحی با سخن امام خمینی(ره) دارد که اسلام همه‌اش سیاست است و نگاه غیرسیاسی و بدون رسالت ائمه را بشدت مطرود می‌داند.

*روزنامه وطن امروز