به گزارش خبرنگار سینماپرس، در کارگاه آموزشی هفتمین دوره جشنواره سینما حقیقت هارون یشایایی، به تشریح تقسیم کار در تولید فیلم و هر گونه محصول دیداری، شنیداری و سمعی- بصری پرداخت.

بر پایه این گزارش، در ابتدای این کارگاه آموزشی این تهیه‌کننده عنوان کرد: تولید یک فیلم برای نمایش عمومی مانند سینماها یا تلویزیون نیاز به کار گروهی شناخته شده دارد، البته هر اثر هنری نتیجه ارتباط اجتماعی و محصول کار جمعی و تقسیم مسئولیت است اما سینما به واقع هنر- صنعت گفته می شود، یعنی ساخت یک فیلم سینمایی یا مستند،دارای ویژگی های تولید هم از لحاظ هنری و هم از لحاظ صنعتی است و عوامل مختلف در معرفی و بهره برداری در آن موثرند.

اهمیت تقسیم کار در سینمای مستند بیشتر شده است

وی ادامه داد: با پیشرفت تکنولوژی ساخت فیلم سینمایی و ورود سینما به دنیای دیجیتال، اهمیت تقسیم کار در سینمای داستانی و مستند از گذشته بیشتر می شود. در کل اهمیت تهیه کننده و نقش او در تولید و به نتیجه رسیدن و بهره برداری از فیلم در سینمای داستانی و مستند است. برای درک واقعی مطلب، بهتر است تعریفی از جایگاه تهیه کننده و تاثیر آن بر تولید فیلم و تحولات مربوط به این حرفه طی دوران مختلف داشته باشیم.

این تهیه کننده با برشمردن وظایف تهیه کننده در سینما، ادامه داد: اولین وظیفه تهیه کننده مخصوصا در سینمای مستند ایجاد امکان دستررسی کارگردان و سایر عوامل تولید فیلم به اسناد و مدارکی است که برای به سرانجام رساندن پروژه مستند مورد نیاز هستند. در سینمای مستند رسیدن به منابع تحقیق قابل اعتماد اولین قدم است. برای رسیدن به نتایج مطلوب لازم است تمام اسناد و مدارک به دست آمده از صافی های مختلف که می تواند مدارک موجود را تایید یا رد کند بگذرد چرا که به نقل قول های شفاهی و مصاحبه ها که یکی از عناصر مستندسازی است بدون بررسی دقیق نمی توان تکیه کرد. در هنگام تولید فیلم مستند گاه یک مورد فرعی چنان بزرگ جلوه داده می شود که هدف اصلی در سایه قرار می گیرد.

در فیلم های مستند، گفتار فیلم، بیان گوینده و انتخاب جملات در محل مناسب آن اهمیت فراوان دارند

وی در ادامه توضیح داد: فیلمساز مستند لازم است در بیان و یا تصویر دیدگاه و عقیده خود به مهمترین عناصر در تولید نهایی بپردازد و از حاشیه هایی که گاه ممکن است جذابیت دیداری یا شنیداری داشته باشند اما موضوع فیلم را به حاشیه ببرند پرهیز کند. شکی نیست که انتخاب تصاویر و نماهای زیبای مربوط به موضوع در اولویت قرار دارند. در فیلم های مستند، گفتار فیلم، بیان گوینده و انتخاب جملات در محل مناسب آن اهمیت فراوان دارند.

تهیه کننده فیلم «ناخدا خورشید» همچنین گفت: در تقسیم کار برای تولید بهره برداری از یک فیلم، تهیه کننده نقش مدیریت پروژه را از زمان قطعی شدن ساخت فیلم از طرف کارگردان یا سرمایه گذار تا معرفی و به نتیجه رسیدن آن به عهده دارد. زمانی فیلمنامه ای مراحل تصویب و دریافت مجوزها را پشت سر می گذارد، سرمایه گذار و کارگردان به یک بازوی اجرایی برای فراهم آوردن امکان تولید نیازمند هستند نام این بازوی اجرایی تهیه کننده است. او در مشورت با کارگردان محل های لازم برای فیلمبرداری «لوکیش» را انتخاب و قراردادهای لازم برای حضور در «لوکیش» با سازمان ها یا افراد مربوط به آن منعقد می کند. پس از آن کارگردان، دستیار یا دستیاران و منشی صحنه و هنرپیشه ها و عوامل جلوی دوربین را انتخاب می کند و تهیه کننده قراردادهای مربوط به آن ها را با توجه به بهای قرارداد و شیوه پرداخت آن به امضا می رساند. تهیه امکانات فنی برای تمام دوران فیلمبرداری، تدوین و تکثیر با امکانات موجود و همچنین عقد قرارداد با عوامل فنی مانند فیلمبردار و صدابردار، نورپردازی و ... از وظایف تهیه کننده است.

