به گزارش سینماپرس، درست در اوایل اسفند ماه و با آغاز شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان اصلی‌ترین راه مقابله با این ویروس مانده در خانه معرفی شد. با جا افتادن این فرضیه مسأله اوقات فراغت برای ساکنان منازل نیز مطرح شد که تماشای فیلم و سریال یکی از اصلی‌ترین و سهل‌ترین شیوه‌های ممکن بود.

اما مشکل اینجا بود که تماشای فیلم‌ها و سریال‌های فراوان به غیر از تلویزیون که قدرت انتخاب چندانی به مخاطب خود نمی‌دهد در شبکه‌های نمایش خانگی در تمام کشورها هزینه‌بردار بود، بنابراین بسیاری از پلتفرم‌ها تماشای محتواهای خود را رایگان کردند. در ایران نیز قبل از شبکه نمایش خانگی چند سایت مطرح دانلود فیلم و سریال دست به چنین کاری زدند تا مخاطبین خود را جذب نگه دارند و در منازل بمانند.

بعد از این اقدام وزیر ارتباطات نیز در توئیتی از صحبت خود با مدیران چند vod مطرح کشور خبر داد که قرار است آنان نیز برخی از محتواهای خود را مانند انیمیشن را رایگان کنند. با این حساب شبکه نمایش خانگی ما نیز از این گود رقابت عقب نماند.

البته در کیفیت آن باید گفت که چندان موفق نیز نبود زیرا اولاً هزینه اشتراک برای بسیاری از اینترنت‌های خانگی کماکان کامل باید دریافت شود، بنابراین بهتر این بود که قبل از رایگان کردن تماشای انیمیشن اولاً هزینه اشتراک نیم‌بها و یا تخفیف قابل قبولی لحاظ می‌شد تا راه تماشای محتواها آسان‌تر شود.

در ادامه این روند اتفاق جالب دیگری که در روزهای قبل افتاد رایگان شدن تماشای محتواهای جالب و جذاب از پلتفرم HBO بود. این شبکه اعلام کرد که برخی از سریال‌ها و فیلم‌های مطرح خود مانند سوپرانوها که از امتیازهای بالایی هم برخوردار بودند را رایگان کرده است. اتفاقی که هنوز در شبکه نمایش خانگی ما رخ نداده و بسیاری از سریال‌ها و فیلم‌های مطرح ما کماکان با هزینه تمام‌بها حساب می‌شوند.

اینجا بود که احساس شد جدای از بحث هزینه‌ها شبکه نمایش خانگی کفگیرش به ته دیگ نزدیک می‌شود. زیرا بسیاری از محتواهای خارجی آن از مدت‌ها قبل در سایت‌های غیررسمی در حال دانلود بودند و مخاطب جدی و پیگیر محتواهای خارجی عموماً آن‌ها را از سایت‌ها دانلود می‌کند و محتواهای ایرانی نیز مدت‌ها بود در این سامانه‌ها موجود بودند و دیگر سبد محتواها چندان پر نبود.

بنابراین برخی از کارگردانان کشور و دیگر سینماگران مانند علیرضا داوودنژاد در طی نظرسنجی‌هایی اعلام کردند که هم برای جذب بیشتر مخاطب و در خانه ماندن مردم و هم با توجه به معلوم نبودن مدت زمان بسته بودن سینماهای کشور فیلم‌های سینمایی در صف اکران کشور وارد چرخه شبکه نمایش خانگی شوند تا صاحب فیلم و کارگردان نیز فیلم خود را در منزل آخر و هدف خود یعنی اکران برای مردم ببیند.

استوری محمدرضا لطفی کارگردان فیلم تعارض

عبدالله اسفندیاری نیز در مصاحبه‌ای با تسنیم درباره لزوم تصویب قوانین درست برای خرید آثار برای شبکه نمایش خانگی گفت. او اعلام کرد که نباید فیلم‌ها که با هزینه‌های قبل توجهی ساخته شده‌اند و مدت‌ها در صف منتظر مانده‌اند ارزان خریداری شوند.

اما درست دیروز عصر اتفاق جالب و بی‌سابقه دیگری رخ داد. اکران یک فیلم سینمایی در شبکه نمایش خانگی قبل از اکران در سینماهای کشور. فیلم مورد انتظار «خروج» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا که در جشنواره فجر نیز مورد استقبال قرار گرفت قصد کرد که قبل از اینکه در سینماهای کشور اکران شود در شبکه نمایش خانگی اکران شود.

این اقدام تهیه کننده، کارگردان و سازمان متولی فیلم از این جهت اهمیت داشت که به اندازه خود قدمی برای بیشتر در خانه ماندن مردم کردند. اقدامی که قبل از ایران، هالیوود در آن را انجام داده بود و فیلم‌هایی مانند مرد ایرلندی ساخته مارتین اسکورسیزی و محصول نتفلیکس ابتدا در همین شبکه اکران شد و البته در برخی از سالن‌های مستقل و کوچک نیز اکران داشت.

مردمی که عموماً به دلیل گران بودن هزینه سینما رفتن آن هم همراه خانواه که هزینه‌ای نزدیک به ۱۰۰ هزار تومان برای خانواده‌ای ۴ نفره ایجاد می‌کند، چرا از حق تماشای فیلم‌های سینمایی دلخواه خود در شبکه نمایش خانگی با هزینه‌ای به مراتب پایین‌تر محروم شوند؟ آن هم اتفاقی که همانطور که ذکر شد در جهان متداول بوده است.  

