تاجبخش فنائیان، کارگردان تئاتر و دبیر شورای نمایش سیما در گفتگو با خبرنگار ادبی خبرگزاری سینمای ایران گفت: عدم استفاده سینما از ادبیات کلاسیک، از جنبه های گوناگون قابل بررسی است. از نظر فرهنگی در برهه ای از تاریخ توجه به داده های فرهنگ غرب غنی و ریشه دار شد و افراد به عمد و به سهو از فرهنگ قومی فاصله گرفتند و تحت عنوان به روز بودن و پیروی از فلسفه روز آن چه مربوط به پیشینه فرهنگی خود بود را فراموش کردند.

وی افزود: این در حالی اتفاق افتاد که برخی از آثار ادبیات کلاسیک ما زمان مند و مکان مند نیست و در تمام زمان ها تازه و قابل استفاده است. ما این حقیقت را نادیده گرفته ایم و به همین دلیل داشته های خود را پشت سر گذاشتیم و داده های غرب را به صرف وارداتی بودن در اولویت قرار دادیم.

فنائیان در تشریح عوامل فرهنگی عدم استفاده از میراث ادبی در سینما همچنین گفت: متأسفانه در دوره ای از تاریخ و در زمان نهضت مشروطه، در کشور و در سطح دولتمردان رنسانس فرهنگی اتفاق افتاد. البته این تصمیم اندیشمندان نبود و اوضاع به سویی رفت که از نظر و اندیشه و رفتار شروع به تقلید کردیم. از سوی دیگر نیز این عقیده به ما القا شد که راه پیشرفت ما در همین تقلید است.

او ادامه داد: همین نقطه عطف و اشتباه بزرگ تاریخی موجب شد داشته های غنی خود را از یاد ببریم. میراث ادبی ما چه در سطح و چه در عمق بسیار گسترده اند و می توان از آن در سینما استفاده کرد.

دبیر شورای نمایش سیما به ظرفیت های تصویری شعر فارسی اشاره کرد و گفت: در حیطه هنرهای تصویری می توان استفاده زیادی از شعر کرد. البته این به شرطی است که ظرفیت های تصویری سینما را به خوبی درک کنیم زیرا شعر ما سرشار از صحنه های بدیع است که با استفاده از آن ها می توان آثار شگفتی آفرین تولید کرد.

کارگردان "مرغ مینا" افزود: ظرفیت های تصویری مفاهیم عرفانی بسیار زیاد است و به خصوص در انیمیشن می تواند جلوه درخشانی پیدا کند. سینمای امروز به خوبی می تواند مفاهیم مجرد فلسفه و عرفان ما را منتقل کند. تصاویر زیبای مثنوی در فضای سینمای سورئال، به خوبی فرهنگ و تخیل ایران را به جهان معرفی خواهد کرد. به عنوان مثال پویانمایی کردن درختانی که نماز می خوانند و قلعه های عجیب و تو در تو در داستان های حماسی شاهنامه، بن مایه های خوبی برای تبدیل شدن به تصویر دارند.

او ادامه داد: عرفان قرابت فوق العاده ای با هنر دارد زیرا یک مفهوم شهودی و مجرد است که نمی تواند از طریق استدلال منتقل شود. به همین دلیل است که تنها با تخیل هنری و تصاویر مثالی و غیرواقعی می تواند به ذهن و قلب مخاطب رسوخ کند.

دبیر شورای نمایش سیما سیاست های صدا و سیما را در این زمینه امیدوار کننده توصیف و تصریح کرد: رویکرد مدیران در تلویزیون، گسترش فن آوری جلوه های ویژه و انیمیشن است. به مرور امکاناتی فراهم خواهد شد که مضامین ادبی با استفاده از آن ها راه تصویری شدن را می پیمایند.

فنائیان ادامه داد: شاهنامه و مثنوی مولوی پر از تصاویر مهیج و غیر رئال است که با وجود امکانات تکنولوژیک امروز امکان بازسازی آن وجود دارد. بنابراین باید مهارت های فنی در نیروی انسانی تقویت شود و با تشویق هنرمندان، زمینه برای اقتباس های مناسب از میراث ادبی کشور مهیا شود.

این استاد دانشگاه استفاده مستقیم از ادبیات کلاسیک در فیلم های دنیای امروز را غیرحرفه ای خواند و اظهار داشت: چنین کاری می تواند منجر به این شود که دیالوگ در دهان شخصیت ها تبدیل به یک برچسب ناچسب برای فیلم شود. اگر با این مقوله حرفه ای برخورد نشود شاهد آن هستیم که فیلمساز تنها برای خالی نبودن عریضه دست به چنین کاری می زند.

فنائیان با تأکید بر این که کار اجتماعی باید واقع گرایانه باشد گفت: مسائل اجتماعی یکی از ابعاد وجود انسان است. اگر می خواهیم ادبیات و مشکلات اجتماعی را همزمان در فیلم بگنجانیم بهتر است به موضوعات اجتماعی که در ادبیات کهن وجود دارد مراجعه کنیم زیرا برخی سوژه ها تنها مربوط به زمان ما نیست و انسان در حالت کلی را مورد نقد و بررسی قرار می دهد. نباید گمان کنیم اقتباس از سعدی درونمایه ای به جز مسائل اجتماعی را می طلبد.

انتهای پیام/ج