در این سلسله یادداشت ها، مقایسه ای تطبیقی بین برخی رویدادهای کلان سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی و فصل ۸ سریال ۲۴ صورت می گیرد تا مخاطبان با نمونه ای از نمایش سناریوهای سیاسی در قالب محصولات هنری آشنا شوند و نیز جنبه های مختلف این سناریوی ترسیم شده برای جمهوری اسلامی از حیث تحقق و یا عدم تحقق تبیین شود. این امر فواید دیگری هم دارد و بازخوانی مجدد فصل ۸ سریال ۲۴ می تواند از یکسو هشداری باشد بابت ضعف دشمن شناسی خواص و متولیان متعدد حوزه فرهنگ و هنر کشور و از سوی دیگر ابعاد بیشتری از سینمای استراتژیک به ویژه تفاوت آن با دکان و مغازه را، برای مخاطبان گرامی روشن کند.
در قسمت های گذشته که تحت عناوینی همچون ظهور سریال های استراتژیک با غلبه ی سناریو بر سیاست ، نیم نگاهی به سریال بیست و چهار ، مولفه های استراتژیک سریال ۲۴ (مرور ۷ فصل نخست) ، فصل هشت، جمهوری اسلامی کامستان و ترور رییس جمهور حسن تقدیم گردید؛ سعی شد تا بطور خلاصه به زمینه پیدایش حاکمیت رسانه ها، مفهوم سینمای استراتژیک و روند شکل گیری آن و نیز اقتضایات زمانی تولید سریال های استراتژیک اشاره گردیده و هم چنین ویژگی های اصلی آثار استراتژیک مورد بررسی قرار گیرد؛ سپس معرفی مختصری از سریال استراتژیک ۲۴ و عوامل سازنده آن ارایه شد تا مخاطبانی که با سریال آشنایی ندارند، پیش از پرداختن به ابعاد استراتژیک سریال و سناریویی که فصل هشتم آن را دنبال کرده و زمینه سازی می کند، اطلاعات اولیه لازم را به دست آورند و در ادامه داستان کلی فصل ۸ سریال ۲۴ به همراه خلاصه تمام بیست و چهار ساعت وقایع به تصویر کشیده شده در آن، پس از گذشت ۶ سال از پخش، یکبار دیگر یادآوری گردید تا هم مخاطبانی که این فصل را مشاهده کرده اند و هم آنان که دنبال کننده سریال نبوده اند، کلیت داستان فصل ۸ را پیش از بررسی کامل القاییات آن مرور نموده باشند؛ اما در ادامه مهمترین المان هایی که در فصل ۸ سریال ۲۴ از حیث آینده نگاری به تصویر کشیده شده مورد بررسی قرار گرفت و با طرح جزییات و دیالوگ ها و تصاویر مربوطه گردآوری و طی سه مطلب با عناوین بیست و چهار چه چیزی را نشان می دهد؟ و آینده نگاری (Foresight) بیست و چهارساعته ، بیست و چهارساعت آینده نگاری جمهوری اسلامی کامستان مهمترین المان هایی که در فصل ۸ سریال ۲۴ به تصویر کشیده شده مرور و با آوردن جزییات و دیالوگ ها و همچنین تصاویر مربوطه سعی شده تا مستنداتی باشند برای آنچه که در قسمت های بعدی از این سریال نتیجه گیری خواهد شد و سپس تحت عنوان سناریوی آینده نگر جمهوری اسلامی کامستان مفاهیم آینده پژوهی، آینده نگاری و سناریونویسی بطور اجمال معرفی شدند تا عمق کارشناسی ها و بررسی های صورت گرفته ی نهان در پشت صحنه سریال ۲۴ مشخص باشد و همچنین توضیح داده شد که چرا جمهوری اسلامی کامستان همان جمهوری اسلامی ایران است؛ اما در این بخش ضمن فرض معادل سازی های صورت گرفته در سریال ۲۴ از جمهوری اسلامی ایران، مؤلفه های مشترک بین آینده مطلوب مورد نظر سازندگان سریال ۲۴ و شرایط کنونی جمهوری اسلامی با استناد به مطالب رسانه های مجازی بررسی و تحت عنوان جمهوری اسلامی مطلوب سریال ۲۴ ارایه می گردد.
البته باید دید اگر جمهوری اسلامی کامستان نمادی از برای جمهوری اسلامی ایران در نظر گرفته شود، هم اکنون تحقق سناریوی به تصویر درآمده در ۲۴ در چه مرحله ای قرار دارد؟ برای مثال آیا در رسانه های مکتوب و مجازی جمهوری اسلامی پیرامون دو پیش شرط اساسی تحقق سناریو که پیشتر به آنها اشاره شد(انزوای جهانی و ضعف اقتصادی)، نشانه ای به چشم می خورد؟ هم اکنون یک سال از امضای معاهده هسته ای گذشته و برجام به یکسالگی رسیده است و بنابراین با رجوعی مختصر به آرشیو انبوه تولیدات رسانه ها می توان به مستنداتی از فضای پیش و پس از توافق هسته ای دست پیدا کرد که وجوه اشتراک فراوان فضای رسانه ای کشور با آینده مطلوب سازندگان فصل ۸ سریال ۲۴ را نمایان می کند. در این بخش مؤلفه های کلیدی آینده مطلوب از منظر سریال ۲۴ به همراه راهکارهایی که این سریال برای رسیدن به آن ارایه می دهد با انطباق بر فضای رسانه ای جمهوری اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد.
