موضوعی که در مستند «انقلاب جنسی» به آن پرداخته شده، همان طور که از نام مستند مشخص است، آنقدر خاص و خط قرمزی است که شاید بردن نام آن در برخی خانواده‌ها و محافل جزو حرف‌های مگو و حریم‌های غیر قابل ورود باشد اما موضوعی است که نه تنها ایران بلکه همه دنیا با آن دست به گریبان است. حسین شمقدری مستند‌سازی که با ساخت «میراث آلبرتا» به شهرت رسید، این بار نیز دست به مقایسه‌ای میان آنچه در غرب بر سر مسائل جنسی آمده و آنچه پیش روی جامعه ایران است، زده است. این مستندساز در گفت و گو با «جوان» درباره مستندش توضیحاتی داده است.

بعد از «میراث آلبرتا» و «سی و سه سال سکوت» باز هم سراغ موضوعی در غرب رفته‌ای، دوباره شاهد مقایسه میان آنچه در غرب می‌گذرد و آنچه در ایران است، هستیم. در مستندهایت به خوبی‌هایی که در غرب هست نگاه می‌کنی و این خلاف‌نظری است که می‌گوید همه غرب بد است یا اینکه همه غرب خوب است، چرا این نوع نگاه را انتخاب کرده‌ای؟

علت اصلی‌اش این بود که خودم نیز در اوایل نگاه خوبی نسبت به غرب نداشتم. مخصوصاً از اینکه نخبگان جامعه‌مان به غرب مهاجرت می‌کنند، ناراحت بودم. اما وقتی که خودم از نزدیک با غرب و جامعه‌شان روبه‌رو شدم، دیدم خوبی‌هایی دارند که توانسته‌اند سطح جامعه‌شان را تا حدی بالا ببرند که بتوانند بچه‌های نخبه ما را جذب کنند. غرب مجموعه‌ای از خوبی‌ها و بدی‌ها است و نمی‌شود گفت صرفاً خوب یا بد است. در موضوع آزادی‌های جنسی هم به نظرم الان ما در نقطه‌ای هستیم که جامعه غربی حدود ۲۰۰ سال پیش در آن حضور داشت و می‌خواهیم مقایسه کنیم میان مسیری که آنها رفته‌اند و مسیری که پیش روی ما است.

مستند را با عکس‌های قدیمی شروع می‌کنی و به نظرم تنها دلیلی که برای اثبات اینکه ما در مسیر غرب هستیم می‌آوری این است که مثلاً در عکس‌های حدود ۱۰۰ یا ۱۵۰ سال پیش زنان غربی هم با حجاب بوده و روسری داشته‌اند، آیا این برای نشان دادن اینکه ما به سرنوشت غرب دچار می‌شویم کافی است؟

به نظرم همین کافی بود، وقتی نوع پوشش جامعه غربی را نشان می‌دهیم نشان دهنده روابط اجتماعی آن جامعه است. در آن زمان روابط اجتماعی بسیار سختگیرانه و محدودیت‌های اجتماعی زیادی در جامعه غربی بوده که تخطی از آنها توبیخ‌های قضایی را به همراه داشته است و حتی این قوانین موضوع بزرگی است که جای پرداخت دارد.

ما هیچ اثری از آنها در مستند نمی‌بینیم، به نظر می‌رسد مسیری که غرب پشت سر گذاشته بسیار فراتر از موضوع پوشش بوده، تغییرات سیاسی، تکنولوژیک و حتی دگرگونی در ساختار اقتصاد جامعه هم مؤثر بوده!

ما می‌خواستیم طرح موضوع اولیه داشته باشیم و به نظرم همین پرداختن به حجاب روسری به اندازه کافی تکان‌دهنده بود. می‌شود این ایراد را گرفت که چرا بر اساس سناریویی که داشتیم به این موضوعات توجه بیشتری نکردیم اما می‌شود گفت در همین حد هم برای نشان دادن این موضوع که ما در راهی هستیم که غرب قرار داشته، کافی است، مثلاً می‌خواستم درباره محدودیت‌ها عکس‌هایی را که مربوط به اندازه‌گیری مایو شنای زنان است هم در مستند بیاورم اما بعد نظرم عوض شد.

