به گزارش سینماپرس، «مجید درخشانی» نوازنده تار و آهنگساز و عضو ارکستر محمدرضا شجریان (عضو گروه شهناز) در نخستین روزهای تحویل سال ۹۸ با حضور در برنامه ویژه شبکه فارسی زبان ضد ایران و ایرانی  «ایران اینترنشنال» با صادق‌صبا، مدیر سابق بخش رادیو بی‌بی‌سی و یکی از برنامه سازان رادیو فردا به گفت‌وگو نشست.

این نخستین باری نیست که درخشانی سر از یکی از شبکه‌های تلویزیون مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران بیرون می‌آورد. او مدتی طولانی‌ است که با شبکه‌های ماهواره‌ای از جمله بی‌بی‌سی فارسی همکاری بسیار نزدیکی دارد. تصاویر و فیلم‌هایی از او در حال نواختن ساز تار در کنار خوانندگان زنی  با حجاب قابل تامل دست به دست می‌شود. شایعات غیر قابل انکاری وجود دارد که با دیدن این ویدئو تصدیق آن را نمی‌توان انکار کرد که در ادامه به بررسی و ارزیابی آن خواهیم پرداخت.

درخشانی بخشی از یک جریان خاص است که به صورت متمرکز سوژه تک خوانی بانوان در فضای داخل و خارج از کشور را ترویج و دنبال می‌کند. این در حالی‌ که چندی پیش  گروه حمید عسگری  به خاطر اجرای تک خوان گیتاریست ممنوع‌الکار شده است. اما مجید درخشانی به راحتی از تهران تا لندن و سایر شهرهای اروپایی در رفت و آمد است و غیر از اجراهای خود همچنان در کنار آواز خوانان زن در حال نوازندگی است و  ارکستر موسیقی کلاسیک ایرانی در کنار بسیاری از خوانندگان زن در شبکه‌های مختلف فارسی زبان را مدیریت می‌کند.

با تجمیع ویدئوهای منتشر شده از حضور او در مقام نوازنده در کنار سایر خوانندگان زن تنها یک نتیجه حاصل می‌شود که او در توسعه تک خوانی بانوان از هیچ کوششی فروگذاری نکرده و در داخل و خارج از کشور همچون سربازی تک ساحتی به معرفی یا کمک به اشتهار و ترویج این امر همت گمارده است.

«مجید درخشانی» متولد ۱۳۳۵ شهرستان مهدی شهر (سنگسر) سمنان است، درخشانی از شاگردان اسبق مرحوم «استاد محمدرضا لطفی» در نوازندگی تار و سه تار است. او  پس از تولید آلبوم قاصدک با صدای مرحوم اخوان ثالث و یک آلبوم مشترک با حسین علیزاده، در سال ۱۳۶۳ از ایران رفت و در شهر کلـن کشور آلمان سکنی گزید و کانون موسیقی نـوا را در آن جا راه اندازی کرد. او با دعوت از مریم آخوندی از طریق کانون موسیقی نـوا قطعاتی را آهنگسازی و با صدای مریم آخوندی (متولد ۱۳۳۶ تهران، از شاگردان آواز نصراله ناصح پور از اعضای هیئت مدیره خانه  موسیقی و شاگرد حسین علیزاده، مقیم آلمان، گروه بانو را در آلمان راه اندازی کرده است) تولید، اجـراء و منتشر کرد.

مجید درخشانی از سال های ۷۲-۱۳۷۱ به صورت رسمی همکاری با محمدرضا شجریان را آغاز کرد که می توان در این زمینه به آهنگسازی آلبوم درخیال با صدای محمدرضا شجریان و نوازندگی عبدالنقی افشارنیا، بهداد بابایی، بیژن کامکار، ارسلان کامکار، پشنگ کامکار و ارژنگ کامکار اشاره داشت. مجید درخشانی در همان ایام آلبومی را با عنوان نسیم صبحدم، با آهنگسازی و تنظیم خودش و خوانندگی مهسـا وحدت خواننده  زن ایرانی متولد ۱۳۵۲ که خوانندگی را ابتدا با پـری ملکی و در ادامه با محمدرضا درویشی، ساسان فاطمی و هوشنگ کامکار ادامه داد. وحدت مقیم نروژ است، او خواهر مرجان وحدت دیگر خواننده و نوازنده‌ی زن ایرانی مقیم اروپا که تولید و منتشر کرد.

