محمدحسین نیرومند مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس در گفتگویی ضمن انتقاد از نحوه انتخاب فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر، به عدم حضور «امپراطور جهنم» در بخش مسابقه عکس العمل نشان داد.

به گزارش سینماپرس در این گفتگو محمد حسین نیرومند ضمن پرداختن به کارکرد فرهنگی و هنری جشنواره ها و در زمینه فاکتورهای مورد توجه هیأت انتخاب برای حضور فیلم­ها در بخش مسابقه گفت: اصولا برگزاری جشنواره ها کارکردهای فرهنگی و هنری متعددی دارند. یکی از مهمترین این کارکردها این است که جشنواره ها ابزار مدیریت فرهنگی برای دستیابی به راهبردهای سازمان برگزار کننده جشنواره به حساب می آیند. به عبارتی جشنواره فیلم برگزار می شود تا مسیر آینده فیلمسازی در کشور با الگوهای مناسب که همان فیلم های منتخب است مشخص شود. انتخاب ۹ فیلم اولی در بخش سودای سیمرغ ناشی از اقبال به ۲ فیلم اولی در سال گذشته است. تا جایی که من مطلع هستم و البته فیلم هایی راه یافته به بخش مسابقه و چشم انداز در سال های گذشته نشان می دهد، جدا از نظر هیات انتخاب دبیر جشنواره در انتخاب آثار نقش فعال ایفا می کند. در واقع اعضای هیات انتخاب به نوعی مشاور فنی هنری رییس یا دبیر جشنواره محسوب می شوند تا انتخاب آثار به درستی صورت پذیرد. این هم چیز عجیبی نیست. شاید عجیب نحوه انتخاب آثار در جشنواره فجر ما باشد. تا جایی که باز من مطلع ام روش انتخاب آثار در دنیا اینگونه است که دبیر جشنواره مطابق با اهداف و سیاستگذاری های جشنواره فیلم های مورد نظرش را انتخاب می کند و در جشنواره در معرض دید داوران منتخب خود قرار می دهد. مثلا اخیرا نماینده «جشنواره برلین» در حین خروج از ایران چمدان پر از فیلم های او در فرودگاه امام ضبط شد. فیلم هایی که برای جشنواره برلین انتخاب کرده بود!

بنده نمی دانم با چه تحلیلی امسال رئیس سازمان سینمایی تمام اختیارات خود را در انتخاب آثار به هیات انتخاب فیلم فجر تفویض کرد. حتی علیرغم اینکه در خصوص حذف برخی از آثار از جشنواره، هم دبیر و هم سازمان سینمایی چندان موافق نبودند، اما به نظر هیات انتخاب تمکین کردند. شاید برخی دوستان این مسیر را بپسندند و موافق با این گونه تفویض کامل باشند اما حداقل درباره اعضای محترم هیات انتخاب جشنواره سی و پنجم باید به چند نکته اشاره کرد.

اول اینکه مقایسه هیات انتخاب این دوره با حداقل سه  دوره گذشته نشان می دهد که این نوع تفویض با این ترکیب نمی تواند کار چندان درستی باشد. در سال گذشته کارگردان های بنام کشور عضو هیات انتخاب بودند همچون آقایان شهرام اسدی، فریدون جیرانی. دوره سی وسوم احمد امینی، رسول صدرعاملی، محمدعلی باشه آهنگر و بهنام بهزادی و در دوره سی و دو احمد امینی، داریوش فرهنگ، محمد حسین لطیفی و مازیار میری عضو هیات انتخاب بودند. در حالی که امسال در بین اعضا هیات انتخاب سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر شامل سید ضیا هاشمی، نرگس آبیار، محمدعلی حسین‌نژاد، عماد افروغ، حسین کرمی، جمال امید و طاها حسین مرقاتی، تنها یک کارگردان جوان، البته در مقایسه با دوره‌های گذشته عضو هیات انتخاب بود.