وظایف تهیه کننده چیست؟

یشایایی افزود: تهیه کننده وظایف جذب سرمایه و استفاده مطلوب از سرمایه و ارتباط میان سرمایه گذار یا سرمایه گذاران و یا کارگردان را به عهده دارد و تلاش خواهد کرد بر حسب موقعیت آن چه را که برای بهتر شدن فیلم لازم است فراهم آورد. از دیگر وظایف تهیه کننده جذب حمایت های مالی از نهادهای خدماتی یا تجارتی برای کمک به بودجه تهیه هر فیلم است. به طریقی که هیچگونه تبلیغات یا اسپانسرها هدف و جریان اصلی فیلم را تحت الشعاع قرار ندهند.

بررسی حرفه تهیه‌کنندگی مسیر دیگری را طی کرده است

تهیه کننده فیلم سینمایی «هامون» یادآور شد: با توجه به تعاریف ذکر شده و شرح وظایف تهیه کننده می توان گفت بررسی این حرفه و نقش آن در سینمای حرفه ای ایران مسیر دیگری را طی کرده است. به سال های اول بعد از انقلاب ایران می پردازیم در آن زمان تهیه کننده به کسی گفته می شد که با سرمایه خود یا با مشارکت دیگران فرآیند تدارک تولید، فیلمبرداری و مراحل فنی تا نمایش اثر را از بعد از مرحله انتخاب فیلمنامه مدیریت می کرد، یعنی تهیه کنندگی حرفه ای مشخص و مهم از مجموعه عوامل تولید فیلم در تقسیم کار حرفه ای بود و سینمای ایران این تقسیم کار را به رسمیت می شناخت.

وی افزود: این تعریف کم کم تغییر کرد و تهیه کنندگی به موضوعی تبدیل شد که حالا دیگر در سینمای ایران تعریف پذیر نیست. در بسیاری از فیلم ها تهیه کننده و کارگردان یک نفر است و گاهی فیلمنامه نویس و فیلمبردار هم همینطور، پیدا است حرفه تهیه کنندگی بر اساس تعاریف بالا با مشاغل دیگر در جریان ساختن یک فیلم سینمایی یا مستند با عواملی چون کارگردان و فیلمنامه نویس یا فیلمبردار مانع‌الجمع هستند زیرا کارگردان سعی در تهیه یک اثر ماندنی و لااقل مورد قبول خود و دیگران را دارد، احتیاج دارد کسی یا تشکیلاتی امکانات لازم برای اجرای هدف او را فراهم آورد، اما اگر خود، چنین مسئولیتی را بر عهده گیرد ناچار خلاقیت های او در جریان تولید، عملا خنثی می شود. البته هر فرد حقیقی یا حقوقی در داخل یا خارج از پروژه می تواند سرمایه گذار باشد و تهیه کننده در قبال سرمایه گذاران جوابگو و مسئول خواهد بود، قابل ذکر اینکه اگر در فیلم های خارجی عنوان تهیه کننده و کارگردان در کنار هم آورده می شود، به دلیل آن است که حقوق معنوی یا کپی رایت در کشورهای دیگر با میهن ما تفاوت دارد. در سینمای ما وظیفه تهیه کننده با نمایش فیلم تمام می شود و حقی بر حقوق معنوی یا کپی رایت فیلم دارد.

هدف حمایت و کمک دولت یا نهادهای نیمه دولتی افزایش تولید فیلم بوده است

یشایایی خاطرنشان کرد: ادامه چنین روشی حذف یکی از مهمترین عوامل ساخت فیلم در تقسیم حرفه ای کار است یکی دیگر از عوامل حذف تهیه کننده از جریان تولید دولتی شدن سینمای ایران مخصوصا در سال های اخیر است. هدف حمایت و کمک دولت یا نهادهای نیمه دولتی افزایش تولید فیلم، در سینمای ایران و بهبود کیفیت هنری و فنی بوده است. اینک به حضور مستقیم در سرمایه گذاری فیلم ها و خصوصا آثاری که فاخر شناخته می شود تبدیل شده است.

وی افزود: وضعیت موجود علاوه بر آنکه حضور سرمایه گذاران بخش خصوصی را بسیار کمرنگ کرده است سرمایه گذاران بخش قبلی را هم به تهیه کنندگی بخش های دولتی و یا نیمه دولتی کشانده و تهیه کننده به جز اجرای نظر سرمایه گذاران بخش دولتی قادر به انجام کاری مستقل و بروز خلاقیت های حرفه ای نیست. البته هر نهاد دولتی یا شخصیت حقوقی می تواند یا باید یک فرد حقیقی را به عنوان تهیه کننده به دست اندرکاران پروژه معرفی کند، به شرط آنکه شخص مذکور تهیه کننده ای حرفه ای با مشخصات صنفی خود باشد نه هر کسی که در آن نهاد مشغول به کار است.