مؤلفه های آینده مطلوب ۲۴:
۱. انسان ایرانی باور کند در جهان منزوی است
یکی از دلایلی که رییس جمهور حسن را وادار به پذیرش توافق هسته ای با ایالات متحده کرده است این است که کامستان باور کرده در جهان منزوی و تنهاست. به سادگی می توان به انبوهی از تیترها در رسانه های جمهوری اسلامی اشاره کرد که از سال ها قبل سعی داشتند القاء کنند که ایران اسلامی در جهان تنها بوده و منزوی شده است. به این ترتیب در ماه هایی که مذاکرات هسته ای در جریان بود انسان ایرانی به سوی این باور سوق داده می شد که هدف اصلی مذاکرات نه موضوع هسته ای که تعامل با دنیاست و یا اینکه راه برون رفت اقتصاد ایران جز از طریق مذاکرات نیست.
۲. انسان ایرانی باور کند اگر توافق را نپذیرد با چماق جنگ روبرو خواهد شد
یکی از اهرم های فشاری که الیسون تیلور به عنوان رییس جمهور امریکا بطور قاطع آن را در برابر مقامات امریکایی بکار می گیرد، استفاده از گزینه ی حمله نظامی با تمام توان ارتش امریکاست. تیلور یکبار این اهرم را زمان به خطر افتادن اطلاعات سیستم دفاع رادیولوژیکی امریکا و در مقابل عمر حسن مورد استفاده قرار می دهد و یکبار هم زمانی که دالیا حسن از امضای توافق سر باز می زند. گرچه ناگفته پیداست که احتمال حمله نظامی امریکا در پذیرش توافق صلح از طرف رییس جمهور حسن بی تأثیر نبوده است.
در این سو در چند سال گذشته همواره احتمال آغاز جنگ علیه ایران در فضای رسانه ای کشور مطرح شده و بسیاری از موافقان مذاکرات هسته ای باورمند بودند که اگر مذاکرات انجام نمی شد کشور باید هزینه های یک جنگ سنگین را پرداخت می کرد و پیشتر از آن، این باور در نتیجه انتخابات یازدهم ریاست جمهوری ایران نیز اثر گذاشت و باعث کنار گذاشتن کاندیداهایی شد که رسانه ها انتخاب آنها را مساوی با جنگ معرفی کرده بودند.
۳. انسان ایرانی باور کند راه حل تمام مشکلات زندگی او وابسته به توافق با امریکاست
یکی دیگر از دلایلی که جمهوری اسلامی کامستان را به امضای توافق صلح راضی کرده مشکلات اقتصادی فراوان ناشی از تحریم هایی است که این کشور را به زانو درآورده است. به همین علت در همان ابتدای سریال رییس جمهور حسن در مشاجره با برادرش به بسته حمایتی میلیارد دلاری رییس جمهور امریکا و کنار گذاشتن جاه طلبی های هسته ای در ازای برداشتن تحریم های اقتصادی اشاره می کند.
در سه سال گذشته و از زمان شروع مذاکرات هسته ای تا روز اجرای برجام، ابتدا مذاکره با امریکا به عنوان راه حل کلیدی برای مشکلات کشور و سپس برداشتن تحریم ها و اجرای برجام تنها راه برون رفت از تمام مشکلات اقتصادی، محیط زیستی، فرهنگی، ورزشی و ... معرفی شدند. در ماه های منتهی به امضای سند نهایی توافق هسته ای در اظهارنظر مسئولان دولتی تأکیدات فراوانی روی این موضوع صورت می گرفت. پس از امضای برجام تا تصویب آن در مجلس شورای اسلامی، فضاسازی عجیبی درباره خسارت ده ها میلیون دلاری ایران از هر روز تأخیر برجام بوجود آمد. البته این روند تا امروز که قریب هفت ماه از اجرایی شدن برجام می گذرد ادامه داشته و همچنان مسئولان نسبت به نتایج مبارک برجام در صورت اجرای کامل آن بشارت می دهند.
نباید فراموش کرد شدت فضاسازی های رسانه ای در سه سال اخیر به قدری بوده است که برای مثال بسیاری از مردم عادی جامعه در کمال سادگی تصور می کردند فردای امضاهای هسته ای در ژنو و لوزان و وین و یا روز اجرای برجام، تمام مشکلات کشور حل خواهد شد و واقعا صبح متفاوتی آغاز می شود.