دوم اینکه سینما یک هنر جمعی است. همیشه اینگونه بوده است که اعضا هیات انتخاب به همه بخش هایی که در جشنواره برای آن بخش ها جایزه در نظر گرفته شده، عنایت داشته اند. معمولا در این بخش‌ها نظر کارگردان های هیات انتخاب صائب بوده است. در خصوص فیلم «امپراطور جهنم» متاسفانه به این نکته توجه نشده است. مگر می شود بازی درخشان استاد نصیریان را نادیده گرفت؟ اصولا حضور ایشان در بخش سیمرغ بازیگری باعث رونق جشنواره می شد. جلوه های ویژه کامپیوتری این فیلم می تواند باعث رونق تولید فیلم بر اساس تکنولوژی پرده آبی شود. گسترش فیلمسازی با تکنولوژی های جلوه های بصری در دنیای یک بحث جدی است. بی تردید باید داوران با این گونه ی فیلمسازی آشنا باشند. حتی کارگردانی آقای شیخ طادی که سیمرغ بهترین کارگردانی را در سابقه خود دارد،  قابل اعتناست. در دوره های گذشته دبیران جشنواره در این بخش ها حساس بودند و داوران را به دیده شدن این بخش ها ترغیب می کردند.

مدیر عامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس در ادامه با اشاره به ناقص بودن فیلم هایی که هیات انتخاب دیده اند گفت: هیات انتخاب از دو جهت کلی فیلم ها را مورد بررسی قرار می دهد. اول به لحاظ مضمونی و دوم به لحاظ فنی، هنری. ممکن است قضاوت مضمونی برای یک فیلم که ۵۰ دقیقه آن تحویل دبیر خانه شده کار دشواری باشد اما قضاوت فنی زیاد مشکل نیست. با دیدن ۳۰ یا ۴۰ دقیقه  یک فیلم خوش ساخت می توان به کیفیت فنی و هنری آن پی برد. من به عنوان کسی که حداقل چهار دوره عضو هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر بوده ام به دفعات شاهد چنین قضاوت فنی و هنری بوده ام. متاسفانه تولید فیلم در ایران دقیقه  نودی است و همیشه سازمان دهندگان جشنواره با این مشکل روبرو بوده اند. امسال هم چنین بوده است. اما به لحاظ مضمونی هیات انتخاب معمولا به فیلمسازان اینگونه آثار عنایت دارند. یکی از جاهایی که اتفاقا هیات انتخاب معمولا به نام ها توجه می کنند، همین‌جاست. به هر حال یک کارگردان با سابقه و کسی که در سینمایی ایران مطرح است باید به او اعتماد کرد. تا جایی که من مطلع هستم روال اینگونه بوده است. دوستان هیات انتخاب می گویند ما به نام ها توجه نکردیم! مگر می شود به نام آقای شیخ طادی و یا آقای احمدرضا معتمدی بی توجه بود. بی تردید این دو هرچه بسازند از بسیاری از آثاری که امسال در بخش سودای سیمرغ انتخاب شده، بهتر است. به نظر می رسد حذف این دو فیلم به لحاظ مضمونی باشد. اتفاقا آقای عماد افروغ یک عضو تاثیر گذار هیات انتخاب نیز به صورت غیر مستقیم به این نکته اشاره کرده اند. ایشان گفته‌اند «نباید پدیده داعش را یک پدیده سلبی، واکنشی و غیرتمندانه و تصادفی جلوه داد و از وجه ایجابی و ارادی آن غافل شد و نقش آمریکا در پیدایش این جریان ضد بشری را نادیده گرفت. »!! ظاهرا به نظر استاد افروغ  فیلم آقای شیخ طادی به دلیل آنکه به نقش آمریکا در پیدایش داعش اشاره نکرده است نمی تواند شایسته حضور در بخش مسابقه باشد.

اگر هیات انتخاب نسبت به کارگردان شناخت لازم را نداشتند، معمولا دبیر شورا یا برخی از اعضا هیات انتخاب  براساس فیلمنامه  مطالعه شده اظهار نظر می کنند. عجیب این که علیرغم  فیلمنامه «امپراطور جهنم» توسط دبیر محترم جشنواره و حداقل یکی از اعضای هیات انتخاب خوانده شده بود و در فیلمنامه به نقش مستقیم آمریکا در شکل‌گیری داعش اشاره کرده بود چگونه این مطلب به اعضای هیات انتخاب منتقل نشده بود!  به هر حال امسال از سال هایی است که انتخاب های هیات انتخاب می تواند یا باعث شگفتی سینمای ایران شود یا باعث حرف و حدیث های زیادی گردد.  فعلا حذف فیلم «امپراطور جهنم» آغازگر این اعتراضات شد. با این حال باید منتظر بود تا جشنواره سی و پنجم آغاز شود.