درخشانی در سال ۱۳۸۴ و پس از بیست و یک سال به کشور بازگشت و به محض ورود، گروه موسیقی خورشید را تاسیس و راه اندازی کرد که این گروه علاوه بر اجراهای صحنه ای داخل کشور در فرانسه و چین نیز کنسرت برگزار کردند که آلبوم های آسمانه، ترنجستان، فصل باران و بیداردلان از جمله فعالیت‌های آن دوره ی درخشانی با گروه خورشید است.

درخشانی در سال ۱۳۸۶ کنسرت غوغای عشقبازان را با خوانندگی محمدرضا شجریان و حضور سعید فرج‌پوری آهنگسازی و اجراء کرد که حاصل این کنسرت ها نیز آلبومی با همین نام بود. سعید فرج ‌پوری مقیم کانادا است، او در حوزه ی تولید کلیپ های تکخوانی بانوان بسیار فعال است. همچنین پس از ایجاد غائله  درخواست رسمی خانه ی موسیقی در سال ۱۳۹۲ در تالار وحدت مبنی بر آزادی تکخوانی زن در حضور معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد، فرج‌پوری با انتشار بیانیه ای از درخواست خانه ی موسیقی حمایت کرد که بازتاب گسترده ای در رسانه های خارج از کشور داشت.

مجید درخشانی در همان سال با تلفیقی از گروه خود به انضمام دو گروه موسیقی از کشورهای افغانستان و تاجیکستان با حمایت یونسکو و به مناسبت زادروز مولوی، در پاریس اجرای صحنه ای داشت. درخشانی پیش از آن آهنگسازی، آلبومی را با صدای زهـره جـویا (خواننده زن متولد مشهد از مادری ایرانی و پدری افغانی به نام محمدرفیع جویا و ملیحه مطبوعی، ساکن وین اطریش) انجام داد که با نام جوهر عشق منتشر شد، این خواننده زن قطعاتی را نیز با آهنگسازی سعید فرج‌پوری تولید و منتشر کرده است.

مریم آخوندی، عکس از دویچه وله ی فارسی

او در سال ۱۳۸۵ آلبوم فصل باران را با صدای علی‌رضا قربانی آهنگسازی و منتشر ساخت، در ادامه ضمن آهنگسازی برای محمدرضا شجریان، آلبوم گروه آوا را با صدای شجریان و حضور سعید فرج‌پوری آماده و منتشر نمود، در سال ۱۳۸۷ که محمدرضا شجریان گروه موسیقی شهناز را راه اندازی کرد، بازهم مجید درخشانی همکاری مشترکش را با او ادامه داد که در این اجراهای مشترک از سازهای ساخته شجریان نیز استفاده شد. وی در همان سال قطعاتی به گویش محلی سنگسری را با صدای پوراسکندریان از اعضای خانه موسیقی با عنوان گوتکه مال تولید و انتشار داد. درخشانی درسال ۱۳۸۸ آلبوم رندان مست را با صدای محمدرضا شجریان آهنگسازی و پس از اجراء روانه بازار کرد.

مجید درخشانی در سال ۱۳۸۹ آلبوم چاووش را با اشعاری از اخوان ثالث و در ۱۳۹۱ آلبوم لحظه ناب را با صدای حسین‌رضا اسدی و آهنگسازی خودش تولید و منتشر کرد. درخشانی در همان سال علیرغم حاشیه‌های متعدد استاد شجریان، به مناسبت هفتادمین سال تولد شجریان، قطعه ای را با نام صدای تو، با صدای مژگان شجریان و همایون شجریان و آهنگسازی خودش و شعری از شاعر مخالف جمهوری اسلامی «اسماعیل خوئی» تولید و به او هدیه کـرد.

