کاوه گوهرین؛ نویسنده و پژوهشگر در گفت و گو با خبرنگار ادبی خبرگزاری سینمای ایران گفت: زبان در ادبیات داستانی و شعر نقش تعیین کننده ای دارد. هر داستان و یا فیلمنامه نیاز به زبان منحصر به فرد خود دارد و بدون آن موفق نخواهد شد. نویسنده باید توانایی داستان گفتن به همه زبان ها را داشته باشد. می بینیم که صادق هدایت که یکی از بزرگترین نثر نویسان معاصر است به همه زبان ها سخن گفته است. او گاهی با چنان زبان فاخری سخن می گوید که مخاطب پی می برد او برای بازسازی فضا و زبان پژوهش های زیادی انجام داده است.

وی افزود: در شعر معاصر هم می بینیم که به عنوان مثال فروغ فرخزاد همان طور که اشعاری با حال و هوای مثنوی دارد، شعر سپیدی به نام «کسی که مثل هیچ کس نیست» را از زبان یک کودک هفت ساله سروده است. نویسنده باید یاد بگیرد که تنها برای یک قشر خاص ننویسد. متاسفانه این روزها در سینما و تلویزیون ما نویسندگانی فیلمنامه می نویسند که در دیالوگ های آن ها نمی توان تفاوتی میان یک پزشک و یک مجرم قائل بود.

گوهرین درباره نوشتن فیلمنامه و داستان برای مخاطب عام گفت: داستان های عامه پسند یک ژانر مستقل هستند و در همه دنیا هم نوشته می شوند. قلم زدن در این حوزه اقتضای خاص خود را دارد. در واقع زبان نوشتار از اهمیت فراوانی برخوردار است و بدون استفاده از یک طرز گفتار مردم پسند نمی توان به جذب مخاطب امیدوار بود.

این نویسنده و پژوهشگر ادامه داد: در ادبیات کلاسیک ما تنها آثاری توانستند ماندگار شوند که از زبان مناسبی برای ارتباط برخوردار بودند. نمونه هایی مانند تذکره الاولیا، گلستان سعدی و در موارد متأخر، داستان امیر ارسلان نامدار و حسین کرد شبستری، به گونه ای نوشته شدند که در خاطر ایرانی ها باقی ماندند.

او درباره شگردهای زبانی در ادبیات و سینمای عامه پسند گفت: فیلمی که می خواهد با مخاطب ارتباط برقرار کند باید به زبان مردم عادی کوچه و بازار سخن بگوید. در واقع استعارات و تشبیهات آن باید به گوش مردم آشنا باشد. علاوه بر آن توصیف تصویری حوادث به گونه ای که به سرعت در ذهن مخاطب بازسازی شود از دیگر خصوصیات روایت یک قصه عامه پسند است.

این شاعر و محقق با ابراز نگرانی از آن چه این روزها به عنوان زبان عامیانه در تلویزیون ترویج می شود توضیح داد: به عنوان کسی که به صورت مرتب با رسانه ها سر و کار دارم، در این مورد کاملا احساس خطر می کنم. زبان سریال های تلویزیون این روزها ادامه زبان داستان های پاورقی در سال های دور است و من هیچ نوآوری در آن نمی بینم. این زبان که تلاش می کند با تسهیل بیان، به سمت ارتباط با عامه مردم برود در حال درجا زدن است و متاسفانه نویسنده ها هیچ تلاشی برای به روزکردن خود ندارند.

او در ادامه تصریح کرد: هیچ کس مخالف استفاده از زبان محاوره ای در میان کارکترهای یک سریال عمومی نیست. هیچ کس انتظار ندارد که یک بزهکار شبیه یک پزشک سخن بگوید. اما در سال های اخیر شاهد آن هستیم که زبان محاوره ای به کار رفته نیز به هیچ وجه اصیل نیست. زبانی که این روزها هنرپیشه های تلویزیون به کار می برند زبان سخیفی است و شخصیت های فرهیخته و عامه مردم هر دو به این زبان که سعی در اشاعه لمپنیسم دارد سخن می گویند.

گوهرین ادامه داد: این اصطلاحات و روش های سخن گفتن متاسفانه خیلی سریع در ذهن کودک می نشیند و او آن ها را با خود به مدرسه و سایر گروه های دوستی می برد. جای تأسف دارد که صدا و سیمای ما در حوزه ادبیات نمایشی هیچ وسواسی برای انتخاب زبان مناسب و در شان به کار نمی برد. این روند بسیار نگران کننده است و به همین دلیل است که این روزها شاهد تولد یک زبان نازل و سطح پایین در سطح اجتماع هستیم.

او زبان ارائه شده در تلویزیون را برای اقشار مختلف جامعه زبان معیار دانست و گفت: وقتی تلویزیون ما به این نوع گویش میدان بروز می دهد، مردم هم به مرور در مجامع عمومی از آن استفاده می کنند. صدا و سیما برای مردم کمابیش نوعی معیار زبانی است و آن ها از این رسانه تقلید می کنند. این روزها می بینیم که یک فرد تحصیل کرده در جامعه ما در استفاده از زبان سخیف و لمپنی دست کمی از اقشار کم سواد ندارد.

کاوه گوهرین در پایان به سریال های طنز تلویزیون اشاره کرد و توضیح داد: این روزها به نام طنز، برنامه سازان به خود اجازه می دهند که هر طور که می خواهند سخن بگویند. این درست نیست که وقتی ایده ای برای خنداندن مردم نداریم سعی کنیم از طریق شوخی های زبانی و تخریب زبان فارسی مردم را به خنده واداریم.

انتهای پیام/ن.ف