در همین زمینه شهاب اسفندیاری نیز در یادداشتی واکنش نشان داد و گفت «اوج» کاری را انجام داده که «نتفلیکس» سالها قبل شروع کرد و به تغییر مناسبات پخش و اکران در آمریکا انجامید. در ابتدا بحث انگیز بود ولی کم کم جا افتاد.

تا قبل از این فیلم‌ها تنها در صورتی برای اکران در سالن‌های زنجیره‌ای بزرگ سینما در آمریکا پذیرفته می‌شد که حداقل ۹۰ روز بین اکران و عرضه DVD/اینترنتی فیلم فاصله باشد. نتفلیکس این مقررات را بر هم زد و پس از اکران محدود، فیلم‌هایش را برای دهها میلیون مشترک اینترنتی عرضه کرد.

اکران خروج در شبکه نمایش خانگی منجر به متلک‌گویی برخی از تهیه‌کنندکان نیز شد؛ سعید خانی این اقدام را نتیجه فیلم‌سازی با پول بیت‌المال دانست و نوشته است: «قدیما فارابی فیلم می‌ساخت می‌گذاشت تو انباری الان بعضی‌ها فیلم ‌می‌سازند می‌گذارند تو وی‌اودی امان از پول بیت المال!»

البته اینکه پول بیت المال برای صاحبان آن یعنی مردم آن هم برای تلاش بیشتر در جهت حفظ سلامتی آنان به کار گرفته شود امری پسندیده است در حالی که بسیاری از سرمایه‌گذاران و تهیه‌کنندگان بخش خصوصی که صاحب سرمایه‌های فراوانند هیچ کدام فیلم‌های خود را از این شیوه برای مردم به نمایش نگذاشتند.

آنچه که در این میان روشن است حرکت پسندیده ابراهیم حاتمی‌کیا برای حفظ بیشتر سلامتی مردم کشور است. در روزهای کرونایی حال حاضر مردم این حق را دارند تا آنچه را که نمی‌توان در سینماها دید و با فرض رفع بحران کرونا به علت گرانی باز از تماشای آن محرومند را در خانه‌های خود تماشا کنند.

آیا ناراحتی و عصبانیت برخی از سینماگران از این طرح به دلیل صدمه خوردن منافعشان در سالن‌های سینما و چرخه اکران است؟  

امروز نیز سازمان سینمایی برای شفاف‌سازی روند اکران فیلم‌ها در شبکه نمایش خانگی مصوبات خود را اعلام کرده است. این سازمان در خبری که منتشر شده است گفته است که فیلم‌های سینمایی اکران‌نشده درصورت عرضه در شبکه نمایش خانگی معادل ۲۰ درصد مبلغ قرارداد علاوه بر قراردادی که با آن سامانه‌ها دارند مورد حمایت قرار می‌گیرند.

با این حساب صاحبان فیلم‌ها البته ضمن ریسکی که می‌کنند چندان نگران هم نیستند زیرا جدای از هزینه‌ای که دریافت می‌کنند بخشی را هم سازمان سینمایی اهدا می‌کند.

اما آخرین خبری که می‌تواند این جریان را تحت الشعاع خود قرار دهد مصاحبه مدیر انجمن سینمادران کشور با «مهر» است. او به صراحت اعلام کرده است که اگر فیلمی در شبکه نمیاش خانگی اکران شد حتی اگر نسخه متفاوتی با نسخه سینمایی باشد به هیچ عنوان سینماداران آن را اکران نخواهند کرد.

محمدقاصد اشرفی

در این زمینه محمدرضا فرجی مدیر کل سینمای حرفه‌ای در مصاحبه‌ای با خبرنگار تسنیم نیز اعلام کرد که سینمادار این حق طبیعی را دارد که فیلمی را که نخواهد اکران نکند. البته سازوکار اصلی اکران و روند نمایش در کشور با سازمان سینمایی است نه دیگر اصناف سینمایی کشور.

وی در ادامه اشاره کرد که اصل اکران فیلم‌های سینمایی در شبکه نمایش خانگی بعد از اکران در سینماهای کشور با فاصله بین دو تا سه ماه بوده است و این اولین‌بار است که فیلمی قبل از اکران در سینماها در VOD ها اکران می‌شوند. بنابراین احتمالاً باید برخی از سیاست‌ها و قوانینی که در این مورد وضع نشده است در جلساتی مورد بحث قرار بگیرد.

محمدرضا فرجی مدیرکل اداره سینمای حرفه‌ای

فرجی در پاسخ به این سوال که با توجه به سخنان آقای محمدقاصد اشرفی، آیا منع قانونی برای اکران فیلم‌ها بعد از اکران در شبکه نمایش خانگی وجود دارد، گفت خیر منع قانونی وجود ندارد و فیلم می‌تواند بعد از اکران در شبکه نمایش خانگی در سالن‌های سینما نیز اکران شود.

نظر شخصی من این است که شبکه نمایش خانگی این ظرفیت را دارد که حتی برخی از فیلم‌ها که شاید اصلاً برای اکران در سینماها با توجه به احتمال شکست در گیشه و مخاطبان خاص خود مناسب نباشند، بهتر است که یکسره در شبکه نمایش خانگی اکران شوند.

بنابراین باید دید که در روزهای آتی چه اتفاقی برای سرنوشت این موضوع داغ و مهم اکران در کشور رخ خواهد داد؟ مواضع صاحبان سینما و انجمن‌های صنفی تهیه‌کنندگان چه خواهد بود؟ آیا حفره‌های قاچاق فیلم اینگونه پر خواهد شد؟  

سوالات زیادی وجود دارد که باید به آنها پاسخ داده شود.

*تسنیم