او در سال ۱۳۹۰ آلبوم مرغ خوشخوان را به سرپرستی و آهنگسازی خودش و با صدای محمدرضا شجریان تولید و از طریق شرکت دل آواز (متعلق به محمدرضا شجریان) راهی بازار کرد.   درخشانی در سال ۱۳۹۰ ترانه ای با نام وارشو را به گویش محلی سنگسری تولید و با صدای حسین پوراسکندریان (عضو خانه  موسیقی) منتشر کرد. همچنین آلبوم تصویری گروه شهناز نیز با سرپرستی مجید درخشانی و خوانندگی محمدرضا شجریان، در ادامه از طریق شرکت دل آواز وارد بازار شد، کنسرت این آلبوم در سالن شیخ راشـد دوبی برگزار شد. در تمامی سال‌ها مجید درخشانی شاگردان آوازی محمدرضا شجریان را که در آزمون شجریان حضور می‌یافتند با نواختن تار همراهی می‌کرد.

اسماعیل خوئی در کنار استاد محمدرضا شجریان 

مجید درخشانی در سال ۱۳۹۱ که برخی زمزمه های جدی در خصوص تکخوانی زن از سوی خانه ی موسیقی مطرح می شد گروه مـاه را تاسیس کرد، نکته قابل تامل آن است که با شروع فعالیت بسیار جـدی درخشانی در قالب تولید قطعات و کلیپ‌های تکخوانی زن، اسم گروه موسیقی ماه را به ماه بانو تغییر داد.  

در هجدهم شهریور ماه سال ۱۳۹۱ مجید درخشانی در برنامه ترانه‌های مشروطیت و شب هزار و دوم که در شهر بـن آلمان برگزار شد به همراه یک گروه افغانی اجرای برنامه داشت. درخشانی در بهار ۱۳۹۳ سوم اردیبهشت ۱۳۹۳، نیز در سالن شهید چمران دانشکده فنی دانشگاه تهران با گروه موسیقی شمسا به سرپرستی و خوانندگی محمود صالحی اجرای صحنه ای داشت. درخشانی آلبوم کنـار را با آهنگسازی خودش و خوانندگی عدنان رحیمی در مرداد ماه ۱۳۹۳ در سالن مهـر حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی رونمایی و منتشر کرد.

آخرین آلبوم رسمی مجید درخشانی با نام آدم و سنگ با صدای داریوش کاظمی از طریق شرکت ایران گام به بازار موسیقی عرضه شده است. درخشانی در خرداد ماه ۱۳۹۳ برای ساخت موسیقی متن تله فیلم شبیه شیدایی به کارگردانی ناصر پویش را شروع کرد. او در آبان ۱۳۹۳ به همراه گروه شهناز مشغول برگزاری تور کنسرت‌های محمدرضا شجریان در اروپا شد.

 درخشانی در تمامی سفرهای اروپایی و آمریکایی استاد محمدرضا شجریان همراه بود و در تمامی ملاقات های شجریان با گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی و رسانه‌های مخالف حاضر بود.

مجید درخشانی تا سال ۱۳۹۲ نیز قطعاتی را با تکخوانی زنان خواننده در داخل و خارج از کشور ساخته بود اما پس از اعلام موضع خانه موسیقی در جشن سالانه خود در تالار وحدت و استقرار تیم جـدیـد در معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد، به صورت کاملا شفاف ابتدا به برگزاری بیش از بیست اجرای صحنه ای با تکخوانی مهدیه محمدخانی در اروپا و استرالیا اقدام کرد و در ادامه همکاری با محمدخانی، نخستین آلبوم او را در انگلستان ضبط و تکثیر و منتشر ساخت. نکته بسیار جالب، استقبال ویـژه  BBC فارسی از این اجراهاست، این شبکه، در اقدامی نادر، علاوه بر مصاحبه ای طولانی با مجید درخشانی به عنوان سرپرست گروه ماه، کنسرت مهدیه محمدخانی را به صورت زنـده پخش کرد.