نتیجه شانتاژ رسانه ها این شد که حتی در زمان امضای توافقات اولیه هم برخی از مردم که باور کرده بودند در دنیا منزوی هستند و هر لحظه امکان نابودی کشور با حمله امریکا وجود دارد و احساس فلاکت اقتصادی داشتند و تمام این ها پس از توافق با امریکا از بین خواهد رفت، به جشن و پایکوبی پرداختند.
به این ترتیب می توان گفت این فصل از سریال ۲۴ از منظر آیند ه نگاری در زمینه افزایش تحریم ها علیه ایران به خوبی عمل کرده و به تصمیم گیران امریکایی و مخاطبان داخلی و خارجی اثر نشان داده است که تنها افزایش تحریم ها و اعمال فشار اقتصادی بیشتر بر کشوری که از سوء مدیریت اقتصادی رنج می برد، برای غرب راهگشا خواهد بود.
البته در این میان نباید فراموش کرد پخش فصل ۸ سریال ۲۴ از دی ماه ۱۳۸۸ آغاز شده است، به عبارت بهتر حامیان مالی این اثر در دوران فتنه و با مشاهده اعوجاج فتنه گران به این نتیجه رسیده بودند که باید راه دیگری را برای مقابله با جمهوری اسلامی دنبال کنند، راهی به جز جنگ سخت نظامی و جنگ نرم فرهنگی که پیشتر استفاده شده بودند. از طرف دیگر در زمان فتنه ۸۸ عناصر خودفروخته ای به کرات پیشنهاد افزایش تحریم ها علیه ایران را دادند، اگرچه قبلا جنگ اقتصادی نظام سلطه علیه جمهوری اسلامی شدت گرفته بود، اما با شکست فتنه ۸۸، تنها راهی که می شد به آن امید بست، افزایش فشارهای اقتصادی در کنار کار رسانه ای سنگین برای اثرگذار نشان دادن این فشارها بود. نتیجه مشخص بود: سناریو این شد که فشار اقتصادی علیه جمهوری اسلامی افزایش پیدا کند و هدف مطلوب آن روی کار آمدن رییس جمهوری باشد که برای فرار از این فشارها، حاضر به کنار گذاشتن لجاجت در پرونده ای هسته ای گردد. از همین رو فعالیت های رسانه ای در این زمینه آغاز شد و در یکی از گام های نخست، سریال ۲۴ ساخته شد.
پخش سریال ۲۴ در ۳ خرداد ۱۳۸۹ به پایان رسید و درست ۴ روز بعد لایحه تحریم شرکت هایی که با جمهوری اسلامی معامله تجاری دارند، در مجلس نمایندگان ایالات متحده تصویب شد. ۱۵ روز بعد شورای امنیت قطعنامه ای علیه جمهوری اسلامی تصویب کرد و تا پایان آن ماه، وزارت خزانه داری امریکا علاوه بر نیروی هوایی سپاه، پست بانک ایران و ۲۲ شرکت نفتی، انرژی و بیمه دولتی و کشتی رانی ایران را تحریم نمود و به این ترتیب جنگ اقتصادی برای به زانو درآوردن جمهوری اسلامی با شدتی مضاعف و پیچیده تر دنبال شد.
فهرست تحریم های اقتصادی صورت گرفته از سال ۱۳۸۸ تا پیش از انتخابات سال ۱۳۹۲ که شامل ده ها تحریم حقوق بشری، حمایت از تروریسم(کمک به سوریه و حزب الله) و ... نمی شود. |
||
تاریخ |
تحریم کننده |
جزییات تحریم |
۰۸/۰۵/۸۸ |
ایالات متحده امریکا |
تصویب تحریم شرکتهای صادر کنندهی بنزین به ایران در مجلس سنای امریکا |
۲۴/۰۹/۸۸ |
ایالات متحده امریکا |
تصویب قانون مربوط به اعمال تحریم علیه شرکت های خارجی در کنگره امریکا درباره تحریم شرکت هایی که در بخش انرژی ایران و یا بیش از ۲۰ میلیون دلار در سایر بخش ها سرمایه گذاری کرده و یا به آن بنزین صادر می کنند. |
۰۸/۱۱/۸۸ |
ایالات متحده امریکا |
تصویب تحریم های جدید برای جلوگیری از واردات بنزین به ایران در مجلس سنای امریکا |
۰۷/۰۳/۸۹ |
ایالات متحده امریکا |
تصویب لایحه تحریم شرکتهایی که با ایران معاملات تجاری دارند در مجلس نمایندگان امریکا |
۸۹/۳/۱۹ |
شورای امنیت سازمان ملل |
