کشور ما ایران همواره به لحاظ ویژگی های تاریخی شرایط منحصر به فردی داشته و به دلیل حضور تمدن های کهن در سده ها و هزارهای گذشته در گوشه و کنار پهنهٔ سرزمینی همواره مورد توجه ویژه تاریخ پژوهان، باستان شناسان و تمامی اهالی دانش و فرهنگ بوده است. گو اینکه در دل چنین تاریخ سترگی اسراری نهان شده اند که کشف و فهم آن ها برای ما از اهمیت و جذابیت ویژه ای برخوردار است. آرمین ایثاریان نیز در فیلم دریاچه اسرار(برنده جایزه بهترین فیلم بخش میراث بشر و تاریخ در جشنواره فیلم مستند Terres بارسلون اسپانیا) که خود تهیه کننده، نویسنده و کارگردان آن است با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به دنبال پرده برداری از رازی بزرگ در محوطه تاریخی تخت سلیمان یا همان آتشکده آذرگُشنَسب (در زبان کردی به معنای آتش اسب نر) است.

این محوطه در نزدیکی تَکاب و روستای شهر تخت سلیمان (در گذشته نصرت‌آباد) در استان آذربایجان غربی و ۴۵ کیلومتری شمال شرقی این شهر قرار گرفته است. گفته شده که تخت سلیمان همان «فره‌اسپه» پایتخت ایران اشکانی بوده‌است. تخت سلیمان بزرگ‌ترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان در قبل از اسلام به‌شمار می‌رفت و طبق روایتی محل حکمرانی سلیمان نبی بوده است و پیرامون آن افسانه های مختلفی شکل گرفته است. اما در سال ۶۲۴ میلادی و در حمله هراکلیوس، امپراتور رومیان، به ایران تخریب شد. آباقاخان برادرزاده هلاکوخان که به دین اسلام گرویده بود، بر روی ویرانه‌های تخت سلیمان مسجدی بنا کرد که آن نیز بعدها ویران شد و تنها کاشی‌هایی با نقوش و خط برجسته از آن به جا مانده که امروزه در موزه رضا عباسی نگهداری می‌شود. همچنین گرچه این سخن مورد قبول همهٔ محققان نیست، ولی یکی از جاهایی که حدس زده می‌شود محل تولد زرتشت باشد، شهر شیز (تخت سلیمان) است. با استقرار امپراتوری ساسانی در ایران و رواج آیین زرتشی اوج شکوه و آبادانی این شهر آغاز گردید. ساختمان آتشکده آذرگشنسب به‌عنوان نماد اقتدار آیین زرتشت باعث رشد و توسعه دوباره شهر گردید. آذرگشنسب به‌عنوان مهم‌ترین معبد زرتشتیان مورد احترام حکومت و مردم آن دوره بوده و آتش جاودان این آتشکده حدود هفت قرن نماد اقتدار آیین زرتشت بوده است.

در هیاهوی این تاریخ پر تلاطم و رفت و آمدهای پی در پی ، چشمه تخت سلیمان که به دلیل وسعت به آن دریاچه تخت سلیمان نیز می گویند ،  همچون قلبی رازدار مدفن و گنجینه بخش بزرگی از تاریخ چند هزار ساله منطقه شده است. طبق افسانه ها و داده های تاریخی ای که در نریشن فیلم هم به یک یک آن ها اشاره شده است به دلیل تقدس و عمق زیاد دریاچه و دست نیافتنی بودن آن حکمرانان باستانی به مناسبت‌های مختلف گنج‌هایی را به آب دریاچه می‌ریختند. از آن جمله انگشتری مشهور حضرت سلیمان، صلیب اصلی حضرت مسیح که توسط خسرو پرویز و پس از فتح اورشلیم به این منطقه آورده شده و گنج های مختلف سلسله های هخامنشیان و ساسانیان است. اکنون و پس از سده ها یک تیم ایرانی کاوش مجدد در دریاچه را از سر می گیرد بلکه با یافتن محتویات این گنجینه پرده از نادانستنی های بخش مهمی از تاریخ بردارد. جستجویی که پیش از این با همکاران خارجی نظیر متخصصین آلمانی و یا نروژی هم ناکام بوده است.  ایثاریان در فیلم خود در کنار متخصصینی از علوم مختلف(باستان شناس، زمین شناس، گیاه شناس، حشره شناس و غیره) قرار گرفته تا لحظه به لحظه تحقیقات اکتشافی ایشان را به تصویر درآورد. این در حالی است که فیلم همزمان اطلاعات جامعی در خصوص تمامی ابعاد مختلف تاریخی محوطه ارائه می دهد که با وجود اثربخشی، اهمیت و کابردی بودنشان در ساخت روایت فیلم به نظر می رسد کمی بیش از انتظار فضای پرداختن به پروژه اکتشاف را محدود می کند.

همچنین او به جهت عظمت، سختی و پیچیدگی منطقه ای که در آن فیلم ساخته شده ناگزیر از کاربرد پیشرفته ترین تکنولوژی های روز سینما است. همانطور که در فیلم هم پیداست تصویر برداری های هوایی با برد بالا و نیز بعضا تصویربرداری در اعماق ژرف آب ها (که خود شخصا آن را انجام داده است) با یک تیم بزرگ و کاملا مجهز به تکنولوژی روز انجام شده است و از این حیث باید فیلم او را در زمره فیلم های پرهزینه دانست.

شاید بی راه نباشد اگر بگوییم که مستند فناورانه اسرار دریاچه در طول پروژه ساخت ، موتور محرکی شده است برای محققان و دانش پژوهانی که در نهایت به دستاوردهای بزرگی رسیده اند و از این جهت فیلم ساز موفق شده است گامی مهم در جهت هم افزایی دانش و افزایش آگاهی های عمومی که همواره یکی از مهمترین رسالت های سینما بوده است بردارد.

میعاد نوحه خوان