مهدیه محمدخانی متولد ۱۳۶۵ از شاگردان حمیدرضا رضائی و استاد شجریان است که در نهایت در کارگاه آوازی محمدرضا شجریان برجسته شد و سال‌هاست که همانند حمیدرضا نوربخش از شاگردان ویژه استاد شجریان محسوب می‌شود. گروه «ماه» در زمان اجراهایش با صدای مهدیه محمدخانی و رهبری  مجید درخشانی  هفت نوازنده شامل: زهرا رنجپور(دف و دایره)، کوشان یغمایی (تنبک)، جمشید صفرزاده (سنتور)، شیوا احمدی سپهر (عود)، مهرداد ناصحی (کمانچه)، شاهو عندلیبی (نـی) همراهی می‌کردند.

بخشی از متن مصاحبه مجید درخشانی با بی‌بی‌سی فارسی

سئوال بی‌بی‌سی فارسی: وضعیت کار در ایران چطور است؟ بعد از ماجراهای انتخابات ۸۸ و اجراهای شما با آقای شجریان؟

چه قبل از آن جریان و چه بعدش هیچوقت شرایط کار برای ما مناسب نبوده. یعنی وضعیت موسیقی در ایران هیچوقت مناسب نبوده و نیست. چون هنوز تکلیفش در ایران روشن نیست. یعنی نمی دانند که می خواهند موسیقی باشد یا نباشد. از طرفی سرکوب می کنند و از طرفی می گوبند بیا کار بساز. لازم داریم برای صدا و سیما، برای ارشاد. من اینجا موسیقیدان های دولتی را جدا می کنم. آنها هیچ مشکلی ندارند. نه به لحاظ مجوز نه انتشار نه اجرا. ولی من وقتی می خواهم یک اثر را تولید کنم از همان ابتدا باید خودم را سانسور کنم. اول مشکل شعر هست، یعنی چه شعری مجوز می گیرد و چه شعری نمی گیرد، که آخرش می رسیم به اینکه شعری را انتخاب کنیم که مشکل نداشته باشد. حالا از شعر که بگذریم که مجوز بگیرد، تازه می رسیم به اول بدبختی؛ یعنی شما کاری را ساختید و ضبط کردید یا می خواهید اجرا کنید. چنان بازی اداری پیچیده ای را در مقابلت قرار می دهند که خیلی ها اصلا منصرف می شوند از ادامه کار. واقعا خیلی ها ناامید می شوند و دیگه کار نمی کنند. حالا آنها کی هستند که می خواهند مجوز بدهند؟ خیلی هاشان حتی یک اثر هنری هم در بازار ندارند، آن وقت می خواهند روی کار حسین علیزاده یا شجریان یا لطفی نظر بدهند. از آن طرف می بینی که موسیقی های مبتذل بازار را کاملا گرفته و همه مجوز دارد. اگه شما نشسته اید آنجا که جلو موسیقی مبتذل را بگیرید، پس این کارها چیست در بازار؟ اصلا به نظر من جلو موسیقی مبتذل را هم نباید گرفت، اصلا مجوز یعنی چی؟ چه لزومی دارد؟ حالا از شعر که بگذریم، به چه چیز موسیقی مجوز می دهند؟ یعنی مثلا استاد شجریان فلان جا را بد خوانده یا استاد لطفی بد تار زده، چه معنی دارد این مجوز؟ یک تشکیلات اداری آنجا درست شده برای مجوز که فقط می زند توی سر موسیقیدان مستقل و جلو کار کردنش را می‌گیرد.

مجید درخشانی پس از کنسرت‌های متعدد با مهدیه محمدخانی، کلیپ‌های تصویری اجراهای محمدخانی را نیز در فضای مجازی منتشر می‌کرد و  همچنان می‌کند.

سهیلا گلستانی، دیگر بانوی خواننده‌ای است که ترانه های متعددی را با آهنگسازی و تنظیم مجید درخشانی اجراء و به صورت غیرقانونی در فضای مجازی منتشر کرده است.

برخی از ترانه هایی که توسط مجید درخشانی ساخته و تنظیم شده و با صدای سهیلا گلستانی اجراء شده به دلیل پرداختن به موضوعاتی مانند کودکان کار، مورد توجه و استقبال رسانه های مخالف حاکمیت واقع شده و در بسیاری از شبکه های اجتماعی و تارنماهای مخالف انقلاب اسلامی منتشر شده‌اند.