صدور قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت سازمان * قطعنامه مشتمل بر مقرراتی برای کمک به قطع استفاده ایران از نظام مالی بین المللی است. علی الخصوص بانک های ایرانی که ممکن است برای تامین مالی فعالیت های اشاعه و هسته ای مورد استفاده قرار گیرند. * قطعنامه به دولت ها در رابطه با ارتباط بالقوه میان درآمدهای بخش انرژی ایران و فناوری های مربوط به انرژی و اشاعه هشدار داده و پانلی را برای کمک به نظارت و تضمین اجرای تحریم ها تاسیس می نماید. |
۲۳/۰۳/۸۹ |
ایالات متحده امریکا |
وزارت خزانه داری امریکا بر اساس فرمان اجرایی ۱۳۳۸۲ و قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت نیروی هوایی و فرماندهی موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تحریم می کند. |
۲۷/۰۳/۸۹ |
ایالات متحده امریکا |
وزارت خزانه داری امریکا، پست بانک ایران، و ۲۲ شرکت نفتی، انرژی و بیمه دولتی ایران و چند شرکت کشتی رانی ایران را تحریم می کند. |
۰۴/۰۵/۸۹ |
ایالات متحده امریکا |
تصویب تحریم های جدید توسط اتحادیهی اروپا و کانادا علیه بخش انرژی و کشتیرانی جمهوری اسلامی |
۸۹/۰۸/۰۷ |
ایالات متحده امریکا |
امریکا تحریمهای جدیدی را علیه ۳۷ شرکت اروپایی و ۵ نفر از شهروندان ایرانی که گفته میشود در بخش کشتیرانی ایران فعالیت دارند، اعمال کرده است. |
۸۹/۱۰/۲۴ |
ایالات متحده امریکا |
وزارت خزانهداری امریکا در اقدامی ۲۴ شرکت کشتیرانی بینالمللی را به علت تجارت با ایران تحریم کرد. |
۰۲/۰۴/۹۰ |
ایالات متحده امریکا |
امریکا تحریمهایی را علیه شرکت “ایران ایر” اعمال کرد و امریکاییها را از انجام هرگونه معامله با این شرکت هواپیمایی منع کرد. |
۹۰/۰۴/۰۳ |
ایالات متحده امریکا |
وزارت خزانهداری امریکا بزرگترین شرکت حمل و نقل هوایی ایران (ایران ایر) و یکی از مهمترین اپراتورهای کشتیرانی در بنادر ایران را تحریم کرد. |
۹۰/۰۴/۰۶ |
رژیم صهیونیستی |
رژیم صهیونیستی در اقدامی که بیشتر تبلیغاتی به نظر میرسد برخی شرکتها را برای قطع تجارت احتمالی آنان با ایران تحریم و ادعا کرد با این اقدام ایران را تحریم کرده است. |
۱۰/۰۹/۹۰ |
ایالات متحده امریکا |
تحریم بیش از ۱۸۰ شرکت و شخصیت ایران توسط اتحادیه اروپا به علت عدم توقف برنامه هسته ای |
۹۰/۰۹/۳۰ |
ایالات متحده امریکا |
وزارت خزانهداری امریکا روز گذشته اعلام کرد که اقدامات تحریمی علیه ایران در زمینه ۱۰ شرکت کشتیرانی اعمال خواهد شد. |
۹۰/۱۰/۰۲ |
سوییس |
سوییس اعلام کرد که داراییهای ۱۸۰ شخص حقیقی و شرکت را مسدود میکند. |
۹۰/۱۰/۱۱ |
ایالات متحده امریکا |
اوباما تحریم بانک مرکزی ایران را امضا کرد. بر این اساس، شرکتهای خارجی را که با بانک مرکزی ایران دست به معامله بزنند، مشمول جریمه خواهند شد. |
۹۰/۱۱/۰۳ |
اتحادیه اروپا |
کشورهای عضو اتحادیه اروپا در راستای اعمال فشار بیشتر بر ایران بمنظور وادار کردن کشورمان به صرفنظر از برنامه هستهای خود، با اعمال تحریم تدریجی بر نفت ایران و بانک مرکزی موافقت کردند. طبق توافق اعضای اتحادیه اروپا، از این پس انعقاد هرگونه قرارداد جدید از سوی کشورهای عضو اتحادیه اروپا با بخش نفتی ایران ممنوع خواهد بود و تمامی قرارداهای جاری میان اروپا و بخش نفت ایران نهایتا تا اول ژوییه لغو خواهد شد. |
۹۰/۱۱/۰۴ |
ایالات متحده امریکا |
وزارت خزانهداری امریکا در اقدامی پس از تصویب تحریمهایی علیه بانک مرکزی ایران، تحریمهایی را علیه بانک تجارت جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد. |
۹۰/۱۱/۲۸ |
وزارت خزانهداری امریکا در اقدامی وزارت اطلاعات ایران را به دلیل آنچه که آن را حمایت از دولت سوریه خواندند در لیست تحریمهای امریکا قرار داد. طبق این تحریمها، داراییهای وزارت اطلاعات ایران توقیف شده و به مقامات این وزارتخانه برای سفر به امریکا روادید داده نمیشود. |