نیرومند با انتقاد به تفویض چشم بسته مسئولیت سازمان سینمایی به هیات انتخاب اضافه کرد: نمی توانم پیش بینی دقیقی داشته باشم اما با توجه به آنچه که درباره  هیات انتخاب خدمتتان عرض کردم و همچنین  فیلم هایی که دیده ام و به خصوص نظر دوستان هنرمندم که تعداد زیادی از کارها را دیده‌اند به نظرم سازمان سینمایی در آخرین سال دولت یازدهم اشتباه اساسی کرده است. امیدوارم جشنواره سی و پنجم آخرین جشنواره مدیریت مدیران سینمای کشور نباشد.

در حالی که بسیاری از وضعیت فعلی سینمای ایران ناخرسند هستند  و این ابراز ناخرسندی بگوش مدیران محترم سینمایی رسیده است، حذف فیلمسازانی همچون شیخ طادی و معتمدی سئوال برانگیز است. فیلم هایی که انجمن سینمایی انقلاب و دفاع مقدس تولید کرد اتفاقا در جهت این انجام گرفت که نقد متدینین به سینمای ایران با اینگونه فیلم ها کم شود، اما متاسفانه حذف این فیلم ها نشان داد که کم لطفی به هنرمندان ارزشی یک رویه عادی برای مسئولان سینمایی کشور شده است.  

برخی دوستان با دیده بدبینانه معتقدند معاونت سینمایی با حذف کارگردان های صاحب نام و ترکیب هیات انتخاب به واقع مسیری را که از سال گذشته در داوری نهایی با نادیده گرفتن فیلم «بادیگارد» حاتمی کیا آغاز کردند، امسال در انتخاب اولیه آثار، این مسیر را تکمیل کردند!! البته من اینگونه بدبینانه فکر نمی کنم. اما در اینکه مدتهاست به سینمای ارزشی کم لطفی می شود، نمی توان شک کرد. من این امر را ناشی از عدم اشراف مدیریت سینمای کشور بر واقعیت های سینمای ایران می دانم.  به شخصه فکر می کنم  مشی وزیر محترم ارشاد این برخوردها را چندان نمی پسندد. انتخاب آقای حیدریان که سابقه معاونت سینمایی کشور را دارد، به عنوان مشاور ارشد وزیر می تواند گواه این صحبت بنده باشد.

 امسال ما در انجمن با حمایت و مشارکت در برخی از تولیدات سعی کردیم تا سبد تولیدات سینمایی کشور را که از فیلم های ارزشی خالی است در حد وسعمان متوازن کنیم. با پیگیری ها و با مشکلات بسیار فیلم «ماه گرفتگی» را تولید کردیم که به موقع اش موانعی را که سر راه تولید این فیلم ضد فتنه ایجاد کردند، رسانه ای خواهیم کرد. خوشبختانه این فیلم به بخش مسابقه راه یافت، بنده نسبت به انتخاب نشدن سایر فیلم های انجمن معترضم. فیلم «امپراطور جهنم» یک فیلم استراتژیک و مهم است. مگر می شود سینمای ایران نسبت به حوادث مهم منطقه و شکل گیری داعش بی تفاوت باشد؟ حتی فیلم «سرگشته» تنها فیلمی است که درباره شهدای مدافع حرم ساخته شده است. مگر می شود هر از چندی شهدای مدافع حرم را در شهرهایمان تشییع کنیم، اما درباه آنان فیلمی نسازیم؟ چیدمان نادرست هیات انتخاب باعث شد این آثار از بخش های جشنواره حذف شود. بنده وظیفه دارم از ظلمی که به این فیلم ها و نادیده گرفتن این موضوعات شده دفاع کنم. فکر می کنم بهترین راه این است که بگذاریم مردم و اهالی هنر و رسانه با دیدن این فیلم ها و فیلم های جشنواره فجر خود در خصوص کیفیت فنی هنری و محتویی آن ها قضاوت کنند. از خدا می خواهم که آثار انتخابی هیات انتخاب آنقدر خوب باشد که نیازی به نمایش فیلم های حذفی هیات انتخاب نباشد. احتمالا در روزهای پایانی جشنواره فجر، فیلم های حذفی با حضور کارگردان ها و دست اندرکاران و با دعوت هنرمندان، اصحاب رسانه، مسئولان و شاید مردم اکران خواهیم کرد، تا قضاوت نهایی در خصوص بی توجهی که به فیلم های حذفی شده است را مردم و اصحاب رسانه خود به عینه مشاهده کنند. برای اولین بار قصد داریم با کار ایجابی سیستم فرهنگی کشور را به چالش بکشیم. ان‌شاءالله!

