به گزارش سینماپرس؛ با انتشار فراخوان دوره سی و ششم جشنواره تئاتر فجر، مشخص شد در این دوره، به جای بخش تئاتر خیابانی که در گذشته وجود داشت، بخشی به نام خارج از صحنه یا Off-Stage (آف استیج) قرار گرفته است. حذف واژه خیابانی برای فعالان این حوزه قابل قبول نبود. در نشست خبری فرهاد مهندس‌پور با اهالی رسانه، سامان خلیلیان تنها متولی امری بود که در جلسه شرکت کرد و برخلاف رویه همیشگی نشست‌های رسانه‌ای، در مقابل دبیر جشنواره فجر صحبت کرد. او ساختار مدنظر مهندس‌پور را زیر سؤال برد و از حذف واژه خیابانی ابراز نگرانی کرد.

البته این وضعیت با اعتراض دیگر صنوف تئاتر نیز همراه شد تا نشان دهد اختلافات جدی‌تر است. با شروع جنجال‌ها در حوزه نمایشنامه‌نویسی تئاتر خیابانی به حاشیه رانده شد و بیشتر خبرها معطوف جایزه نمایشنامه‌نویسی شد و البته متولی امرش در جلسه خبری حضور نداشت تا شاید از حقوق صنف خود دفاع کند.

اما در فراخوان چه خبر بود؟ برای بخشی که سال گذشته با عناوینی چون تئاتر محیطی و آلترناتیو همراه بود، چه تعریفی در جشنواره ۳۶ پیدا کرده بود؟ خارج از صحنه برای جشنواره فجر به معنای اجرا در مکان‌های نامتعارف یا اجراهای کاربردی، پروفورمنس‌آرت‌ها بود. در فراخوان اشاراتی کوچکی به واژه خیابان وجود دارد. برای مثال نمایش‌های برگزیده جشنواره تئاتر خیابانی مریوان بخشی از این رویداد به حساب می‌آمد؛ اما یک بند در فراخوان جنجالی به نظر می‌رسید.

برگزیدگانی از اجراهای عمومی در مکان‌های نامتعارف (با حداقل ۵ نوبت اجرا) که از آذر ۵۹۳۱ تا یکم مهر ۶۹۳۱ به نمایش درآمده‌اند.

محل اختلاف نظر در اینجا بود. در سال‌های اخیر تئاتر خیابانی اجرایی به عنوان اجرای عموم نداشته است. برخلاف آن نمایش‌هایی که به نظر به دیدگاه مهندس‌پور و البته حمید پورآذری، دبیر بخش خارج از صحنه نزدیک بود شرایط اجرای عموم مناسب‌تری داشتند. آنان در گالری‌ها، موزه‌ها یا حتی زندان روی صحنه رفته‌اند. پورآذری خود تجربه کار در پاساژ، زمین تنیس و ... دارد. در مقابل دفتر خیابانی با تعداد قابل‌توجهی از هنرمندان روبه‌رو بود که جز در خیابان مکان دیگری را تجربه نکرده بودند. آنان رویه سنتی خود را دنبال کرده بودند و برای این مهم نیز دلیل داشتند. با این حال از داشتن اجرایی به نام اجرای عموم محروم بودند.

مقاومت کانون نمایشگران خیابانی جایی جواب می‌دهد و حمید پورآذری در جلسه‌ای موافقت می‌کند سایت جشنواره برای ثبت‌نام گروه‌های متقاضی باز شود و این مهم نیز درج می‌شود که گروه‌های خیابانی در ایران امکان اجرای عموم ندارند؛ اما می‌توانند از فیلم‌های دردسترس به عنوان سند استفاده کنند.

طبق صورت‌جلسه موجود توافق می‌شود در مجموع ۱۵ گروه در بخش خیابانی با ترکیب ۹ اثر از مریوان و ۶ اثر انتخابی پذیرفته شده تا در نهایت بین ۱۰ تا ۱۱ اثر به بخش نهایی رسد. بازبینی آثار نیز به دفتر تئاتر خیابانی محول می‌شود.

این تفاهم در جلسه کانون نمایشگران خیابانی به شور گذاشته می‌شود و این مهم در صورت‌جلسه‌ای به رسمیت شناخته می‌شود؛ اما کانون مسئولیت انتخاب آثار را نمی‌پذیرد و آن را با عدم‌همخوانی با مطالبات کانون برمی‌شمرد.

این اختلاف زمانی رخ می‌دهد که برخلاف قراری میان کانون و جشنواره مبنی بر انتخاب آثار از میان ۸۰ اثر، تنها ۳۵ اثر به کانون سپرده می‌شود و این در حالی بوده که کانون عدد ۸۰ را اغراق‌آمیز می‌دانسته است. مشخص نمی‌شود چرا عدد ۸۰ به ۳۵ تقلیل پیدا می‌کند و اصلاً ۸۰ چگونه پدید آمده است. خلیلیان، به عنوان یکی از اعضای کانون نمایشگران خیابانی در گفتگو با ایلنا گفته است «بعد از سه، چهار روز نامه‌ای از سوی آقای فرهاد مهندس‌پور خطاب به بنده با عنوان «عضو هیات مدیره کانون نمایشگران تئاتر خیابانی خانه تئاتر» فرستاده شد که به پیوست ۳۵ سی دی آثار بخش خیابانی جشنواره فجر برای انتخاب از سوی کانون ارسال می‌شود که طبق لیست این آثار از نزدیک ۲۵ گروه بودند. حتی در این میان گروهی بوده که چهار کار داشته است. »

در نهایت کانون با دلایلی که در یک نامه خطاب به فرهاد مهندس‌پور نوشته شده است، مسئولیت انتخاب آثار را نمی‌پذیرد.

عضو کانون در گفتگو با خبرگزاری ایلنا می‌گوید «در جلسه‌ای که با آقای مهدی شفیعی (مدیرکل مرکز هنرهای نمایشی) داشتیم آقایان پورآذری و دشتی مصراً اعلام کردند ۸۰ نمایش قطعاً برای بخش خیابانی اعلام آمادگی کرده‌اند. حتی من گفتم این تعداد نسبت به جامعه آماری گروه‌های نمایشی ما کم است. چون وقتی می‌گویند ۸۰ اثر رسیده هر گروهی می‌تواند دو یا سه اثر ارائه داده باشد. در نتیجه قطعاً با بیشتر از ۴۵ گروه مواجه نیستیم. »

با این حال همه چیز در پاره‌ای از ابهام فرو می‌رود تا اعضای کانون شامل امیرحسین شفیعی، هادی عطایی، شهاب راحله، حمیدرضا نوری، میلاد مولوی، مرتضی وکیلیان، ابوذر چهل‌ایرانی، جمشید عسگری و ژاله کاظمی مسئولیت انتخاب آثار را نپذیرند. این اتفاق بدون واکنش حمید پورآذری دنبال شده است. هنوز مشخص نیست مهندس‌پور برای این بخش چه تصمیمی گرفته است. مشخص نشده اختلاف اعداد مطرح شده از کجا نشئت گرفته است، به خصوص آنکه ملاک‌های انتخاب اولیه نیز مبهم به نظر می‌آید.

*احسان زیورعالم