|
۹۰/۱۲/۱۰ |
ایالات متحده امریکا |
وزارت خزانهداری امریکا بانک دوبی را به خاطر آنچه کمک به ایران در راستای فرار از تحریمهای بینالمللی خوانده است، تحریم کرد. |
۹۱/۰۱/۰۵ |
اتحادیه اروپا |
وزیران خارجه اتحادیه اروپا ۱۸ نام جدید را در “لیست سیاه” ایران گنجاندهاند. ورود این افراد به اتحادیه اروپا ممنوع است و حسابهای بانکی آنها در این اتحادیه نیز توقیف میشود. |
۹۱/۰۱/۰۹ |
ایالات متحده امریکا |
یک شرکت هواپیمایی و سه تن از فرماندهان نظامی ایرانی در فهرست تحریمهای ایالات متحده بر ضد ایران قرار گرفتند. |
۲۳/۰۱/۹۱ |
اتحادیه اروپا |
وزیران امور خارجه ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در اجلاس خود در بروکسل تصمیم گرفتند واردات نفت از ایران به کشورهای اروپایی را تحریم کنند. |
۹۱/۰۴/۲۳ |
ایالات متحده امریکا |
۵۰ شرکت و موسسه مالی ایران با هدف مقابله با برنامه موشکهای بالستیک ایران مورد تحریم قرار گرفت. این موسسات از وزارت دفاع ایران، نیروهای مسلح و سازمان صنایع فضایی ایران، شرکت خطوط کشتیرانی ایران و سپاه پاسداران اتقلاب اسلامی ایران هستند. علاوه بر آن، “شرکت نفتکش ملی ایران” به همراه ۵۸ کشتی و ۲۷ موسسه و نهاد وابسته به آن در میان این تحریمها قرار دارند. |
۹۱/۱۰/۰۱ |
شورای امنیت سازمان ملل |
شورای امنیت سازمان ملل متحد ۲ شرکت ایرانی را به اتهام آنچه صادرات تسلیحات به سوریه خوانده شده، تحریم کرد. |
۹۱/۱۰/۰۱ |
ایالات متحده امریکا |
وزارت خزانهداری امریکا ۴ شرکت و یک شهروند ایرانی دیگر را به اتهام ارتباط با برنامه هستهای و موشکهای بالستیک ایران در لیست تحریمهای خود قرار داد. |
۹۱/۱۱/۱۸ |
ایالات متحده امریکا |
وزارت خزانهداری امریکا صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و «عزتالله ضرغامی» رییس آن را تحت تحریمهای جدید خود قرار داد. |
۹۱/۱۲/۲۱ |
اتحادیه اروپا |
وزرای خارجه اتحادیه اروپا ضمن تمدید تحریمهای علیه مقامات ایرانی، نام ۹ شخصیت ایرانی دیگر را نیز به لیست سیاه خود اضافه کردند. فرادی که نام آنها در این لیست باشد، از ورود به کشورهای عضو اتحادیه اروپا منع شده و حسابهای آنها در بانکهای اروپایی مسدود میشود. |
۹۲/۰۲/۲۰ |
ایالات متحده امریکا |
وزارت خزانهداری امریکا یک بانک مشترک ایران و ونزویلا را تحریم کرد. |
۹۲/۰۳/۱۰ |
ایالات متحده امریکا |
۸ شرکت پتروشیمی تحت تحریم های امریکا قرار گرفتند. این نخستین بار است که واشنگتن صنعت پتروشیمی ایران را تحریم میکند و منبع گستردهای از درآمدهای خارجی ایران پس از نفت را هدف قرار داده است. |
در این میان به موازات تحریم های غرب، کارشکنی های دلالان، مافیای اقتصادی و سرمایه داران غربگرا در داخل کشور به همراه فعالیت رسانه ای رسانه های نظام سلطه و قلم به مزدان داخلی آنها به گونه ای پیش رفت که در فضای روانی ایجاد شده در آستانه انتخابات سال ۹۲، مطالبات اقتصادی در صدر مطالبات مردم ایران قرار گرفت و تیم های رسانه ای کاندیداها بیشترین مانور را روی مسایل اقتصادی انجام دادند. این روند تا قبل از اجرای برجام ادامه پیدا کرده و همان طور که اربابان رسانه انتظار داشتند، در دوران مذاکرات ۵+۱ وضع اقتصادی ایران گره ی محکمی با مذاکرات هسته ای و در اصل مذاکرات با امریکا خورد و از مقامات گرفته تا مردم، بسیاری این توهم را باور کردهند که تنها راه برون رفت اقتصاد ایران از رکود، مساعدت ایالات متحده برای رفع تحریم های اقتصادی است.