مدیرعامل انجمن سینمای دفاع مقدس با اشاره به حضور فیلم "ماه گرفتگی" از تولیدات این انجمن در بخش مسابقه جشنواره بیان کرد: جشنواره فیلم فجر مهمترین رویداد هنری جمهوری اسلامی ایران است. علیرغم کم لطفی که به انجمن شده است اما نمی خواهیم فیلم «ماه گرفتگی» را از جشنواره بیرون بکشیم. سازمان سینمایی به سختی مجوز ساخت این فیلم را صادر کرد اما امروز این فیلم در بین فیلم های بخش مسابقه انتخاب شد. شاید بهتر بود مسئولان جشنواره حداقل به لحاظ مضمونی و محتوایی به ما اعتماد می کردند و سایر فیلم ها را نیز بر اساس این اعتماد قضاوت می کردند.

 آقای ایوبی باید خیلی به انتخاب فیلم‌ها توسط هیات انتخاب اعتقاد داشته باشد تا اینگونه از هیات انتخاب دفاع جانانه بکند. خوب است که آقای ایوبی کمی محتاط تر موضع بگیرد، چرا که اگر عملکرد هیات انتخاب خدای ناخواسته مناسب نباشد، آنوقت آقای ایوبی باید پاسخگوی دو سئوال اساسی باشد. اول اینکه چرا باید چیدمان و ترکیب هیات انتخاب اینگونه باشد و البته سئوال مهمتر چرا کل مسئولیت انتخاب آثار را که یک ابزار راهبردی مدیریت سینمای کشور است به این گروه تفویض کردند. تقریبا در تمام داوری ها شما با یک جمله مشترک مواجه می شوید. داوران می گویند اگر گروهی دیگر داور بودند بخشی دیگری از فیلم ها انتخاب و یا رد می شدند چون به هر حال بخشی از داوری سلیقه است. بنابراین می توان گفت که مدیریت کلان سینمای کشور نه با اهداف و راهبردهای سازمان سینمایی بلکه با سلیقه هیات انتخاب مدیریت می شود!    

نیرومند با اشاره به تامین بخشی از بودجه آثاری که از حضور در جشنواره جا مانده اند توسط خود سازمان سینمایی، و با انتقاد به عدم همخوانی سیاست های سازمان سینمایی گفت: انجمن در تولید فیلم "امپراطور جهنم" با تهیه کننده مشارکت دارد. آقای خزاعی بخشی از بودجه فیلم را از ارشاد جذب کرده است. البته با شرایط پدید آمده نمی دانم که آیا ارشاد به ادامه تعهد خود در پرداخت بودجه به تهیه کننده پایبند خواهد ماند. به هر حال فیلمی که خود ارشاد سهم در تولید آن دارد، توسط هیات منتخب ارشاد رد می شود. البته عجیب تر از فیلم «امپراطور جهنم»، فیلم آقای عیاری است که بنیاد فارابی ارشاد سرمایه گذاری روی فیلم می کند که هیات انتخاب آن را رد می کند. البته من از تصمیم هیات انتخاب در این ارتباط دفاع می کنم و یا فیلم «بوف کور» آقای احمدرضا معتمدی. به هر حال این سئوال پیش می آید چطور می شود فیلمی را بخشی از ارشاد تولید کند و بخش دیگری آن را رد کند!!