بعد از اینکه تیزر مستند منتشر شد، خیلی‌ها گفتند اگر کسی غیر از حسین شمقدری سراغ این موضوع می‌رفت، نه تنها جلوی مستندش را می‌گرفتند، بلکه با خودش هم برخورد شدید می‌شد و به قول معروف توی گونی‌اش می‌کردند! خودت اینها را شنیده‌ای؟

بله، شنیده‌ام (می‌خندد)، اما کلاً سعی کرده ام وقتی در هر موضوعی مانند این به من اعتماد شد جواب این حسن اعتماد را بدهم. خودم می‌دانم که فیلم موضوع حساسی دارد و تلاش کرده‌ام آن را صحیح و سالم به مقصد برسانم و احتیاط‌های لازم را درباره آن داشته باشم. ممنونم از اینکه به من اعتماد شد ولی خب به دیگر گروه‌های مستندساز هم در جای خودش اعتماد شده و این نبوده که صرفاً در مورد من این کار را انجام داده باشند.

با ساخت مستند «انقلاب جنسی» به نظرم تعریف‌ها از «تابو» و خط قرمز را خیلی جلو‌تر برده‌ای، این تابوشکنی عامدانه بوده است!؟

بسیاری از تابوهایی که ما در جامعه‌مان با آن سر و کار داریم برای این به وجود آمده‌اند که نیامده‌ایم درباره‌شان به صورت علمی حرف بزنیم و برای حل‌شان استدلال و دلیل بیاوریم. ما تلاش می‌کنیم ذهنیت جامعه و حاکمیت را نسبت به برخی از مسائل اصلاح کنیم. علاوه بر این هنوز موضوعات زیادی هستند که به عنوان تابو در جامعه ما شناخته می‌شوند و می‌توان به آنها نیز پرداخت؛ موضوعاتی که شبیه عرف شده‌اند اما با اصل دین اسلام و مبانی اسلامی در تضاد نیستند.

مانند بحث ازدواج موقت یا همان «صیغه» که در مستند «انقلاب جنسی» از آن به عنوان راه‌حل جامعه برای دچار نشدن به معضلات جنسی در غرب یاد می‌کنی!

بحث ازدواج موقت یکی از نمادهای روشنفکری دین اسلام است. زمانی ما از دنیای غرب دفاع می‌کنیم دقیقاً جایی است که آنجا چیزهایی رخ می‌دهد که در اسلام وجود دارد اما ما آن را از اسلام‌مان حذف کرده‌ایم. در حالی که این مسائل در اسلام بوده و اسلام آن را ترویج می‌داده است. در غرب به طور کامل به نیازهای جنسی پاسخ داده می‌شود و ما می‌گوییم اینکه به یک نیاز پاسخ داده می‌شود، خوب است. اسلام نیز با مطرح کردن مسئله ازدواج موقت به این نیاز پاسخ داده است.

به نظر می‌رسد نگاهی که نسبت به آزادی‌های جنسی در غرب دارید، نگاه مثبتی است و حتی پرداختن به راهپیمایی همجنس‌بازها یا مردان فاحشه، نیز آن طور که باید نتوانسته فساد جنسی در غرب را به نمایش بگذارد.

تم اصلی کار ما مقایسه میان غرب و شرایط ایران بود و صرفاً در مرحله بحث همجنس‌بازی یا مردان فاحشه به خاطر اینکه بعضی‌ها در داخل فکر می‌کنند که این موضوع وجود ندارد، دست به مقایسه نزدیم. مراد ما از نشان دادن سکانس مردان روسپی، این بود که بگوییم زنان غربی به خاطر اینکه مردان‌شان دارای شادابی جنسی نیستند سراغ مسائلی مثل رابطه با روسپی‌های مرد و همجنس‌گرایی رفته‌اند و آن طور که ما تصور می‌کنیم این موضوع در غرب فراگیر نیست. برای همین هم زیاد به آن نپرداختیم.

بحث فساد اخلاقی در غرب و بی‌بندوباری جنسی در غرب را چطور می‌بینید؟

در غرب بی‌بندوباری جنسی مانند آنچه در خیابان «چراغ قرمز» دیدیم بیشتر جنبه توریستی و کسب درآمد دارد.

در انتهای فیلم به تولید قسمت دوم «انقلاب جنسی» اشاره کردید، به نظر می‌رسد مخاطب هنوز جواب سؤال‌هایش را نگرفته و منتظر است در قسمت بعدی جواب‌هایش را بگیرد، این اتفاق به اینکه بیننده نتواند جمع‌بندی از مستند داشته باشد، نمی‌انجامد؟

این را قبول ندارم که مخاطب نمی‌تواند به یک نتیجه‌گیری کلی از مستند برسد. ما برای ایجاد جذابیت و پیگیری قسمت بعدی سؤال‌هایی را مطرح کرده‌ایم ولی مستند دارای چارچوب و ساختاری است که در آن به جواب آنچه در ابتدای مستند به آن پرداخته‌ایم می‌رسد.