اما امروز و یکسال پس از امضای برجام و قریب هفت ماه از اجرای برجام، همچنان مردم منتظر عواید برجام و حل مشکلات اقتصادی هستند، همان طور که در پایان فصل ۸ سریال ۲۴ توافق صلح با وجود تمام امتیازاتی که کامستان پذیرفته و سرکوبی که علیه افراطیون داخلی انجام داده، امضا نمی شود و این به آن معناست که دالیا حسن باید امریکا را ترک کرده و بدون کوچکترین دستاوردی به جز عکس های ژورنالیستی با رییس جمهوری تیلور، به کشوری درگیر مشکلات اقتصادی و انزوای جهانی بازگردد.
۴. روی کار آمدن جریان میانه رو با پیشینه ای انقلابی در ایران
مهمترین گزاره ای که سازندگان ۲۴ بر روی آن تأکید داشته و در واقع تمام داستان را بر روی آن بنا کرده اند، تغییر در گرایشات سیاسی جمهوری اسلامی ایران به واسطه روی کار آمدن جریانی معتدل به رهبری رییس جمهوری با پیشینه ای انقلابی است. سازندگان ۲۴ به خوبی به تصمیم گیران امریکایی یادآور می شوند که در کنار ایجاد تنگناهای اقتصادی باید برای به قدرت رسیدن جریان میانه رو در ایران تلاش کرد و این تنها شانسی است که ایالات متحده می تواند داشته باشد و اگر از آن استفاده نکند، معلوم نیست چه زمانی دوباره چنین فرصتی فراهم شود چرا که تنها یک رییس جمهور میانه رو حاضر به پذیرش مذاکره در برابر رفع تحریم ها می شود و اگر جریان میان رویی در کار نباشد، افزایش تحریم ها نیز اثری در تغییر مواضع رسمی سیاسی نخواهد داشت. به همین علت است که مواضع رییس جمهور حسن بارها مورد تمجید مقالات ایالات متحده قرار گرفته و افراد مختلف به دفعات تکرار می کنند که رییس جمهور حسن تنها امید برای صلح است و اگر او نباشد، صلح نیز خواد مرد.
طبیعتا رییس جمهور حسن یک فرد نیست و نماد یک جریان معتدل و میانه روست، جریانی که از میان نیروهای انقلابی برخاسته اما امروز در باورهای خود تجدیدنظر صورت داده است. هم مقامات امریکایی و روس و هم تروریست های کامستانی تصور می کنند که با مرگ عمر حسن، فرایند صلح نیز از بین خواهد رفت، در حالیکه این روند با مرگ او متوقف نمی شود و همسرش و جاموت فرایند صلح را دنبال می کنند که این نشان می دهد رییس جمهور نماد یک جریان است.
فصل ۸ سریال ۲۴ به عنوان یک اثر آینده نگارانه تأکید دارد که عمر حسن قبلا یکی از فرمانده هان پاسداران انقلاب بوده اما امروز طرفدار آزادی، قانون و دیپلماسی است و جاه طلبی های هسته ای در مقابل مشکلات اقتصادی کشور برای او ارزشی ندارد. او در برابر تندروی های مخالفان صلح، حق را به مقامات امریکایی داده و از تندروهای کشورش اعلام برایت می کند. در واقع ۲۴ قصد دارد نشان دهد که تفکر انقلابی تفکری شکست خورده است و دیر یا زود باورمندان به آن مجبور می شوند واقعیت های دنیای امروز را پذیرفته و دست از انقلابی گری بردارند.
وی تمام شروط رییس جمهور تیلور اعم از بازرسی ها از کل کشور به جز مدارس ابتدایی را پذیرفته، حمایتش را از سازمان های تروریستی قطع کرده و به طور خصوصی با راه حل ایجاد دو کشور(فسطینی-اسراییلی) موافقت نموده است.
از طرف دیگر رییس جمهور حسن، فردی خردگرا، مقتدر و دارای شخصیت خاصی است که توانسته دولت را با خود همراه کرده و در برابر مخالفت های داخلی بایستد، او رییس جمهوری است که مردم و مخالفانش وی را به جرم امضای این توافق پس از بازگشت به کشور تکه تکه خواهند کرد اما رییس جمهور برای بهبود شرایط کشور حاضر است این توافق را امضا کند. گرچه در فسمت های پایانی سریال که عمر حسن، شهید می شود مردم کامستان برای حمایت از همسر او به خیابان ها می ریزند!
همان طور که پیشتر اشاره شد روابط رییس جمهور حسن با همسرش که نماد تفکر و فرهنگ سنتی و در واقع باورهای مذهبی کامستان است، مدت هاست به سردی گراییده، اما وی شدیداً دخترش را که نماد تفکر و نسل جدید جمهوری اسلامی کامستان است، دوست داشته و به شدت از او محافظت می کند. از طرف دیگر عمر حسن که اشاره به تحصیل او در انگلستان از نسخه نهایی اثر حذف شده، با یک زن روزنامه نگار غربی (نماد تفکر غربی) نیز روابط عاطفی برقرار کرده است که نشان می دهد آن تفکر و فرهنگ برای وی با اهمیت است.