درخشانی قطعاتی را نیز آهنگسازی کرد که با صدای کتایون گودرزی خواننده ی زن ایرانی مقیم آمریکا ضبط و پس از تولید به صورت صوتی و تصویری در فضای مجازی منتشر شد.

با وجود فعالیت‌های گسترده مجید درخشانی در ۱۳۹۳ و عدم ممانعت معاونت هنری وقت (استناد به عکس مندرج از معاون هنری و مهدیه محمدخانی) این نوازنده مشهور تار در زمینه توسعه تک خوانی بانوان فعالیت‌ هایش را وارد فاز جدیدی کرد. درخشانی کلیپ های متعددی را با صدای مهدیه محمد خانی، سحـر محمدی، هوروش خلیلی تولید و علاوه بر نشر در فضای مجازی، تولید خبر و خوراک برای رسانه‌های خارج از کشور، از شبکه های فارسی زبان ماهواره پخش شده و می شود.

پرداختن به این گونه موضوعات و مصادیق تمام ناشدنی است، اما آنچه مهم است مواردی است که منجر به بروز، توسعه و حمایت یکپارچه رسانه‌های خارج از کشور از توسعه تک خوانی بانوان می‌شود. موضوع تکخوانی زن از مباحثی است که به صورت ویژه مورد توجه رسانه‌های خارج از کشور قرار دارد و علت آن این است که هم ابزارهای فشار زیادی (مباحثی مانند حقوق بشر، برابری حقوق زن و مرد، فمنیسم، و ...) برای پیشبرد آن قابل ابداع است.

با پیشبرد تکخوانی، ساختاری به نام نهادهای دینی دچار بحران مشروعیت خواهند شد، موضوع بسیار مهم این است که حجاب به خودی خود حذف می‌شود. در واقع یک محصول فرهنگی و هنری بدون مراحل اداری و کنترل های مختلف می تواند وارد بازار مصرف شود، حال اگر این کالای فرهنگی یا هنری فاقد یکی از ملزومات قانونی و نظارتی باشد، از ادامه  فعالیت آن شخص حقیقی یا حقوقی تا زمان رفع معضل پیشگیری می شود که هماهنگی این جریان عمدتا در داخل کشور رخ می دهد. بنا براین اگر شاهد آن هستیم که مجموعه  بزرگی از تولیدات غیرقانونی وارد فضای مجازی شده، در خارج از کشور به صورت اجرای صحنه‌ای غیرقانونی ارایه می شود و در شبکه های ماهواره‌ای پخش می گردد.

نکته جالب اینجاست که متولیان این جریان که بسیار گسترده هستند و در گزارش‌های بعدی به صورت مبسوط‌تری معرفی می‌شوند با تایید مراکز نظارتی و با مجوز رسمی دستگاه مسئول در داخل کشور نیز فعالیت خود را ادامه می‌دهند و باید یقین داشته داشته باشیم که اجزای این سیستم متصل به هم هماهنگی بیشتری برای پیشبرد این رخداد پیدا کرده و  منسجم‌تر  شده اند!!.

نقش معاونت امور هنری وزارت فرهنگ وارشاد و دفتر موسیقی در جـری شدن این گروه ها، نادیده انگاشتن تعمدی فعالیت و تولیدات غیرقانونی این افراد و گروه ها در داخل و خارج از کشور، اثرات وضعی عمیق تر و گسترده تری را در ایجاد تقابل و ایهام ذهنی مردم داشته است، چرا که اگر یک فعل غیرقانونی یا منکر دینی توسط شخص یا گروهی به ثبوت می رسد، این بخش مرتبط دولتی است که باید با آنان به صورت موضوعی برخورد و مقابله کند. سکوت و انفعال از سویی و اعطای مجوز برای اجراهای داخلی این افراد از مسائل و مواردی است که برای خاطیان ایجاد مصونیت کرده و می کند و دستگاه های نظارتی نیز  در این زمینه از فرآیند مشهود و قابلی برخوردار نبوده‌اند.

*تسنیم