فارغ از علل و عواملی که بر روی نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ اثرگذار بود، در این انتخابات جریانی به پیروزی رسید که مشی خود را اعتدال معرفی کرده و بر همین اساس توانسته بود نظر محافظه کاران سنتی و نیروهای متمایل به رفورم را جلب کند، آن هم به رهبری یکی از نیروهای شاخص انقلابی. جریانی که اگرچه کاندیدای مطرح آنها در انتخابات بسیاری از خصوصیات رییس جمهور حسن را نداشت، اما بسیاری از گروه ها و طیف های حمایت کننده از وی در برابر نیروهای انقلابی واجد خصوصیات عمر حسن بودند. گروه هایی متمایل به غرب که به مدت یک دهه مبتنی بر اغراض سیاسی خویش با انکار دستاوردهای هسته ای، پیشرفت های علمی کشور را جاه طلبی های هزینه بر و آن را عامل شرابط اقتصاد کشور معرفی می کردند.
روی کار آمدن دولت میانه رو و معتدلی که برای به اصطلاح تنش زدایی بکار بردن آشکار شعارهای انقلابی را از دستور کار خارج کرده بود، آنچنان تصمیم گیران امریکایی را ذوق زده کرد که تمام توان خود را برای نزدیک شدن به این دولت و استفاده از فرصت پیش آمده بکار گرفتند. اهمیت این دولت میانه رو برای امریکا در آن بود که پس از مدت ها دوباره جریانی متمایل به غرب قدرت را در ایران در دست داشتند در حالی که همین ۴ سال قبل تر بود که مردم ایران فتنه گران غرب گرا را مفتضح ساخته و به حمایت از انقلاب و آرمان های انقلاب پرداخته بودند.
بر این اساس بود که دولت ایالات متحده نهایت استفاده را از فرصت به دست آمده برد و توانست مقامات ایرانی را برای امضای توافق هسته ای مجاب کند. برجام امضا شد و طرفداران دولت ِ میانه روی ایران و رفورمیست های ایرانی این دستاورد را یک پیروزی بزرگ و حاصل استفاده از دیپلماسی به جای زبان جنگ و تهدید و انقلابی گری های هزینه ساز معرفی کردند غافل از آنکه این تنها استفاده ایالات متحده از فرصتی بود که از سال ها قبل سناریویِ رسیدن به آن را نوشته و مؤلفه های آن را عملیاتی کرده بود.
اما امضای برجام به امریکایی ها امید داد که می توانند به حفظ جریان میانه رو در قدرت کمک کنند همان طور که به وسیله عوامل نفوذی خود در مراکز تصمیم گیری و رسانه ها و مطبوعات فضای روانی مطلوبی برای روی کار آمدن دولتی معتدل را فراهم کرده یودند. حتی پیش از امضای برجام، موضوع بهره برداری از نتایج توافق هسته ای در رقابت های سیاسی و انتخاباتی آتی ایران بطور جدی دنبال می شد.
در این بین انتخابات مجالس خبرگان و شورای اسلامی که در اسفندماه ۹۴ برگزار شد از طرف افراد و جریانات رفورمیست (اصلاح طلب) که پیشتر قایل به تحریم انتخابات بودند، مورد استقبال قرار گرفت و رهبران و شخصیت های ذی نفوذ جریان اعتدال نیز تمام توان خود را برای پیروزی در آن بکار بستند.
جوسازی های رسانه ای و تلاش برای ماندن در قدرت باعث شد تا جریان موسوم به اعتدال و رفورمیست های موسوم به اصلاحات دوباره از مدل اتحاد ایجاد شده در سال ۱۳۹۲ استفاده کنند. ایالات متحده نیز در این بین همراهی کرد و برخی از تحریم های جدید را به تأخیر انداخت تا نتیجه انتخابات ایران مشخص شود.
در نهایت آنکه یکسال پس از امضای برجام جناحی که قدرت را در دست گرفته به حفظ اعتبار اعتدالی کشور فکر می کند و مقامات امریکایی نیز به حفظ این جریان در قدرت در انتخابات ریاست جمهوری آینده ایران.
۵. روزی که دست دادن با یک امریکایی مایه ننگ نباشد
یکی از مطلوبات آینده ای که ۲۴ به تصویر می کشد، آنهم در دوره ای که مردم ایران فتنه سبز امریکایی را رسوا کرده بودند، نشست و برخاست مقامات ایرانی و امریکایی، دست دادن، مذاکره مستقیم و شکل گیری اعتماد کامستانی ها به امریکایی هاست. چندماه قبل یک مقام امریکایی عنوان کرد «میانه روهای ایرانی عادت به همکاری با امریکا پیدا کرده اند»، شاید بیراه نباشد اگر گفته شود این یکی از آمال سازندگان ۲۴ بود که در پروژه آینده نگارانه خویش به تصویر کشیده بودند، فرصتی که دهه ها ایالات متحده از آن محروم بود.
در طول مذاکرات هسته ای یک روند رسانه ای هوشمند نیز هم زمان دنبال می شد، روندی که در رسانه های بین المللی و ایرانی به خوبی قابل مشاهده بود. ابتدا صحبت از تماس تلفنی بود، سپس قدم زدن و دست دادن و در نهایت دیدار اتفاقی و امروز تماس های روزمره ی ایمیلی و تلفنی، بدون هراس از یک دشمن موهوم که شیطان بزرگ نامیده شده است.
دولت تدبیر و امید از همان آغاز تصدی گری خویش بر مسند اجرایی کشور نشان داد که تدابیر و عزمی جدی برای رابطه با امریکا دارد. اولین حضور رییس دولت یازدهم در نیویورک و سخنرانی در سازمان ملل، برای این دولت و طرفداران رابطه با امریکا تاریخ ساز بود.
کمی بعد با پیگیری مذاکرات هسته ای، تصاویر بیشتری از مناسبات دیپلماتیک بین دیپلمات های ایرانی و امریکایی منتشر شد و به مرور با انتشار آنها در رسانه ملی و رسانه های سیاسی و سپس سایر رسانه ها اعم از سرگرمی، ورزشی، تجاری، خانوادگی و ... امری که دهه ها غیر ممکن می رسید تنها ظرف چند ماه به یک موضوع ساده ی روزمره تبدیل شد.
با تمام اینها همچنان راهی طولانی برای برقراری کامل روابط سیاسی بین ایران و امریکا در پیش بود، به همین منظور برای دیدار رؤسای جمهور دو کشور زمینه سازی شد و گرچه این دیدار صورت نگرفت اما دیپلماسی اتفاقی به کمک دولت یازدهم آمد و رییس جمهور امریکا به طور اتفاقی روبروی وزیر امورخارجه ایران ظاهر شد.
همان طور که انتظار می رفت این دیدار تاریخی و اتفاقی در ایران با مخالفت های فراوانی مواجه شد و البته در رسانه های جهانی نیز بازتاب فراوانی داشت.
جالب اینجاست که چند هفته قبل از دیدار اتفاقی یک مقام ارشد ایرانی و رییس جمهور ایالات متحده، دیوارنوشته های لانه جاسوسی سابق امریکا پاک شده بودند.
اکنون در یکسالگی برجام هم رییس جمهور ایران اعلام می کند که با رییس جمهور امریکا نامه نگاری دارد و هم طرفداران دیپلماسی وزیرامورخارجه را قهرمان ملی می دانند. به این ترتیب رابطه ای که هفت سال پیش در فصل ۸ سریال ۲۴ به نمایش درآمد، اگرچه در آن زمان بعید به نظر می رسید، اما امروز تا حدودی برقرار و عادی سازی شده است و به هیچ وجه به یک تابو یا مواجهه با دشمنی که شیطان بزرگ است یا عملی ننگ آور شباهت ندارد.
اما فصل ۸ سریال ۲۴ به نمایش نشست و برخاست و دست دادن محدود نمی شود، بلکه اعتماد بین بالاترین مقامات سیاسی کامستان و ایالات متحده را به تصویر می کشد. رییس جمهور تیلور برای حصول توافق جامع صلح با جمهوری اسلامی کامستان تلاش های فراوانی به خرج می دهد، او از سوی اعضای کابینه خود و نمایندگان کشورهای خارجی تحت فشار است. تیلور حتی حاضر نمی شود به جمهوری اسلامی که دیگر متحد ایالات متحده شده و رییس جمهور حسن، شریک وی در صلح است، حمله نظامی کند.
در طرف مقابل نیز، هم رییس جمهور حسن و هم همسرش که جانشین او می شود، سپاسگزار زحمات رییس جمهور امریکا هستند، شرایط و موقعیت او را درک می کنند و بسیار به او حسن ظن و اعتماد دارند. رییس جمهور حسن بیشتر از تروریست های هم وطنش که پیشتر با آنها هم عقیده بوده به رییس جمهور تیلور اعتماد دارد تا جایی که برای پیروز نشدن تندروها، حاضر است به مذاکرات ادامه دهد.
در فضای رسانه ای جمهوی اسلامی نیز در دورانی که مذاکرات در جریان بود کم نبود اظهارنظرهایی که دعوت به درک کردن اوباما می کرد.
امروز دیگر مقامات دولت یازدهم به قول و سخنان مقامات امریکایی درباره وتو کردن تحریم های جدید و مواردی از این دست اعتماد دارند و نتیجه این اعتماد یکسال پس از امضای برجام، عمل به تمام خواسته های طرف مقابل بدون ستاندن امتیازهایی ارزشمند بوده است.
اما شاید یکی از جذاب ترین و جالب ترین انگاره های آنیده نگرانه ی سریال ۲۴ این باشد که امروز مذاکره کنندگان ایرانی نیز به بدعهدی امریکایی ها اذعان دارند.
ادامه دارد...
ارسال نظر